ترال (مستند)

ترال

پوستر فیلم
نام فیلم	ترال
موضوع	صید ماهیان ترال توسط کشتی‌های چینی
سبک	مستند
کارگردان	حجت‌الله عدالت‌پناه
نویسنده	حجت‌الله عدالت‌پناه
تدوین	مجید رستگار
فیلمبرداری	محمود پری
زمان	۵۵ دقیقه
کشور	ایران
زبان	فارسی

ترال (تولید ۱۳۹۷) مستندی به کارگردانی حجت‌الله عدالت‌پناه و با تهیه‌کنندگی یاسر شاه‌پیری است که سعی می‌کند با اتکا بر اسناد رسمی سازمان شیلات و همچنین با کمک گرفتن از تصاویر مربوط به صید ماهیان «ترال» توسط کشتی‌های به‌اصطلاح چینی، اصل ماجرا و عوامل پشت‌پرده آن را برای مخاطب روشن بسازد و از سوی دیگر در این مستند تلاش شده تبعات این اتفاق را از دیدگاه زیست‌محیطی بررسی می‌کند.

درباره مستند

مستند «ترال» سعی می‌کند با اتکا بر اسناد رسمی سازمان شیلات و همچنین با کمک گرفتن از تصاویر مربوط به صید ماهیان «ترال» توسط کشتی‌های به‌اصطلاح چینی، اصل ماجرا و عوامل پشت‌پرده آن را برای مخاطب روشن بسازد و از سوی دیگر در این مستند تلاش شده تبعات این اتفاق را از دیدگاه زیست‌محیطی بررسی می‌کند. مدتی است که ماجرای صید ماهی به روش «ترال» مورد اعتراض صیادان بومی و مردم استان‌های ساحلی جنوب شده است.

حجت الله عدالت پناه کارگردان دهه شصتی، جوان و خوش فکری است که مستندسازی را در دهه ۸۰ آموخته و از سال ۹۰ نیز به صورت حرفه‌ای وارد عرصه مستندسازی شده است، این کارگردان با تولید مستندی با عنوان «ترال»، به ابعاد مختلفی از صید «ترال» پرداخته و سعی کرده دست‌های مرموز پشت پرده این قراردادها را شناسایی کند.

کارگردان در مستند با تحقیقات انجام شده و مصاحبه با دانشمندان این حوزه درطول فیلم نشان می‌دهد این نوع صید برای زیست بوم خلیج فارس خطرناک است و ادامه آن صدمات جبران ناپذیری به بافت گیاهی و جانوری خلیج فارس می‌زند و به طبع، آسیب‌های اجتماعی را نیز در پی دارد. دو هدف در این مستند دنبال می شود: در مرحله اول با بررسی کشتی‌های صید «ترال» میزان آسیب وارد شده به زیست بوم دریابی و معیشت مردم بومی منطقه را به تصویر می کشد و از این رهگذر به آسیب‌های اجتماعی ناشی از این پدیده اشاره می کند و بیان می کند بیکاری و نبود صید باعث آثار جبران‌ناپذیر اجتماعی از جمله تشدید فقر و مشکلاتی نظیر حاشیه‌نشینی در شهرها و سوق یافتن جوانان به قاچاق می‌شود.

از سوی دیگر مستند «ترال» سعی کرد پشت پرده قراردادهای ننگین را مشخص کند. ما سعی کردیم ببینیم چگونه یک عده رانت خوار توانسته‌اند از جایگاه خود سوءاستفاده کرده و این مجوزها را بگیرند؟ و بی‌حساب و کتاب از منابع ملی خلیج فارس بهره ببرند و زیست بوم دریایی را تخریب کنند، در حالی که معیشت مردم صیاد بومی وابسته به صید است و سالیان مختلف با این کار روزی خود را از دریا می‌گرفتند. در عین حال آسیبی هم به زیست دریایی نمی‌زدند.

گفتاورد

حجت‌الله عدالت‌پناه کارگردان مستند «ترال» در گفتگو با خبرگزاری مهر با اشاره به تهیه و تولید این مستند و ارسال آن برای حضور در دهمین جشنواره مردمی فیلم «عمار» گفت:

در مستند «ترال» سعی شده است با اتکا بر اسناد رسمی سازمان شیلات و همچنین با کمک گرفتن از تصاویر مربوط به صید ماهیان «ترال» توسط کشتی‌های به‌اصطلاح چینی، اصل ماجرا و عوامل پشت‌پرده آن را برای مخاطب روشن سازیم و از سوی دیگر در این مستند تلاش شده تبعات این اتفاق را از دیدگاه زیست‌محیطی بررسی کنیم.

