بنیاد سینمایی فارابی

بنیاد سینمایی فارابی

نشان‌واره بنیاد سینمایی فارابی
نام سازمان	بنیاد سینمایی فارابی
بنیان‌گذار	وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
بنیادگذاری	۱۳۶۲
گونهٔ سازمان	غیردولتی و غیرانتفاعی
وضعیت	فعال
وابسته به	وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
وبگاه	https://www.fcf.ir/

بنیاد سینمایی فارابی سازمانی است غیردولتی و غیرانتفاعی که تحت نظارت وزارت ارشاد اسلامی به عنوان یکی از بازوهای اجرایی سیاست‌ها و جهت‌گیری‌های فرهنگی، هنری امور سینمایی کشور اداره می‌شود.

این بنیاد به‌عنوان بازوی اجرایی دولت در زمینهٔ سیاست‌ها و جهت‌گیری‌های فرهنگی و هنری فعالیت می‌کند. انتشارات فارابی از سازمان‌های وابسته به بنیاد فارابی به حساب می‌آید.

بنیاد فارابی علاوه بر تولید و توزیع فیلم در داخل و خارج از کشور، سرمایه‌گذاری و پشتیبانی تولید، خدمات فنی (از جمله لابراتوار، تدوین، استودیوی صدا، دوبله و…) نیز ارائه می‌کند. به گزارش معاون بنیاد فارابی، حدود ۳۰ درصد از تولیدات سالانهٔ سینمای ایران محصول این بنیاد است.

دفتر امور جشنواره‌های بنیاد سینمایی فارابی برگزارکنندهٔ جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان و به‌طور کلی هر جشنوارهٔ فیلم حرفه‌ای است که زیر نظر وزارت ارشاد در ایران برگزار می‌شود.

بنیاد سینمایی فارابی تا ۱۳۷۷ ش بیش از چهل عنوان کتاب در زمینه فیلم و سینما منتشر کرده است و نشریات دوره‌ای آن نیز عبارت‌اند از: فصلنامة سینمایی فارابی (از ۱۳۶۷ ش)، ماهنامة گزارش فارابی (قبل از ۱۳۷۷ ش با نام صنعت تصویر منتشر می‌شد) و نشریة مردم و سینما (از ۱۳۷۷ ش).

تاریخچه

استودیو میثاقیه در سال ۱۳۳۸ توسط مهدی میثاقیه بنا نهاده شد که بسیاری از فیلم‌های سینمایی پیش از انقلاب محصول این استودیو فیلم است. این استودیو پس از انقلاب اسلامی و زمانی که هنوز میثاقیه در ایران بود، در جریان مصادره‌های ابتدای انقلاب، با حکم دادگاه انقلاب مصادره و بعدها به بنیاد سینمایی فارابی تبدیل شد.

در خرداد ماه سال ۱۳۶۲ و در زمان فعالیت فخرالدین انوار در سمت معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سید محمد بهشتی، محمدمهدی دادگو، محمدآقاجانی که هر سه از برنامه‌ریزان صدا و سیما بودند و با حضور مهدی مسعودشاهی، مدیر کل وقت اداره نظارت و نمایش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان نماینده وزارتخانه گروه مشاوره‌ای برای رسیدگی به وضعیت سینمای کشور تشکیل دادند. این گروه به منظور جهت‌دهی به محصولات سینمایی و اجرای سیاست‌های وزارت ارشاد در زمینهٔ سینما، تصمیم گرفتند نهادی مجزا از وزارتخانه را تأسیس کند. به این منظور باشگاه فارابی را که در سال ۱۳۵۶ با هدف گسترش فرهنگ سینمایی از طریق کلوب‌های نمایش فیلم تأسیس شده بود، برگزیدند. باشگاه فارابی به بنیاد فارابی تغییر نام داد و مسئولیت‌ها میان این سه نفر تقسیم شد: محمد بهشتی (مدیر عامل)، محمدمهدی دادگو (مدیر تولید و مسئول اجرایی) و محمد آقاجانی (قائم‌ مقام مدیر عامل).

