تایتانیک (مستند)

از یاقوت
(تغییرمسیر از تایتانیک)
تایتانیک
روایتی از نابرابری اقتصادی و اجتماعی در ایالات متحده آمریکا
پوستر فیلم
پوستر فیلم
نام فیلمتایتانیک
موضوعافول ابرقدرتها
سبکمستند
کارگردانمهدی نقویان
تهیه‌کنندهمهدی نقویان
نویسندهمرتضی احمدی
تدوینحسن تقی‌زاده
صداپیشگانناصر طهماسب
شرکت/سازمان تولیدکنندهمؤسسه فرهنگی هنری اندیشه شهید آوینی
زمان۷۳ دقیقه
کشورایران
زبانفارسی

تایتانیک عنوان مستندی است به کارگردانی و تهیه‌کنندگی مهدی نقویان و با روایت «ناصر طهماسب» است که زیر پوست مسائل اجتماعی، سیاسی و نابرابری اقتصادی و اجتماعی آمریکا را روایت می کند و ویژگی اصلی آن استفاده از تصاویر جدید و پخش نشده از مسائل اجتماعی آمریکا به همراه آمارهای تازه ای از موسسات تحقیقاتی و پژوهشی آمریکا است. این مستند در شبکه یک سیما و با همکاری مشترک شبکه افق و موسسه هنری شهید آوینی در ۷۳ دقیقه تهیه و تولید شده است.

مستند تایتانیک در مردادماه ۱۳۹۹ از شبکه‌های یک سیما و افق پخش شد.

دربارهٔ مستند

مستند تایتانیک مبتنی بر تحلیل نیست و هر چیزی که در آن به مخاطب ارائه شده تماماً اسناد و تصاویری است که به صورت رسمی در امریکا منتشر شده است. این مستند تلاش می‌کند تا بحران‌های درونی ابرقدرتی مانند آمریکا را به تصویر بکشد.

برخلاف تصور همگان کشور ابرقدرت جهان یعنی آمریکا از شرایط پرتنشی رنج می‌برد که نارضایتی مردمش را به دنبال دارد. نابرابری درآمد در این کشور موجب تقسیم ناعادلانه قدرت می‌شود و قدرت نیز با خود ثروت می‌آورد چنان‌که این چرخه ادامه پیدا می‌کند و نتیجه آن شکاف طبقاتی و اجتماعی و اقتصادی است که به‌مرورزمان با اتفاقات سال‌های اخیر همچون کرونا بیشتر شده و مشکلات درونی فراوانی را برای آمریکا رقم‌زده به‌طوری‌که همانند یک کشتی سنگین در حال غرق شدن است.[۱]

