انقلاب در خیابان روزولت (مستند)

در خیابان روزولت

پوستر فیلم
نام فیلم	در خیابان روزولت
موضوع	تعامل دولت آمریکا با دولت‌های مخالفش
سبک	مستند
کارگردان	حمید عظیمی
تهیه‌کننده	سیدمهدی کرباسی
نویسنده	حمید عظیمی
تدوین	یحیی ابراهیمی
صداپیشگان	حسن توکلی گیسو مسیحا احمدی سعید پوررضا بیانکا رحیمی
شرکت/سازمان تولیدکننده	سفیرفیلم
زمان	۲۱ دقیقه
کشور	ایران
زبان	انگلیسی با زیرنویس فارسی

انقلاب در خیابان روزولت (تولید ۲۰۱۲) مستندی به کارگردانی حمید عظیمی و تهیه‌کنندگی سیدمهدی کرباسی است که به موضوع نحوه تعامل دولت ایالات متحده آمریکا با دولت‌ها و نظام‌های سیاسی مخالف خود از قبل از انقلاب اسلامی ایران تا هم‌اکنون و انقلاب‌های اسلامی منطقه پرداخته شده است.

این مستند را سفیرفیلم تولید کرده است.

دربارهٔ مستند

اینجا خیابان روزولت؛ انقلابی در راه است! صحبت از روزی است که دانشجویان به سال‌ها دخالت‌های آشکار و پنهان آمریکا درایران پایان داده و انقلاب دومی را رقم زدند. بی‌شک بررسی این واقعه تاریخی زوایای جدیدی از این رخداد به یادماندنی را بر ما نمایان خواهد کرد. در این مستند به بازخوانی این واقعه تاریخی خواهیم پرداخت.

وقایع ۱۳ آبان که با فاصله نه چندان دوری نسبت به پیروزی انقلاب اسلامی ایران اتفاق افتاد، نه تنها توطئه‌های بعدی علیه انقلاب اسلامی با شکست مواجه و خنثی شد، بلکه ضربه سختی بر اقدامات ضد مردمی و عملیات جاسوسی آمریکا خبیث به ویژه در منطقه خاورمیانه وارد آمد و ابهت پوشالی و ساختگی این کشور در دنیا در هم شکسته شد. به مناسبت چنین روزی، ۱۳ آبان در تاریخ کشورمان بنام روز مبارزه با استکبار جهانی نام گرفت.

گفتاورد

حمید عظیمی کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» در گفتگو با خبرگزاری مهر دربارهٔ این مستند گفت:

نگاه بعضی از کشورهای بیداری اسلامی به آمریکا همراه با تساهل بود

حمید عظیمی کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» به آغاز چگونگی شکل گرفتن ایده مستند با توجه به شرایط منطقه اشاره و بیان کرد: زمانی که سراغ ساخت این مستند رفتیم بحث بیداری اسلامی در اوج خود بود و در آن زمان نوعی گسل و شکاف میان رسانه‌های داخل و خارج از ایران بوجود آمده بود و این شکاف و خلأ بوجود آمده دلیل عمده ساخت این مستند شد.

وی با اشاره به نقش ایران در منطقه در یک پروسه تاریخی اشاره کرد: یک واقعیت تاریخی وجود دارد و آن اینکه بسیاری از کشورهای منطقه در بیداری اسلامی متأثر از انقلاب ایران هستند و نقش پررنگ ایران بر منطقه و دنیای غرب روشن است اما ما تقریباً حدود ۱۰ تا ۲۰ سال است که حضور جدی در منطقه نداشتیم و بعد این کشورها به یک باره دچار تحولی جدی شدند و انتتظار می‌رفت که ایران بعد از انقلاب‌های منطقه عربی نقش بسیار جدی تری را ایفا کند اما اینگونه نبود و بعضی از این کشورهای عربی اگرچه از ایران هم متأثر بودند اما باز هم نگاهشان به آمریکا همراه با تساهل و تسامح بود.