اعضا

مدیران عامل

• مجید زین‌العابدین (۱۴۰۲-اکنون)
• سید مهدی جوادی (۱۴۰۰–۱۴۰۲)
• علیرضا تابش (۱۳۹۳–۱۴۰۰)
• محمدرضا جعفری جلوه (۱۳۹۲–۱۳۹۳)
• سیداحمد میرعلایی (۱۳۸۸–۱۳۹۲)
• مجید شاه‌حسینی (۱۳۸۶–۱۳۸۸)
• علیرضا رضاداد (۱۳۸۱–۱۳۸۶)
• محمدمهدی عسگرپور (۱۳۸۰–۱۳۸۱)
• عبدالحمید محبی (۱۳۷۸–۱۳۸۰)
• محمدحسن پزشک (۱۳۷۶–۱۳۷۸)
• محمد رجبی (۱۳۷۴–۱۳۷۶)
• محمدحسین حقیقی (۱۳۷۳–۱۳۷۴)
• سید محمد بهشتی شیرازی (۱۳۶۲–۱۳۷۳)
• حبیب ایل‌بیگی (سرپرست معاونت فرهنگی و پژوهشی بنیاد سینمایی فارابی)
• امیر اسفندیاری (معاون امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی)

هیئت امنا

در حال حاضر اعضای هیئت امنا شامل جواد اوجی وزیر نفت، سید مسعود میرکاظمی معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، حسن خجسته، میثم نیلی، سید محسن مهاجرانی، سعید محمد مشاور رئیس‌جمهور و دبیر مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، علی عسگری معاون ستاد اجرایی فرمان امام و محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی و امور سمعی و بصری کشور می‌باشند، با حکم هیئت امنا از ۲۷ مهرماه ۱۴۰۰ سید مهدی جوادی به عنوان مدیرعامل پس از ۶ سال جایگزین علیرضا تابش شد. در تاریخ ۱۹ تیر ۱۴۰۲ مجید زین‌العابدین جایگزین سید مهدی جوادی شد.

وظایف

• تولید و توزیع فیلم در داخل و خارج از کشور
• سرمایه‌گذاری و پشتیبانی تولید
• خدمات فنی (از جمله لابراتوار، تدوین، استودیوی صدا، دوبله و…)
• برگزارکننده جشنواره بین‌المللی فیلم فجر
• برگزار کننده جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان
• برگزار کننده هر جشنوارهٔ فیلم حرفه‌ای که زیر نظر وزارت ارشاد در ایران باشد

اهداف

بنیاد سینمایی فارابی با رسالتی فرهنگی در دوران انتقالی سینمای ایران از دوره «فیلمفارسی سازی» به دوره سینمای انقلاب کار خود را آغاز کرد. این بنیاد به عنوان بازوی اجرایی معاونت سینمایی مسئول اجرای سیاست‌های فرهنگی از طریق حمایت از تولید آثار سینمایی متناسب با فضای ایران پس از انقلاب اسلامی بود.

با توجه به دگرگونی ساختارها و چارچوب سینمایی پس از انقلاب اسلامی دگرگونی و سازماندهی دوباره صنعت سینما که شامل واحدهای خدماتی، وسایل و تجهیزات و مواد خام و ارتقای تکنیکی سینمای ایران و همچنین تربیت نیروهای انسانی جدید و هدایت سینماگران قدیم به عرصه نوین سینمایی در دستور کار بنیاد سینمایی فارابی قرار گرفت و بر این اساس سیاست‌های هدایتی و حمایتی تبیین شد و به مرور زمان این سیاست‌ها با تغییرات متناسب با نیازهای روز سینمای ایران همراه و دگرگون شد.