گفتاورد

در خبرها گفته شد مستند تایتانیک قرار است زیر پوست مسائل اجتماعی، سیاسی و نابرابری اقتصادی آمریکا را روایت کند، در مورد محتوای این مستند بفرمایید که مخاطب با چه مؤلفه‌هایی روبه‌رو می‌شود؟
مستند تایتانیک که یک اثر تقریباً ۷۳ قیقه‌ای است در مورد بحث‌های داخلی امریکاست که از جمله در گستره مسائل حوزه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و رویکردهای نژادپرستانه به آن‌ها می‌پردازد. ما سعی کردیم در این مستند یک نگاه واقعی مبتنی بر آمار و اطلاعاتی داشته باشیم که از سوی دولت و دیگر بخش‌های حاکمیتی آمریکا مانند اندیشکده‌های رسمی و شناسنامه‌دار آن منتشر شده است. در این مستند به مسائلی پرداختیم که در رسانه‌های داخلی به آن‌ها پرداخته نمی‌شود.
مثلاً؟
مثلاً ممکن است در رسانه‌های ما گفته شود ابرقدرتی آمریکا در حال افول و فروپاشی است یا به‌طور مثال جنجالی که در رابطه با کشته شدن جورج فلوید سیاهپوست که زمینه‌ساز تظاهرات گسترده در سرتاسر آمریکا و حتی برخی دیگر از کشورهای غربی شده در قالب بسته‌های خبری پرداخته شود، منتها ما در این مستند سعی کرده‌ایم با استفاده از منطق استدلالی به صورتی که در ذهن مخاطب همراه با پذیرش این نکته باشد که ابرقدرتی آمریکا در تمامی عرصه‌ها در حال افول است، کار را جلو ببریم.
ما سعی کرده‌ایم با بهره‌گیری از منابع پژوهشی، اسنادی خارجی که عمدتاً در رسانه‌های داخلی به خصوص صدا و سیما در مورد آن‌ها حرفی زده نشده است، ترجمه کنیم و در بخش‌های متنوعی از این مستند به آن‌ها پرداخته‌ایم. اغلب فکت (نمونه)هایی که ما در مستند تایتانیک به آن‌ها اشاره می‌کنیم، فکت‌هایی از خود امریکایی‌هاست که در بین رسانه‌های داخلی خودشان به آن‌ها پرداخته‌اند.
در مورد مستند تایتانیک گفته شده که در این مستند مخاطب با اخبار، تصاویر و اسنادی مواجه است که از آن‌ها با اطلاق «پخش نشده» اسم برده شده است. منظور این است که بیننده با یکسری تصاویر و فیلم‌های اصطلاحاً زیرخاکی مواجه است یا نه صرفاً اخبار و فیلم‌هایی که از شبکه‌های مختلف صدا و سیما پخش نشده‌اند؟
منابعی که ما در این مستند به آن‌ها می‌پردازیم عمدتاً جزو منابع آشکار محسوب می‌شوند. واقعیت این است که آن‌ها به شدت روی اتفاقات و افراد داخل کشورمان متمرکز هستند و با اختلاط مباحث راست و دروغ سعی می‌کنند علیه کشورمان اقداماتی را طراحی و اجرا کنند. متأسفانه رصد ضعیف ما نسبت به اتفاقات و رسانه‌های آن‌ها باعث شده تا اطلاعات دقیق خبری و رسانه‌ای از آنچه در غرب می‌گذرد، نداشته باشیم.
این ضعف باعث شده تا نتوانیم بسته‌های خبری اقناع‌کننده‌ای در مورد واقعیات و حقایقی را که در جوامع غربی وجود دارد برای مخاطب داخلی تهیه و تدارک ببینیم. ما سعی کردیم در این مستند چنین اتفاقی بیفتد، حتی ممکن است برخی از تصاویر مستند تایتانیک جزو تصاویر آشکار محسوب شود، اما تفاوت در نوع پرداختن به آن‌ها در این اثر است که نمونه مشابهی در بین رسانه‌های مختلف داخل کشور نداشته است.
همین عدم‌تهیه و تدارک محتوای مبتنی بر واقعیات جوامع غربی از سوی رسانه‌های داخلی کشورمان از خبرگزاری‌ها گرفته تا صدا و سیما باعث شده باورپذیری نسبت به این حقایق واقعیات نزد برخی افراد جامعه ما به راحتی شکل نگیرد و حتی گاهی با گارد دفاعی هم مواجه بشویم. شاید بیشترین فعل و انفعالی که تا به حال در این زمینه اتفاق افتاده است مربوط به حوادث تقویمی یا فجایعی مثل کشته شدن جورج فلوید سیاهپوست یا شکل‌گیری جنبش تسخیر وال استریت می‌شود که معمولاً هم بعد از گذشت چند وقت همه چیز به بوته فراموشی سپرده شده است. آیا می‌توان امیدوار بود که اولاً گارد دفاعی برخی مخاطبان با دیدن این اثر پایین بیاید و ثانیاً در ذهن آن‌ها ضمن طرح سؤالات تازه به برخی ابهامات پاسخ داده شود؟