در بحث بیداری اسلامی به لحاظ رسانه ای ضعیف عمل کردیم

عظیمی دربارهٔ تأثیر کمرنگ رسانه‌های ایران در آن زمان در نمایش چهره آمریکا و کمک به آگاهی کشورهای عربی بیان کرد: بخشی از این مسئله به طرف‌های مقابل ما و بخشی به معارضین ما در دنیا برمی گردد و البته بخش مهمی هم به خود ما مربوط می‌شود که رسانه‌هایمان در چنین مقاطعی چگونه برخورد می‌کنند. در آن مقطع زمانی که به قول رهبر معظم انقلاب یک پیچ تاریخی بود ما باید از شرایط بهتر استفاده می‌کردیم اما به لحاظ رسانه ای و تأثیر بر افکار عمومی ضعیف عمل کردیم.

کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» با اشاره به شبکه‌های رسانه ای ایران و فعالیت آنها در زمان بیداری اسلامی کشورها بیان کرد: شبکه‌هایی مثل پرس تی وی که باید دغدغه مخاطب انگلیسی زبان را برطرف می‌کردند تنها به ترجمه اخبار از سایت‌های داخلی اکتفا کردند و شبکه العالم هم تا حد زیادی از جریان رسانه ای عقب ماند. شاید شبکه‌های ما برای خود توجیهاتی داشته باشند اما اینها باعث شد که ما در موئسسه سفیرفیلم برای این خلأ رسانه ای نقشی ایفا کنیم و البته در این حوزه با مشکلاتی هم مواجه بودیم.

عظیمی با اشاره به چند مورد از این مشکلات عنوان کرد: ما در آن زمان کار بین‌المللی در این حوزه نداشتیم، کادر نیروی انسانی در مؤسسه کافی نبود و از همه مهم‌تر اینکه زبان اثر باید به شکلی بین‌المللی مطرح می‌شد و چون ما چنین تجربه ای نداشتیم کارمان سخت شده بود.

بیداری اسلامی و مواجهه ضعیف با آمریکا

وی در ادامه با اشاره به شرایط کشورهای عربی در بیداری اسلامی و مقایسه آنها با شرایط ایران در انقلاب اسلامی تصریح کرد: نگاه این کشورها نسبت به آمریکا با نگاه ما کمی متفاوت است. تجربه ای که ما از تسخیر لانه جاسوسی داشتیم به نوعی مبارزه با استکبارستیزی بود اما کشورهای عربی آنچنان که بیان شد به شکل ساده ای با آمریکا برخورد می‌کردند اگرچه که چند مورد حمله به سفارت آمریکا را هم در این کشورها شاهد بودیم اما نگاه آنها به آمریکا با نوعی تسامح همراه بوده است.

کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» با اشاره به روز ۱۳ آبان و تسخیر لانه جاسوسی آمریکا تأکید کرد: نقش ۱۳ آبان فقط این نیست که نوع رابطه ایران و آمریکا را نمایش دهد بلکه این واقعه تاریخی یک نقش فاعلی دارد و در ادامه روابط بین دو طرف تأثیر می‌گذارد. هدف ما هم از ساخت این مستند این بود که به دنبال نقشی الهام دهنده باشیم و از این طریق دکترین آمریکا را نشان دهیم.

وی در تعریف این نگاه بیان کرد: یکی از مسایلی که باید در نظر داشت این است که رسانه‌ها و نخبگان سیاسی ما معمولاً نگاه دکترین به رفتار آمریکا ندارند اما توجه به این نگاه دکترین به ما اجازه می‌دهد که بفهمیم آمریکا چه هدفی دارد و از ساده‌سازی مسئله جلوگیری می‌کند. این نوعی ساده‌سازی است که فقط بیان کنیم آمریکا یک فاعل شرور است و سعی می‌کند در مقابل تمام اتفاقاتی که علیه منافعش باشد، بایستد و وقتی مخاطب با نقیض این نگاه مواجه شود و به‌طور مثال ببیند در مواقعی هم آمریکا با دیکتاتوری مقابله کرده که هیچ منفعتی برایش نداشته است به تفسیر ما از سیاست خارجه آمریکا سوء ظن می‌کند.