سیاست‌ها

• ارتقای ذائقه و سلیقه مردم نسبت به امور فرهنگی و سوق دادن مخاطب به مطلوبیت و مشکل‌پسندی
• ترغیب فیلمساز به ساخت آثاری که مخاطبان را به اندیشیدن وادار کند
• شکستن محدودیت‌های تحمیلی و تقلیدی در انتخاب سوژه‌ها و پایان دادن به استفاده از سوژه‌های تکراری، سطحی و بعضاً تقلیدی از سینمای قبل از انقلاب
• حمایت از تولید آثار سینمایی متناسب با رویکردها و سیاست‌های فرهنگی مصوب در بنیاد سینمایی فارابی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از طریق اعطای وام یا مشارکت در ساخت
• حمایت محتوایی از آثار سینمایی با موضوعاتی همچون: مقاومت، انقلاب، دفاع مقدس، کودکان و نوجوانان، اجتماعی و معناگرا
• حمایت از آثار سینمایی در استفاده از فناوری‌های نوین و تکنیک‌های جدید سینمایی و ایجاد زیرساخت‌های مورد نظر از جمله استودیوهای مجهز فیلمسازی
• حمایت در حضور بین‌المللی آثار سینمای ایران در رویدادهای جهانی و کمک به ساخت آثاری با نگاه جهان شمول

گفتاورد

انتظارات سینماگران از بنیاد سینمایی فارابی

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ بنیاد سینمایی فارابی یکی از ارکان تأثیرگذار در سینمای کشور است که به نوعی بسیاری از کارشناسان و سینماگران آن را مهم‌ترین زیرمجموعه سازمان سینمایی می‌دانند. در گفت‌وگو با چند سینماگر عملکرد بنیاد سینمایی فارابی را طی سال‌های اخیر مورد بررسی قرار دادیم.

جمال شورجه: تمرکز فارابی روی مباحث استراتژیک باشد

جمال شورجه، کارگردان فیلم «۳۳ روز»، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا دربارهٔ عملکرد فارابی گفت: مقطعی که با بنیاد سینمایی فارابی کار کردم مربوط به فیلم «۳۳ روز» بود و همین‌طور سال گذشته کاری را با بنیاد فارابی با نام «اعتراف با دور تند» انجام دادم. این دو فیلم مربوط به دو دوره مدیریتی متفاوت در فارابی بود و زمانی که «۳۳ روز» را کار کردم، دولت نهم و دهم روی کار بودند و کاری که اخیراً در سال گذشته انجام دادم، مربوط به دولت حاضر با مدیریت جدید فارابی است.

شورجه اظهار داشت: در این دو دوره هیچ مانعی بر سر راهم نبود و مشکلی برای گرفتن وام و کمک نداشتم. پروژه «۳۳ روز» سنگین و تمام قصه در خارج از کشور بود و کل سرمایه‌گذاری را بنیاد سینمایی فارابی برعهده گرفت. البته تهیه‌کننده برنامه آقای همایون فر بود و ایشان بهتر از جزئیات باخبر است. فقط هزینه‌ها بیشتر از برآورد اولیه بودجه پیش‌بینی شده تمام شده بود و شاید با مشکلاتی رو به رو شدند، اما در طول کار مانعی نداشتیم.

کارگردان فیلم «حماسه مجنون» بیان کرد: در دوره اخیر هم وامی را از بنیاد سینمایی فارابی دریافت کردیم که مسئولیت آن بر عهده آقای نقاش زاده بود و طبق معمول فیلمنامه بررسی شد و دوستان نظر مساعدی نسبت به فیلم داشتند و ما را به صندوق هنرمندان معرفی کردند و در نهایت فیلم را ساختیم و در این رابطه مشکلی نداشتیم.

او در خصوص ضعف و قوت‌های بنیاد سینمایی فارابی گفت: بد نیست این را یادآوری کنم که اگر بنیاد سینمایی فارابی بیشتر روی مباحث استراتژیک تمرکز کند، شرایط بهتری رقم می‌خورد.

احمد طالبی نژاد: تنها سید محمد بهشتی توانست مهار سینمای ایران را به دست بگیرد

احمد طالبی‌نژاد، منتقد سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: اگر ما امروز صاحب صنعت سینما هستیم، بیشتر آن را مدیون تأسیس بنیاد سینمایی فارابی در دهه شصت هستیم. در آن زمان بخش خصوصی از میدان به در شده بود و بخش‌های دولتی، بنیاد مستضعفان و حوزه هنری با نگاه خاصی به سمت سینما می‌آمدند و توقع ویژه‌ای از آن داشتند. بنیاد سینمایی فارابی با یک رویکرد همه‌جانبه آمد و از متوقف شدن صنعت سینمای ایران جلوگیری کرد و تا ۱۰ سال اول خیلی خوب برای معرفی سینمای ایران، کشف استعدادهای جوان و توسعه نشریات سینمایی پیش آمد و گام‌های مؤثری برداشت.