وی افزود: مسئله اصلی این مستند از آنجا شروع شد که خبری مبنی بر صید غیرقانونی ماهیان خلیج فارس توسط کشتی‌های چینی در فضای مجازی منتشر شد و نگرانی‌هایی را به وجود آورد. بعد از انتشار این خبر با تعدادی از خبرنگاران تماس گرفته شد تا واقعیت امر مشخص شود و پس از آن در سفری که به منطقه خلیج فارس داشتیم، ماجرا را از نزدیک مشاهده کردیم.

این مستندساز ادامه داد: آن چیزی که باعث شد این موضوع را با جدیت پیگیری کنیم، مشاهده وضع زندگی مردم مناطق ساحلی استان هرمزگان بود. مخارج زندگی مردم این مناطق به صورت کامل از طریق دریا تأمین می‌شود و مردمان این منطقه عموماً در فقر به سر می‌برند، در چنین شرایطی نمی‌توان پذیرفت که عده‌ای به واسطه برخورداری از روابط قدرت، راه امرار معاش مردم را سد کرده و حقوق آن‌ها را ضایع کنند.

عدالت‌پناه بیان کرد: در گام اول تصمیم گرفتیم که صحت و سقم اخبار منتشرشده حول موضوع را بررسی کنیم، در همین راستا با یکی از دوستان در بندرعباس به نام عباس بقاپور ارتباط گرفتیم و ایشان پیشنهاد دادند که ما به این منطقه سفر کنیم و واقعیت امر را از نزدیک مشاهده کنیم.

وی افزود: طی اولین سفری که به منطقه خلیج فارس داشتیم، با کمک جناب بقاپور به محل ماهیگیری کشتی‌های چینی رفتیم و تصاویری از دست‌اندازی غیرمنصفانه این کشتی‌ها به آب‌های خلیج فارس تهیه کردیم که در مستند «ترال» آورده شده است.

این مستندساز ادامه داد: در این سفر که در مرداد ماه ۱۳۹۷ صورت گرفت، به منظور انجام تحقیقات میدانی به منطقه خلیج فارس عازم شدیم. هرچند که انجام تحقیقات میدانی خطراتی را به دنبال داشت و ممکن بود مشکلاتی از جانب ذی‌نفعان این پرونده برای افراد گروه به وجود آید اما با این حال چاره‌ای جز انجام تحقیقات میدانی و کسب اطلاعات و اسناد مطمئن حول سوژه موردنظر وجود نداشت.

عدالت‌پناه بیان کرد: بعد از اینکه واقعیت خبر برای ما روشن شد، تصمیم گرفتیم در مرحله بعد به سراغ مردم مناطق ساحلی استان هرمزگان برویم تا وضع زندگی آنان و نظرشان در مورد ماهیگیری کشتی‌های چینی را جویا شویم، علاوه بر این به سراغ مسئولان سازمان شیلات رفتیم و علت اعطای مجوز به این گونه کشتی‌ها را بررسی کردیم که البته پاسخ واضحی از جانب مسئولان دولتی دریافت نشد.

وی اضافه کرد: علاوه بر گفتگوهایی که با مردم بومی مناطق ساحلی خلیج و همچنین مسئولان ذیربط در حوزه صید دریایی داشته‌ایم، مصاحبه‌هایی نیز با اساتید دانشگاه در رابطه با تبعات زیست‌محیطی صیدِ بی‌حساب و کتاب ماهیان ترال در آب‌های این منطقه انجام شده است.

این مستندساز عنوان کرد: یکی از ایرادات سیستم مدیریتی کشور این است که وقتی یکی از مدیران یا کارمندان، تصمیم اشتباهی اتخاذ می‌کند یا تخلفی صورت می‌دهد نه تنها با او برخورد نمی‌شود بلکه بعضاً ارتقا رتبه هم می‌گیرد به طور مثال در پرونده صید ماهیان ترال، می‌بینیم فردی به نام پرویز محبی که مدیر سازمان شیلات استان هرمزگان است بعد از تخلفاتی که در حوزه مدیریتی او اتفاق می‌افتد، به معاونت سازمان شیلات کل کشور منصوب می‌شود.