این مستندساز با اشاره به نگاه بعضی از کشورهای عرب به غرب و آمریکا تصریح کرد: دنیای عرب نگاهی ایده‌آل به آمریکا دارد و این باعث شده است که نوعی گسل بین ما و دنیای عرب بوجود آید، آنها هنوز آمریکا را نظامی لیبرال را می‌دانند و دلیلش هم این است که آمریکا در جاهایی ولو اینکه منفعتش هم نبوده است نوعی دیکتاتوری را کنار گذاشته است اما این هم بر اساس همان دکترین و چارچوبی است که آمریکا برای خود قرار داده است.

دکترین ترومن دیگری شکل گرفته است

عظیمی در تشریح دکترین آمریکا بیان کرد: دکترین آمریکا این است که بر خود فرض می‌داند که پرستیژ خود را باید به عنوان رهبر دنیای آزاد حفظ کند و اجازه ندهد که به هیچ وجه در این مسئله خللی وارد شود. ترومن سخنرانی معروفی دارد که به دکترین ترومن معروف شد و آن این بود که هر نظامی که براساس نگاه کمونیستی و ارتباط با قطب شرقی باشد باید در برابر آن ایستاد. در مستند ما هم این نگاه آمریکا تشریح و چندین مورد به عنوان مصداق آورده می‌شود اما گرهی که در مستند ما وجود دارد این است که چرا با وجودی که ایران هیچ گرایشی به بلوک شرق نداشت اما باز هم آمریکا سعی داشت که این انقلاب را ساقط کند و نیمه دوم مستند با این گره آغاز می‌شود و درواقع ما پی می‌بریم که بعد از فروپاشی شوروی بلوک دیگری در دنیا شکل گرفت و آمریکا تلقی کرد که بعد از انقلاب اسلامی و اتفاقات خاورمیانه باید اسلام سیاسی را جایگزین شوروی کند و دکترین ترومن دیگری شکل گرفت؛ تا زمانیکه ما این را نفهمیم رابطه آمریکا با ایران در این ۳۵ سال و حتی رابطه آمریکا با بسیاری دیگر از کشورها با گرایش‌های اسلامی آنها قابل فهم نخواهد بود.

وی دربارهٔ پرداختن به بحث تسخیر لانه جاسوسی ایران اظهار کرد: تصویر این واقعه بیشتر نقش نمادین دارد تا ایده‌آل ما را از نحوه برخورد با استکبار توصیف کند. این تصویری از یک نگاه متخاصمانه و یک قطع ارتباط است و در نهایت آنچه که انتظار داشتیم در بیداری اسلامی هم همین اتفاق رخ دهد اما متأسفانه آنها تا حدی به غرب اطمینان کردند و به همین جهت است که بعضی از این کشورها هنوز شرایط مناسبی ندارند و رو به افول گذاشته‌اند و نتوانستند انقلاب خود را به تثبیت برسانند.

سخنان کلیشه ای در مصاحبه‌ها

عظیمی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نقش پررنگ رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و استفاده از آنها در اتفاقات اخیر منطقه از تولید مستند به عنوان یک رسانه یاد کرد و گفت: مستند یک رسانه است که بسیار مغفول مانده است و ما هنوز نگاه جدی در بهره گرفتن از آن نداریم. به لحاظ تکنیکی هم نتوانسته‌ایم خود را به سطح قابل قبولی در این زمینه برسانیم و بخشی از این به دلیل مشکلاتی است که وجود دارد. به‌طور مثال مستند خود ما بیشتر از تصاویر آرشیوی بهره گرفته است و موزیک و نریشن. درحالیکه مستند باید از یک فیلم آرشیوی فراتر برود و رفت و برگشت‌های زمانی داشته باشد، مستند باید از مصاحبه سود ببرد و المان‌های متنوعی داشته باشد تا از یک نواختی خارج شود. ما چند مصاحبه گرفتیم اما متأسفانه سطح مصاحبه‌شونده‌ها پایین بود و حاضر نشدند حتی به خاطر مصاحبه آگاهی خود را ارتقا دهند و تحلیلی پخته و جذاب از وقایع ارایه دهند. در این مصاحبه‌ها سخنان کلیشه ای بیان شد که اصلاً برای مستند مفید نبود و به همین دلیل هم ما این مصاحبه‌ها را حذف کردیم.