طالبی‌نژاد خاطرنشان کرد: در زمینه مدیریت، تنها یک مدیر از بنیاد سینمایی فارابی توانست مهار سینمای ایران را در دست بگیرد و او سیدمحمد بهشتی بود و کاری کرد که طی ۱۰ سال مدیریت، بنیاد سینمایی فارابی تبدیل به مرکز ثقل فعالیت‌های سینمایی شد؛ یعنی معاونت سینمایی هم تحت تأثیر بنیاد بود و امور اصلی سینما را انجام می‌داد. دلیل، این بود که بهشتی تحصیلکرده معماری بود و صرف نظر از دیدگاه‌های خاص، دیکتاتور محبوب بود و با نظم و انضباط آنجا را اداره می‌کرد. بهشتی خیلی از آدم‌های افسارگسیخته آن زمان مانند محسن مخملباف و ابراهیم حاتمی کیا را کنترل و بسیاری از فیلمسازان قبل و بعد از انقلاب را کشف کرد. وقتی بهشتی رفت، فارابی هرگز جایگاه قبلی خود را به دست نیاورد و متأسفانه کسانی به مدیریت انتخاب شدند که هیچ شناختی از مناسبات سینمای ایران نداشتند و فارابی به عنوان یک نهاد تعطیل شده به فعالیت خود ادامه می‌داد. گاهی بعضی از مدیران کارهایی انجام می‌دادند، اما انسجام نداشت. همچنین مدیران دیگر قدرت نفوذ کلام و توانایی بهشتی را نداشتند و حالت سرپرست موقت داشتند تا مدیرعامل مقتدر!

وی افزود: می‌توان گفت خود بنیاد فارابی از چرخه تولید کنار گذاشته شد. متأسفانه شرح وظایفی برای آن تعریف کردند که این نهاد را به نابودی کشاند. از جمله وظایف این بود که در تولید فیلم‌هایی هماهنگ با اهداف کلی نظام سرمایه‌گذاری کند و به بقیه فیلم‌ها کاری نداشته باشد. اگر در این فاصله بخش خصوصی تقویت می‌شد، اشکالی نداشت، اما تقویت نشد و بنیاد سینمایی فارابی به دلیل ضعف مدیریت کنار گذاشته شد و به‌طور عملی یک نهاد پر قدرت سینمایی را که می‌توانست سینمای ایران را حمایت و هدایت کند، از دست دادیم. البته دو سال اخیر با ورود علیرضا تابش ظاهراً تغییراتی روی داده، اما این بنیاد دوره‌های خیلی بدی را از سر گذرانده است.

این منتقد در ادامه گفت: در حوزه بین‌الملل، شرایط در سینمای ایران به شیوه ای رقم خورد که همیشه یک فیلم از ایران در جشنواره‌های خارجی حضور داشت. خیلی از فیلمسازان داخلی ما مانند عباس کیا رستمی و محسن مخملباف جهانی شدند که اساساً توسط فارابی به جهان معرفی شدند. البته فارابی در یک زمینه ناکام ماند و آن اینکه صنعت سینمای ایران در چرخه پخش و توزیع جهانی جایی پیدا نکرد. در حال حاضر نیز فیلمسازان به همت خود در جشنواره‌ها حاضر می‌شوند و کسی از طریق فارابی وارد این معادلات نمی‌شود.

پیوند به بیرون

• کتاب‌های نشر بنیاد سینمایی فارابی
• مصاحبه سلام سینما با مدیر عامل بنیاد سینمایی فارابی
• آیا بنیاد سینمایی فارابی به مسیر صحیح خود بازمی‌گردد؟!
• انتقاد انجمن فیلم کوتاه از دستورالعمل فارابی برای تأیید صلاحیت فیلم اولی‌ها
• باشگاه فیلم اولی‌ها در دل سینمای فارابی شکل گرفت