معصومه نعمتی مدیر جبهه دختران حاج قاسم در مصاحبه‌ای میگوید:
از مدت‌ها قبل در «بنیاد ملی نوجوان»، دغدغه «کنشگری اجتماعی دختران» را داشتیم و در بررسی‌هایی که انجام دادیم به «دختران حاج قاسم» رسیدیم که ارائه الگوهایی برای کنشگری اجتماعی دختران مسلمان امروزی است.
اگر بخواهم به صورت چکیده و خلاصه بگویم، جبهه «دختران حاج قاسم» به تربیت فرماندهان فعال فرهنگی خانم می‌پردازد و هدف اصلی آن این است که به دختران بگوید در کنار نقش‌های دیگری مثل همسری، دختری، مادری و خواهری که اسلام برای یک زن ترسیم کرده، باید به نقش اجتماعی هم بپردازید.
این الگو و طرح باعث شد دختران حاج قاسم به عنوان یک حرکت جبهه‌ای برای حل مسائل انقلاب اسلامی در حوزه نوجوانان و به دست خود نوجوانان رقم بخورد.
تشکل ملی دختران حاج قاسم
تشکل ملی دختران حاج قاسم یا جبهه دختران حاج قاسم رویدادی ملی و یک جبهه کنشگری اجتماعی با محوریت دانش آموزان فارغ‌التحصیل سال دوازدهمی دختر ایران است. مدیر این جبهه معصومه نعمتی است.
تاریخچه
جبهه دختران حاج قاسم اواخر سال ۱۳۹۸ با محوریت دانش آموزان فارغ‌التحصیل سال دوازدهمی دختر مدارس صدرا شکل‌گرفت. در آن سال، بیش از صد دانش آموز فارغ‌التحصیل ثبت‌نام کردند و بعد از ریزش‌های مرحله به مرحله، تعداد آنها به ۳۰ نفر رسید، از آن به بعد، سال به سال این جمعیت با مدارس صدرا گسترده شده و به تدریج در محیط دانش‌آموزی کشور، جبهه دختران حاج قاسم گسترش پیدا کرد. اکنون دیگر این جبهه به مدارس صدرا محدود نیست و در مدارس دولتی و غیردولتی کشور نیز فعال شده است.
اهداف و اهمیت
در انقلاب اسلامی نوجوانان و بالاخص دختران، نقش آفرین و عهده‌دار وظایف مهمی در رشد و پیشرفت کشور هستند. آنها در گام دوم انقلاب، تحقق بخشان تمدن نوین اسلامی اند. دختران حاج قاسم الگوی ویژه ای برای تربیت دختران فرمانده فرهنگی است؛ دخترانی که وظیفه خود می‌دانند جامعه را بسازند. مسائل اجتماعی دغدغه آنها است؛ مشکلات را شناسایی کرده و برای آن راهکار اندیشیده و اقدام عملی به حل آن مشکل می‌نمایند. دختران حاج قاسم، جبهه بزرگی از کنشگران اجتماعی حاضر در میدان است که در تشکل‌های نوجوانی سراسر کشور ایران فعالیت می‌کنند.
نوجوان اقتضائات هویتی دارد؛ مثلاً در سنی است که دنبال دیده شدن است، دوست دارد به همه دنیا بگوید که چقدر مهم بوده و به دنبال امتحان راه‌های مختلف برای رسیدن به مسیر ایده‌آل زندگی خود است. اگر بتوانیم به نوجوان در زندگی، هدف و جهت بدهیم از این بلاتکلیفی نجات می‌یابد، هویت خود را پیدا می‌کند، ظرفیت‌های خود را می‌شناسد و می‌فهمد که چقدر می‌تواند در عرصه اجتماعی موفق باشد.
در جبهه دختران حاج قاسم نوجوان می‌فهمد که چقدر مهم است، در عرصه اجتماعی قرار می‌گیرد و از لحاظ دانش، بینش، مهارت و معرفت اغنا می‌شود. اعضاء علاوه بر فعالیت‌های اجتماعی، هر هفته بایدکتاب، نهج البلاغه و قرآن بخوانند، ورزش، آشپزی و کارهای هنری انجام بدهند و در کلاس‌های مختلف شرکت کنند. نوجوان با این تنوع برنامه‌ها، همزمان از نظر شخصی، خانوادگی و اجتماعی به رشد و نقش‌آفرینی می‌پردازد و برای ادامه فعالیت انگیزه می‌گیرد.