دقیقاً ما بنا داریم این گارد را بشکنیم. ما با عدم‌ارائه تحلیل و صرفاً طرح موضوعاتی مبتنی بر اخبار و مستنداتی که از سوی خودِ رسانه‌های غربی و مشخصاً آمریکایی از واقعیات کشورشان مطرح کرده و به آن‌ها پرداخته‌اند، بنا داریم تا یک تصویر واقعی و بزک نشده از آمریکا را به مخاطب نشان بدهیم. ممکن است در حوزه تولیدات رسانه‌ای ضدامریکایی کارهای زیادی انجام داده باشیم، اما از آنجایی که این تولیدات اغلب به صورت تحلیل ارائه شده و نه مستندات رسانه‌ای خود آمریکا معمولاً مخاطب آن‌ها را شعار تلقی می‌کند. مادامی هم که مخاطب تلقی شعار از چنین تولیداتی داشته باشد، نتیجه همین چیزی می‌شود که شما از آن به عنوان «گارد گرفتن مخاطب» اسم بردید. ما در مستند تایتانیک سعی کردیم تا به این سمت حرکت نکنیم و هر چیزی که در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد خبر، اسناد و تصاویری باشد که از سوی اندیشکده‌ها، خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و حتی شبکه‌های تلویزیونی آمریکا پخش شده و مخاطب داخلی از آن‌ها بی‌خبر بوده است. در واقع ما سعی داریم با ارائه این مستندات مخاطب را با واقعیات بدیهی و حقیقی جامعه آمریکایی مواجه کنیم تا به جای پذیرش دروغ‌پردازی برخی رسانه‌های معاند و مخالف جمهوری اسلامی که سعی در بهشت‌نمایی از غرب و آمریکا دارند، بتواند قضاوت بهتر و دقیق‌تری از آنجا داشته باشد.
اسم این مستند را از همان جمله معروف رهبر انقلاب که چندی پیش در مورد آمریکا گفتند: «همچنان که شُکوه و جلال کشتی معروف تایتانیک مانع از غرق شدن آن نشد، شُکوه و جلال آمریکا هم مانع از غرق شدنش نیست و آمریکا غرق خواهد شد» وام گرفته‌اید یا ریشه در مسئله دیگری دارد؟
معمولاً وقتی حضرت آقا در مورد مسائل مختلف بر مبنای اطلاعات بسیار دقیقی صحبت می‌کنند و معمولاً از اصطلاحات و تمثیل‌های زیبایی هم استفاده می‌کنند من هم این جمله ایشان که شما به آن اشاره کردید در ذهنم بود و به نوعی انگیزه اصلی من برای ساخت مستند تایتانیک و پله ابتدایی ورود ما در پرداختن به واقعیات آمریکا این سخنرانی معظم‌له بود. در واقع بعد از صحبت‌های ایشان من با خود فکر کردم چطور می‌توانیم در مورد این تمثیل دقیق ایشان یک کار رسانه‌ای انجام بدهیم که نهایتاً به تولید مستند تایتانیک ختم شد؛ و کلام پایانی.
این مستند شخصیت‌محور نیست، مبتنی بر تحلیل نیست و هر چیزی که در این مستند به مخاطب ارائه شده تماماً اخبار، اسناد و تصاویری است که به صورت رسمی در جامعه آمریکا و از سوی رسانه‌ها و اندیشکده‌های آنجا منتشر و اعلام شده است. در واقع ما این اثر را که از زمان انتخابات سال ۲۰۱۶ و شروع تبلیغات انتخاباتی ترامپ و رقبایش تا همین اواخر را در برمی‌گیرد، مبتنی بر اقدامات پژوهشی، خبری و بدیهیات جامعه آمریکا انجام داده‌ایم. ما در این مستند نشان می‌دهیم که چرا تصور متفاوت بودن دموکرات‌ها با جمهوریخواهان یک توهم است و چگونه اعضای این دو حزب آمریکا در خدمت پیاده‌سازی و اجرایی کردن سیاست‌های آمریکا در دنیا هستند.[۲]


پانویس

  1. «تایتانیک». دریافت‌شده در ۲۲ مرداد ۱۴۰۳.
  2. «مستند «تایتانیک» روایتگر افول ابرقدرتی آمریکا در همه عرصه‌هاست». ۲ مرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۲ مرداد ۱۴۰۳.

پیوند به بیرون