جشنواره بین‌المللی فارابی

جشنواره بین‌المللی فارابی

اطلاعات کلی
موضوع	تحقیقات حوزه علوم انسانی و اسلامی
زمان	سالانه
نخستین‌دوره	بهمن ۱۳۸۶
اهداف	ارتقای جایگاه علوم انسانی و اسلامی • معرفی و تقدیر از محققان برتر

جشنواره بین‌المللی فارابی، جشنواره‌آی علمی در ایران است. این جشنواره ویژه تحقیقات علوم انسانی و اسلامی است که توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، و به صورت سالانه برگزار می‌گردد. بنیانگذار این جشنواره دکتر علی اکبر علیخانی است. دبیرخانه دائمی جشنواره بین‌المللی فارابی در مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی مستقر است.

معرفی جشنواره

جشنواره بین‌المللی فارابی، توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به‌صورت سالانه برگزار می‌گردد. این جشنواره با عنایت به اهداف مشخص شده برای آن در دو حوزه نظری و کاربردی، از حیث سازمانی به‌گونه‌ای تعریف شده تا از حداکثر حمایت مراکز پژوهشی- آموزشی فعال در گستره علوم انسانی برخوردار باشد. برای این منظور تجارب ارزنده جشنواره‌های بین‌المللی کشور و دیدگاه‌ها و پیشنهادهای ارایه شده از سوی فرهنگستان‌ها‌ و مؤسسات پژوهشی و علمی کشور مورد توجه قرار گرفت و در طراحی جشنواره به‌کار گرفته شد که در مجموع، تلاشی فراگیر و اقدامی جمعــی را برای شناسایی و تقدیر از برگزیدگان علوم انسانی و اسلامی، شکل می‌دهـد.

جشنواره بنا به تعریف در دو سطح «جوان (زیر ۳۵ سال)» و «بزرگسال» به دریافت، بررسی و انتخاب آثار برگزیده می‌پردازد و از حیث قلمرو جغرافیایی دو حوزه داخل و خارج (بین الملل) را پوشش می‌دهد. در حوزه داخل کشور، تمامی آثار تولید شده توسط ایرانیان، فارغ از محل کنونی سکونت و اشتغال، مدنظر است و در حوزه خارج از کشور، تولید آثار پژوهشی توسط کسانی که دارای تابعیت ایرانی نیستند،‌ دنبال می‌شود.

موضوع جشنواره

موضوع جشنواره، تقدیر از تحقیقات حوزه علوم انسانی و اسلامی است. آثاری در جشنواره پذیرش، بررسی، ارزیابی و معرفی می‌شوند که واجد ویژگی «اثر پژوهشی» باشند و قالب ارائه آنها می‌تواند متفاوت باشد. در کنار دو بخش داخلی و بین الملل، بخشی نیز تحت عنوان "بخش ویژه" شامل موارد زیر اختصاص یافته است:

• پیشکسوت علوم انسانی ایران
• شخصیت‌های پیشرو در حوزه علوم انسانی ایران
• نظریه‌پرداز برتر
• مترجم برتر و تاثیرگذار در حوزه اهداف جشنواره
• انجمن علمی برتر
• نشریه علمی پژوهشی برتر

اهداف جشنواره

هدف کلی جشنواره بین‌المللی فارابی را می توان تمهید و تقویت زمینه‌های مساعد، توجه بلیغ به ضرورت تولید دانش علوم انسانی و انسانی درخور نیازهای جامعه پیشرو اسلامی و ایجاد ظرفیت‌های انگیزشی و حمایتی اقبال به پژوهش و نوآوری دراین‌باره دانست. درهمنوایی با این هدف غایی، دو دسته از اهداف انضمامی و طولی آن نیز به شرح زیر قابل اشاره است:

الف. اهداف کلان و درازمدت

بسترسازی تولید دانش علوم انسانی و اسلامی؛

• ایجاد نگرش مثبت به علوم انسانی و ضرورت‌های استفاده از آن در تبیین پدیده‌های انسانی؛
• معرفی نقش علوم‌انسانی در توسعه دانش بشری، مدیریت اجتماع و تمدن‌سازی در گذشته و اکنون؛
• فرصت‌سازی برای عرضه نظرات و نقد آنها و تقویت و توسعه ایده بازنگری علوم انسانی در ایران و جهان اسلام؛
• بازنمایی توان علمی ایران و جامعه اسلامی در حوزه علوم انسانی اسلامی؛
• کمک به تبیین اهمیت، کارکرد و نقش مؤثر علوم انسانی در فرایند برنامه‌ریزی و سیاستگذاری ملی و بین‌المللی؛

ب. اهداف خرد و کوتاه‌مدت؛

• تمهید شرایط مناسب برای تشویق و هدایت استعدادهای جوان به تحصیل و تحقیق در حوزه علوم انسانی و اسلامی؛
• کمک به کاربردی‌شدن علوم انسانی از طریق شناسایی مهمترین مسائل در گستره جامعه ایران و جهان اسلام؛
• شناسایی و معرفی استعدادهای برتر حوزه علوم انسانی و اسلامی جهت بهره‌مندی از توان ایشان در فرایند توسعه مرزهای دانش.

