آیین گل‌مالی
 تصویری از آیین گل مالی | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | خَرَه‌گیری |
| موضوع | عزاداری امام حسین(ع) |
| زمان | روز عاشورا |
| مکان | مناطق غربی ایران |
| مرتبط | ثبت ملی (شماره ۵۳) |
گِل‌مالی یا خَرَه‌گیری از رسوم عزاداری در ماه محرم در مناطق غربی ایران است که بیشتر در لرستان و ایلام برگزار می‌شود. در این مراسم عزاداران لباس و بدن خود را آغشته به گل می‌کنند و پس از آن به سینه‌زنی و عزاداری می‌پردازند. این مراسم در آثار ملی ایران ثبت شده است.
اهمیت
آیین گل‌مالی یا به زبان محلی: خره‌گیری، (یا خره‌گیری عاشورایی) یکی از سنت‌های عزاداری در ماه محرم در مناطق غربی ایران خصوصا لرستان و ایلام است. زنان و مردان عزادار در این مراسم، به نشانه عزاداری در ماه محرم، سر، لباس، چادر و حتی در مواردی، عکس یا سنگ‌قبر درگذشتان را گل‌مالی می‌کنند. بر اساس گزارش منابع خبری، در بررسی ثبت ملی این مراسم، اختلاف نظر وجود داشت و ثبت ملی آن موکول به استفتاء از مراجع تقلید شد و سرانجام این مراسم، با شماره ثبتی ۵۳ جزو فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. گزارش شده‌است که گل‌مالی اوج عزاداری در فرهنگ لرها محسوب می‌شود.[۱]
پیشینه
این رسم را در لرستان، با دیرینه‌ای هزار ساله دانسته‌اند. در گذشته به‌دلیل کمبود پارچه مشکی به‌عنوان نماد عزا، مردم پارچه کوچک سیاهی را می‌بریدند و آن را با گل بر روی شانه خود نصب می‌کردند. در منطقه لرستان، این آیین پیش‌تر در هر عزایی مورد توجه بود. در منابع کهن، از گل‌مالی در سوگ سیاوش (تاریخ ایران باستان) سخن به میان آمده‌است. فردوسی شاعر حماسه‌سرای ایرانی نیز از خاک بر سر ریختن در عزا در ایران باستان اشعاری سروده است.[۲]
این آئین خاص دارای چند مرحله است که از روز هفتم محرم موسوم به روز تراش عباس شروع می‌شود و تا بعد از شام غریبان ادامه دارد. در روز تراش عباس، عزاداران پس از استحمام و اصلاح، لباس تمیز می‌پوشند و در روز تاسوعا تدارک برگزاری مراسم گل‌مالی در میدان‌های شهر دیده می‌شود و سپس در روز عاشورا آیین گل‌مالی آغاز می‌شود. در فصل زمستان، برای گرم کردن عزاداران و خشک شدن گل‌ها در این مراسم، از هیزم و آتش استفاده می‌شود. این هیزم‌ها بعضا از طریق نذر تأمین می‌شود. در گذشته از تشت برای گل‌مالی استفاده می‌کردند اما امروزه به‌خاطر جمعیت بالای عزاداران، از حوضچه گل استفاده می‌شود.[۳]
دیدگاه فقهی
برخی فقهای شیعه از جمله ناصر مکارم شیرازی شیعه، مراسم گل‌مالی به‌صورت جزئی را قبول دارند، اما غلتیدن در حوضچه گل را جایز نمی‌دانند. بر اساس استفتائی از سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، برگزاری این مراسم در صورتی که این رسم به‌صورت متعارف شکل بگیرد و از نظر عُرفی، از مظاهر حُزن به حساب آید، بلامانع است.[۴]
پانویس
- ↑ «نگاهی به پیشینه و فلسفه «گِل‌مالی» لرستانی‌ها»، خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۲۰ مرداد ۱۴۰۳.
- ↑ «نگاهی به پیشینه و فلسفه «گِل‌مالی» لرستانی‌ها»، خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در: ۲۰ مرداد ۱۴۰۳.
- ↑ «گل مالی؛ آیین دیرینه عزاداری در لرستان»، خبرگزاری ایمنا. دریافت‌شده در: ۲۰ مرداد ۱۴۰۳.
- ↑ «آیا «گل مالی» اشکال دارد؟»، خبرگزاری مشرق. دریافت‌شده در: ۲۰ مرداد ۱۴۰۳.
پیوند به بیرون