تشییع بزرگ (مستند)
 پوستر فیلم | |
| نام فیلم | تشییع بزرگ |
|---|---|
| موضوع | تشییع پیکر امام خمینی (ره) |
| سبک | مستند |
| کارگردان | مصطفی فتاحی |
| نویسنده | محمدعلی شعبانی محمدطه امیری امیر ابیلی |
| تدوین | مصطفی فتاحی |
| مدیر تولید | سعید صفار |
| صدابردار | محمدحسین ابراهیمی |
| فیلمبرداری | صادق صفار صادق فتاحی |
| شرکت/سازمان تولیدکننده | شبکه افق |
| کشور | ایران |
| زبان | فارسی |
تشییع بزرگ (تولید ۱۳۹۵) مستندی است به کارگردانی و تهیه‌کنندگی مصطفی فتاحی که روایتگر سیر پرشور مردم در بزرگترین بدرقه، تشییع و تدفین پیکر حضرت امام خمینی (ره) است.
این مستند را شبکه افق در ۴۷ دقیقه تولید کرده است.
درباره مستند
مستنند «تشییع بزرگ» با محوریت خلبان‌هایی که پروژه جابه‌جایی پیکر امام خمینی(ره) را بر عهده داشتند تصاویر دیده نشده ای از روز تشییع را نمایش می‌دهد، تصاویری که از کابین خلبان حامل پیکر امام ثبت شده است. این مستند روایتگر بزرگترین تشییع جنازه تاریخ بشر است که در ایران و در هنگام وداع ملت با امام و مقتدایشان به ثبت رسید.
در این مستند شاهد روایتی نو و کمتر شنیده شده از این اجتماع بزرگ انسانی از زبان خلبانان بالگردی هستیم که حامل پیکر مطهر امام خمینی(ره) بود.
ابتدا قرار نبود پیکر امام به وسیله بالگرد به محل دفن منتقل شود ولی به دلیل ازدحام و هجوم مردم که بر اثر عشق و علاقه‌شان، نمی‌خواستند از امام خمینی(ره) جدا شوند و هر کس تکه‌ای از کفن ایشان را در دست می‌گرفت، تصمیم گرفته شد بالگردی برای انتقال پیکر اختصاص یابد.
خلبانانی که بالگرد را هدایت می‌کردند خاطرات زیادی از آن روز حزن‌انگیز به یاد دارند که در این مستند به روایت آنها می‌پردازند، اتفاقاتی که شاید کمتر کسی در کشورمان از آنها مطلع باشد.
در این فیلم شاهد تصاویر آرشیوی کمتر دیده شده یا اصلا دیده نشده از ۱۶ خرداد سال ۱۳۶۸ یعنی روز تشییع پیکر امام راحل هستیم.[۱]
گفتاورد
مصطفی فتاحی کارگردان مستند تشییع بزرگ درباره این مستند گفت:
پدر من یکی از خلبان‌های این مراسم بود و از کودکی، قصه تشییع امام(ره) را از زبان ایشان می‌شنیدم. وقتی وارد عرصه رسانه و مستندسازی شدم برایم مهم بود که این روایت می‌تواند تبدیل به یک فیلم مستند شود، به نظرم اتفاق کم‌نظیری بود. من سال‌ها این دغدغه را داشتم و سال۹۶ با حمایت شبکه افق این مستند را ساختم اما دغدغه ساخت این مستند از کودکی با من بود.
قصه‌ای از کودکی این مستندساز با بیان اینکه پدرش که خلبان نیروی انتظامی بوده یک سال پس از ساخت این مستند یعنی سال ۹۷ در سانحه هوایی سقوط بالگرد در خلیج فارس حین خدمت‌رسانی به یکی از سکوهای نفتی به شهادت رسیده است، خاطرنشان می‌کند: پدرم به عنوان یکی از راویان در این مستند حضور داشت و پس از تماشای فیلم بسیار خوشحال شد. وی با اشاره به اینکه خلبان‌های بالگردهای مراسم ارتحال امام(ره) هم از ارتش بودند و هم از کمیته (نیروی انتظامی)، حتی یکی دو بالگرد حامل عکاس‌ها و تصویربردارها از صدا و سیما بودند، یادآور می‌شود: من در زمان ارتحال امام(ره) کودکی دو ساله بودم و تلاش کردم فریم به فریم کاری که ساخته می‌شود شبیه به همان اتفاقی باشد که رخ داده است چون جزئیات ماجرا را به واسطه پدرم، خیلی خوب می‌دانستم. این مستند یکی از آثاری بود که با علاقه آن را ساختم و دوستش دارم. پدرم موقع تماشای این مستند با اشتیاق تصاویر آرشیوی را نگاه می‌کرد چون بخشی از آن آرشیو برای نخستین بار به نمایش درمی‌آمد. فتاحی با تأکید بر اینکه روایت ناگفته‌ای در این مستند نشان داده می‌شود که کمتر به آن پرداخته شده است، می‌گوید: تشییع پیکر امام خمینی(ره) را می‌توان بزرگترین تشییع تاریخ دانست چون مراسم ایشان در یک نقطه متمرکز بود و مردم از سراسر ایران به تهران آمده بودند در حالی که در تشییع بزرگانی چون سردار سلیمانی و آیت‌الله رئیسی به دلیل چند نقطه‌ای بودن مراسم‌ها، جمعیتی به وسعت تشییع امام(ره) در یک نقطه جمع نشده بودند از این رو تشییع حضرت امام(ره) همچنان بزرگترین تشییع تاریخ است که اتفاق‌های عجیبی را در آن دوران رقم زد مثلاً از ابتدا قرار نبود پیکر ایشان با بالگرد به بهشت زهرا(س) برسد ولی ازدحام جمعیت سبب شد برای انتقال پیکر مجبور به استفاده از بالگرد شوند و تدفین در روز تشییع رخ نداد و به روز بعد موکول شد.