در هر سال، دوره‌های ویژه‌ای در سطوح بالاتر برای دختران نخبه و مستعد برگزار می‌کنیم تا دختران بتوانند عهده‌دار مسئولیت‌های مهم شوند؛ یعنی وقتی این دختر به سن جوانی می‌رسد بتواند مدیر جوان و توانایی برای کشور شود یا در سطح خانواده خود بتواند تحول‌گرا و تحول‌آفرین باشد.
شیوه‌های ورود به جبهه دختران حاج قاسم
ورود به جبهه دختران حاج قاسم سلیمانی از طریق برگزاری یک رویداد است که با اطلاع‌رسانی از طریق ادارات تبلیغات اسلامی کل کشور یا ادارات آموزش و پرورش نواحی مختلف، ثبت نام دختران در دوره‌ای دو تا سه روزه صورت می‌گیرد. سپس چهار جلسه کلاس مجازی دربارهٔ ضرورت حضور دختران انقلاب اسلامی در سطح جامعه، اهمیت حضور دختران برای این فرماندهی و نقش مؤثری که می‌توانند در سطح جامعه داشته باشند برگزار می‌شود. در این کلاس‌ها به دختران آموزش داده می‌شود که به صورت گروهی یکی از مسئله‌های منطقه خودشان را پیش رویشان بگذارند و گام به گام یاد بگیرند که این مسئله را حل کنند. با این نگاه، اعضاء در کلاس‌های مجازی به ایده پردازی اولیه می‌رسند و وارد اردوی حضوری می‌شوند.
در اردوی حضوری، چهار محور اساسی و تخصصی برای ورود به عرصه فعالیت اجتماعی و فرماندهی به اعضاء یادد داده می‌شود که اولین مورد، شناسایی ظرفیت‌های خود، اقلیم، مخاطب بیرونی، بودجه، امکانات و… است. در مرحله بعدی، اعضاء می‌آموزند که یک بوم برای عملیات فرهنگی شامل نام، هدف، گام‌های اجرایی، امکانات، بودجه و سایر لوازم برای عملیاتی شدن طرح را طراحی کنند. گام سوم اجرای عملیات است که این مرحله، نقطه تمایز رویدادهای دختران حاج قاسم با دیگر رویدادهای متداول و مرسوم کل کشور است زیرا در این رویداد دختران باید به صورت عملی طرح خود را اجرایی کنند. جبهه دختران حاج قاسم برای عملیات میدانی به نوجوان‌ها مجوز و پول نمی‌دهد تا خود فرد با چالش‌های واقعی حرکت‌های مردمی روبه رو شود و وابستگی به حاکمیت و نهادها را کم کند، این کار، باعث خوداتکایی نوجوان می‌شود و در این مسیر به او آموزش می‌دهیم که با استفاده از روش‌های مختلف از جمله کارآفرینی، اشتغالزایی، بازارچه‌های فروش، جذب اعتبار از خیران و… بتواند برای تأمین هزینه‌های طرح خود اقدام کند. گام چهارم «ارائه عملیات» است. بازخوردگیری از عملیات و طرح اجرا شده و ارائه این بازخورد در جلسه داوری، اقدامی است که نوجوان در این بخش انجام می‌دهد و پس از آن، اساتید و داوران، نکات تخصصی فعالیت دختران را برایشان شرح می‌دهند که این مرحله، شروع ماجرای دختران حاج قاسم در یک اردو شامل، بازی، شور و نشاط و در عین حال یادگیری است.
دوره‌ها و رویدادهای ملی
دوره‌های فوق برنامه درسی در ایام تابستان برای بهبود وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان محروم، طراحی اتاق فرار با موضوع نشان دادن جایگاه و نقش زن مسلمان انقلاب اسلامی و پیاده‌سازی آن به عنوان ساز و کاری واقعی در سطح شهرستان و تولید پوشاک برخی از طرح‌های اجرا شده و موفق توسط دختران فعال در جبهه حاج قاسم است.