عدالت پناه اظهار کرد: مشکل دیگری که وجود دارد، عدم پاسخگویی مسئولان دولتی نسبت به تصمیم‌های اتخاذشده و اقدامات صورت گرفته در دوران مدیریتی‌شان است. در موضوع صید ماهیان ترال، بنده با جناب محبی تماس گرفتم و کم و کیف ماجرا را از ایشان جویا شدم اما او حاضر به شفاف‌سازی حول این موضوع نشد و با این استدلال که «مدیریت شیلات هرمزگان را تحویل داده است» از پاسخگویی در مورد نحوه اعطای مجوز به کشتی‌های چینی و بیان جزئیات این اقدام، امتناع کرد.

وی تصریح کرد: پس از تغییراتی که در ساختار مدیریتی شیلات استان هرمزگان اتفاق افتاد، با آقای بارانی مسئول شیلات شهر بندرعباس تماس گرفتیم که او نیز ما را به روابط عمومی سازمان شیلات استان هرمزگان حواله داد و مسئولان شیلات استان نیز حاضر به مصاحبه نشدند.

این مستندساز اظهار کرد: کشتی‌هایی که تحت عنوان کشتی چینی در خلیج فارس به صید ماهیان ترال مشغول بودند هیچ ارتباطی با دولت چین ندارند. موضوع از این قرار است که عده‌ای از افراد ذی‌نفوذ و حتی برخی از مدیران بازنشسته سازمان شیلات با رانتی که در اختیار داشته‌اند، مجوز صید وسیع ماهیان ترال در این منطقه را اخذ کرده‌اند.

عدالت‌پناه عنوان کرد: در بخش‌هایی از مستند «ترال»، نقش بازنشستگان سازمان شیلات در پرونده صید ماهیان ترال و همچنین سوءاستفاده از اطلاعات و روابط سازمانی در صدور این مجوزهای رانتی به وضوح مورد اشاره قرار گرفته است.

وی بیان کرد: متأسفانه در حال حاضر میزان صید ماهیان ترال توسط کشتی‌های به‌اصطلاح چینی مشخص نیست و همچنین شفافیتی در باب میزان صادرات این گونه از ماهیان وجود ندارد، حتی در بازدیدهایی که صورت گرفت، متوجه شدیم این کشتی‌ها به فروش گازوئیل نیز مبادرت دارند که خبر از چشم‌پوشی دستگاه‌های نظارتی از تحرکات این کشتی‌ها می‌دهد.

این مستندساز اضافه کرد: در بخش دیگری از سخنان خود به نارضایتی مردم ساکن در مناطق ساحلی خلیج فارس اشاره و بیان کرد: سوءاستفاده افراد صاحب‌نفوذ از محیط زیست دریا که منبع درآمد مردم منطقه خلیج فارس محسوب می‌شود موجب شکل‌گیری نارضایتی عمومی در بین مردم شده است و این ظرفیت وجود دارد که نارضایتی مردم شدت گرفته و در قالب اعتراضات خشن ظهور کند.

عدالت‌پناه یادآور شد: در خلال این مستند، موضوع صید ماهیان خلیج فارس توسط کشتی‌های چینی را از احمد مرادی نماینده مردم هرمزگان در مجلس شورای اسلامی جویا می‌شویم و این مسئله به وضوح دیده می‌شود که مسئولان دولتی حتی به نمایندگان مجلس هم پاسخگو نیستند کمااینکه با پیگیری‌های نمایندگان مجلس، وزیر جهاد کشاورزی مورد استیضاح قرار می‌گیرد اما توضیحات قانع‌کننده‌ای از جانب وی شنیده نمی‌شود.

وی در پایان صحبت‌های خود گفت: در مجموع در مستند «ترال» سعی شده است با اتکا بر اسناد رسمی و همچنین با کمک گرفتن از تصاویر مربوط به صید ماهیان ترال توسط کشتی‌های به‌اصطلاح چینی، اصل ماجرا و عوامل پشت‌پردهِ آن را برای مخاطب روشن سازیم و از سوی دیگر در ادامه مستند تلاش شده است تبعات این اتفاق را از دیدگاه علمی بررسی کنیم.