دشواری‌های دستیابی به آرشیو وی درباره دشواری‌های جمع‌آوری آرشیو برای ساخت این مستند عنوان می‌کند: حدود یک سال طول کشید که توانستم فریم به فریم این تصاویر را پیدا کنم. پیدا کردن آرشیو کار دشواری است. برای ساخت چند مستند تاریخ شفاهی با محدودیت‌ها و مشکلاتی در دسترسی به آرشیو روبه‌رو بودم. فتاحی می‌افزاید: برای ساخت مستند تشییع پیکر امام(ره) به دنبال سرنخی از دوربین‌هایی که در آن روز فیلمبرداری کردند رفتم و توانستم بخشی از آنها را پیدا کنم. می‌توانم بگویم تقریباً هیچ یک از تصاویر آرشیوی را از صدا و سیما نگرفتم و از جاهای دیگر جمع کردم یا از راش‌های مستندهای شهید آوینی استفاده کردم. او درباره حساسیت‌ها و محدودیت‌های انتشار تصاویر آرشیوی می‌گوید: برای انتشار تصاویر تشییع امام(ره) حساسیت‌هایی وجود نداشت اما به دلیل کمبود آثار در این باره، تلویزیون مجبور به پخش چندباره این مستند شده که به نظرم درست نیست. با توجه به اتفاق بزرگ تاریخی که رخ داده اما آثار مستند معدودی در این باره تولید شده که در هر سالگرد، این مستندهای انگشت‌شمار از تلویزیون بازپخش می‌شوند در حالی که ظرفیت‌های زیادی برای پرداخت به این اتفاق بزرگ تاریخی وجود دارد. کارگردان مجموعه مستند «کمیته» با تأکید بر اینکه قصه‌ها و روایت‌های زیادی درباره مراسم تشییع پیکر امام(ره) وجود دارد که هنوز گفته نشده است، اظهار می‌کند: ما از نگاه خلبان‌های بالگردها این روایت را داشتیم، از نگاه خبرنگاران حاضر در مراسم هم می‌توان این اتفاق را جور دیگری روایت کرد یا از نگاه مردمی که با سختی و دشواری خودشان را به آنجا رساندند، به هر حال قصه‌های متفاوتی برای روایت وجود دارد. او با بیان اینکه چنین مراسم تشییعی، نه در گذشته اتفاق افتاده و نه در آینده رخ خواهد داد، می‌گوید: محبوبیتی که آن زمان امام(ره) در میان مردم داشت، عجیب و تکرارنشدنی است. این محبوبیت، مردم را از اقصی نقاط ایران به بهشت زهرای تهران کشاند. حتی تا سال‌ها پس از رحلت امام(ره) در زمان سالگردشان از سراسر کشور به مزار ایشان می‌آیند و جمعیت انبوهی در مرقدشان جمع می‌شوند. مسجد محله ما، محل اسکان کسانی بود که از شهرهای مختلف در زمان ارتحال امام(ره) به تهران می‌آمدند. به نظرم این اتفاق تکرارنشدنی است چون مردم با هر تفکری، امام(ره) را دوست داشتند.
باید مستندهای بیشتری ساخته شود به باور وی، روایت‌های ناگفته دیگری درباره تشییع امام(ره) وجود دارد که این مستند، روایتی از نگاه خلبان‌های مراسم بوده و اضافه می‌کند: در ماجرای ورود امام(ره) به ایران هم قصه‌های زیادی وجود دارد اما معمولاً در مناسبت‌ها، مسئولان به فکر می‌افتند چه باید بکنند در حالی که قصه‌های زیادی برای روایت وجود دارد. تصاویر آرشیوی زیادی از آن دوران هست که هنوز نشان داده نشده، حتی بسیاری از این تصاویر تبدیل به فایل دیجیتال نشده و هنوز به شکل نگاتیو است. این مستندساز یادآور می‌شود: آنچه در ساخت «تشییع بزرگ» برای من اهمیت داشت فاصله زمانی بود که با آن مقطع تاریخی داشتیم و سال‌ها از آن ماجرا می‌گذشت، بسیاری از مردم از ماجراهای مراسم تشییع پیکر امام(ره) اطلاع نداشتند و نمی‌دانستند امام(ره) در روز تشییع، تدفین نشدند بلکه به خاطر ازدحام جمعیت، پیکرشان برگشت و اتفاق‌های عجیبی در این مراسم رقم خورد. فتاحی در پایان تأکید می‌کند: روایت‌های ناگفته زیادی از آن دوران وجود دارد. امیدوارم مستندهای بیشتری در این باره ساخته شود و فقط به بازپخش چند باره معدود مستندها در مناسبت‌ها بسنده نشود.[۲]
پانویس
- ↑ «تشییع بزرگ». دریافت‌شده در ۲۰ مرداد ۱۴۰۳.
- ↑ «ظرفیت‌های زیادی برای پرداختن به اتفاق بزرگ و تاریخی تشییع پیکر امام خمینی(ره) وجود دارد». ۱۳ خرداد ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲۰ مرداد ۱۴۰۳.
پیوند به بیرون