در سال ۱۴۰۱ بیش از ۳۰ رویداد در کل کشور برگزار شد که از جمله آنها می‌توان به دوره‌های تربیت مربی دختران حاج قاسم با تمرکز بر ظرفیت‌های سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه علمیه، رویدادهای استانی ورویدادهای ملی دختران حاج قاسم اشاره کرد؛ در همین راستا، نزدیک به ۲۳ رویداد استانی و بیش از ۱۰ رویداد شهرستانی برگزار شد.
رویداد ملی نقش من
هدف رویداد «نقش من» که دوازدهم تا چهاردهم آبان ۱۴۰۱ برگزار شد، کنشگری رسانه‌ای دختر انقلاب اسلامی برای تبیین نقش نوجوانان و دختران دانش‌آموز کل کشور بود. در این رویداد، نوجوانان به مناسبت روز دانش‌آموز به تولید و انتشار محتوا پرداختند.
رویداد ملی کاروان پیاده‌روی اربعین
رویداد ملی کاروان پیاده‌روی اربعین که در سال ۱۴۰۱ برگزار شد، کنشگری دختر انقلاب اسلامی در سطح بین‌الملل و نقش دختران در عرصه تبلیغ بود که نزدیک به ۱۰۰ نفر از دختران منتخب کل کشور در مراسم پیاده‌روی اربعین شرکت کردند. در این رویداد یک هفته‌ای، دختران وظیفه داشتند روایت سفرشان را از طریق انتشار عکس‌ها، کلیپ‌ها و محتواهای مکتوب به گوش دیگران برسانند.از این رویداد چهار کتاب تألیف و چاپ شد که دستاوردهای مجموعه دختران حاج قاسم در این رویداد را تجمیع کرده است.
حوزه هنری در سال گذشته رویداد یک صدا ایران را طراحی و اجرا کرد که دختران و پسران انقلاب اسلامی در یک رویداد چند روزه در قالب تولید محتوا و آثار رسانه‌ای فعالیت کردند، در این رویداد، ۵ گروه از دختران حاج قاسم شرکت کردند که از جمله مهم‌ترین آثار تولیدی آنها می‌توان به «رادیو انتخاب» اشاره کرد.
استان‌های همکار و اعضا
حدود ۲۳ تا ۲۵ استان کشور درگیری مستقیم با این جبهه دارند که یا از طریق رویدادهای استانی یا از طریق مدارس صدرا جذب این جبهه شده‌اند. جبهه دختران حاج قاسم نزدیک تا تیر ۱۴۰۲ حدود ۵۰۰۰ نفر عضو پذیرفته که نیمی از این تعداد، افراد فعال در شهر و استان خود هستند.
گفتاورد
معصومه نعمتی: دوره دختران حاج قاسم، یک دوره تربیت فرماندهی است. واقعیت این است که فضای فعلی مثل یک میدان جنگ واقعی است، با این تفاوت که در این جبهه، دشمنی را که به ما حمله می‌کند نمی‌بینیم و جنگ تن به تن در اینجا بیشتر مجازی است. برای این که فضای جبهه و جهادگونه را ترسیم کنیم می‌خواستیم نام آن هم به جبهه، جنگ و فرماندهی نزدیک باشد.
از بین عناصری که وجود داشت می‌توانستیم از نام شهیده‌های مجاهد استفاده کنیم اما حاج قاسم را به عنوان فرماندهی شناختیم که در نسل نوجوان تأثیر زیادی داشته و با آنها زیست کرده است. با این ترتیب، دختران حاج قاسم به عنوان «دختران فرمانده میدان‌های سخت» با دو رویکرد اقتباس شده از ویژگی‌های شهید سلیمانی شکل گرفت که یکی تقوای حاج قاسم بود و دیگری تخصص او که برای ما زنده کردن این دو ویژگی در اعضای این جبهه اهمیت ویژه‌ای داشت.[۱]
- ↑ «۱۱ نکته خواندنی درباره «جبهه دختران حاج قاسم»». خبرگزاری دانشجو. ۲۷ تیر ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۰ مرداد ۱۴۰۳.