وی همچنین به مشکلات استفاده از تصاویر آرشیوی و محدودیت‌هایی که یک مستندساز با آنها مواجه است اشاره و بیان کرد: می‌توان گفت در اغلب موارد برای بدست آوردن تصاویر آرشیوی باید به سراغ صداوسیما بروید اما نوعی انحصارگرایی در این سازمان وجود دارد که مستندساز با سختی‌ها و کاغذبازی‌های اداری فراوان می‌تواند به این آرشیوها دسترسی پیدا کند و اینها ناشی از نبود نگاه حرفه ای به بحث رسانه است.

پروسه گرفتن تصاویر آرشیوی از صداوسیما خودش به ساخت یک مستند نیاز دارد

کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» با اشاره به کیفیت پایین تصاویر آرشیوی مربوط به فیلم‌های زمان انقلاب بیان کرد: غالب این تصاویر آرشیوی کیفیت خوبی ندارند و آن هم به این دلیل است که از اینترنت دانلود می‌شوند و اتفاقاً فیلم‌هایی هستند که در ابتدای انقلاب توسط غرب گرفته شده است و بعد توسط رسانه‌هایی مثل بی‌بی‌سی در فضای مجازی قرار داده شده است اما سازمان صداوسیما خود ما این بستر را برای مستندسازان فراهم نکرده است. زیرساخت برای مستند به گونه ای مهیا نیست که مستندساز برای اثر خود به راحتی به سازمان صداوسیما برود و تصاویر مورد نظرش را پیدا کند.

عظیمی اضافه کرد: باید رایزنی‌های بسیاری انجام شود تا ابتدا بتوانید وارد صداوسیما بشوید و بعد تازه زمان محدودی را برای شما قرار می‌دهند که با سیستم‌های سطح پایینی موضوع مورد نظر خود را جستجو کنید. البته این الگوهای جستجو هم به نحوی هستند که دسترسی به همه تصاویر برای شما امکانپذیر نیست. این نوع سیستم جستجوی تصاویر در آرشیو سازمان صداو سیما به گونه ای است که خود به ساخت یک مستند نیاز دارد دربارهٔ اینکه چگونه می‌توانید از بزرگ‌ترین ارگان سمعی و بصری جمهوری اسلامی ایران فیلم آرشیوی تهیه کنید تا برای همین کشور مستند بسازید.

ارتباط نیروهای انقلابی مستندساز با جهان خارج قطع است

وی بار دیگر در سخنان خود بر استفاده از رسانه‌های جدید تأکید و بیان کرد: نیروهای جوان و انقلابی باید به صورت جدی از فضاهای رسانه ای جدید استفاده کنند. مستند یکی از بهترین عرصه هاست و مشکلاتی را که ما در حوزه سینمای داستانی داشتیم در مستند وجود ندارد. در سینمای داستانی ما چند نسل انقلابی تحویل دادیم و غیر انقلابی تحویل گرفتیم اما سینمای مستند بحثی کم حاشیه و در عین حال مؤثر است که می‌تواند ابزار مهمی باشد که ما بتوانیم با آن با دنیای خارج از خود ارتباط بگیریم.

این کارگردان در پایان سخنانش تصریح کرد: البته بدنه نیروهای انقلابی در حوزه رسانه و مستند یک مشکل هم دارند و آن این است که چندان با زبان‌های خارجی آشنایی ندارند و به همین خاطر ارتباط شان با کل جهان و حتی جهان اسلام قطع است و به دلیل این گسل زبانی نمی‌توانند تولید خارجی داشته باشند. ما خیلی کمتر به فکر ساخت فیلم‌های انگلیسی یا عربی هم هستیم و من حتی نهادی را هم نمی‌شناسم که چنین دغدغه ای داشته باشد در حالیکه بسیاری از مخاطبان ما در خارج از ایران هستند و اگر ما تاکنون می‌خواستیم حرفی را به مخاطبان داخل ایران بگوییم در این ۳۵ سال بیان کرده‌ایم.

پیوند به بیرون

تسخیر لانه جاسوسی از زاویه لنز مستندسازان