فرایند انتخاب آثار

فرایند «ارزیابی، داوری و انتخاب» آثار پژوهشی طی مراحل زیر انجام می‌گیرد:

• مرحله اول؛ پالایش علمی: در مرحلۀ پالایش، گروه علمی آثاری را که به لحاظ شکلی دارای معیارهای اولیه «اثر پژوهشی» باشند، برای داوری بر می گزیند و داوران آنها را تعیین می کند. مبنای تصمیم در این مرحله «اجماع مطلق گروه بر رد اثر» است؛ در غیر اینصورت و با وجود احتمال و تردید، اثر وارد مراحل بعدی می شود. در این مرحله، کاربرگ خاص هر اثر تکمیل و داوران آثار تعیین می شوند و صورتجلسه مزبور با ذکر عناوین کلیه آثار رد و برای داوری ارسال شده، توسط همه اعضای گروه امضاء می گردد.
• مرحله دوم؛ ارزیابی همه جانبه اول: در این مرحله آثار انتخاب شدۀ مرحله قبل، برای دو داور متخصص در آن موضوع ارسال می شوند. داوران منتخب گروه علمی به صورت مستقل و ناشناس و بر پایه شاخص ها و معیارهای طراحی شده در کاربرگ های مربوط، به سنجش و ارزیابی آثار اقدام می‌کنند. چنانچه نظرات این دو داور مغایر یکدیگر تشخیص داده شود، داور سوم توسط گروه تعیین و جمع نمرات دو داور نزدیک به هم مبنای تصمیم خواهد بود. در این مرحله آثاری که متوسط امتیاز آنها ۶۰ درصد و بالاتر است وارد مرحله بعد می شوند.
• مرحله سوم؛ ارزیابی همه جانبه دوم: آثاری که در ارزیابی مرحله قبل حداقل شصت درصد (۶۰%) میانگین امتیاز را کسب کرده اند، دست کم برای دو داور دیگر (غیر از داوران مرحله قبل) ارسال می شوند. پس از اخذ نتایج داوری مرحله سوم، گروه علمی نتایج را بررسی و بر اساس متوسط نمره حاصل از دو مرحله «ارزیابی همه‌جانبه اول و ارزیابی همه‌جانبه دوم» به جمع‌بندی اقدام می‌کند. کسب حداقل ۷۵ درصد نمره در بخش جوان و ۸۰ درصد نمره در بخش بزرگسال لازمه ورود اثر به مرحله بعدی داوری است.
• مرحله چهارم؛ گزینش گروه: در این مرحله، گروه علمی پس از بررسی میانگین نتایج ارزیابی‌های دو مرحله قبل (حداقل چهار داوری تفصیلی برای هر اثر) و لحاظ کردن امتیازات مربوط به «مقالات منتشر شده از نتایج تحقیق» (تا سقف ۲۰ نمره) و ثبت آنها در برگه ارزیابی نهایی، درباره رتبه اثر پژوهشی تصمیم گیری می کند و آثار «برگزیده» یا «شایسته تقدیر» خود را تعیین و فهرست آنها را به همراه پرونده کامل اثر طی نامه رسمی از طریق رئیس دبیرخانه یا دبیر جشنواره به شورای علمی جشنواره معرفی می کند.
• مرحله پنجم؛ گزینش نهایی: گزینش نهایی آثار و تعیین رتبه آنها توسط شورای علمی جشنواره انجام می شود. در این مرحله، رئیس هر گروه آثار برگزیده گروه خود را به همراه تمام سوابق و مستندات مربوط به داوری ها، در جلسه شورای علمی معرفی و از آن دفاع می کند. در این مرحله همچنین سطح آثار برگزیده گروه‌های مختلف با همدیگر سنجیده می شود و پس از بررسی پرونده تک تک آثار و بحث در خصوص داوری ها، با رأی اکثریت اعضای شورا آثار برگزیده و رتبه آنها تعیین می شود.

نحوهٔ برگزاری

جشنواره در دو سطح «بزرگسال» و «جوان» برگزار می‌شود و از نظر جغرافیایی، دو سطحِ داخل و خارجِ ایران را شامل می‌شود. در حوزهٔ داخلی، تمام آثار در زمینهٔ علوم انسانی و در حوزهٔ خارجی، آثارِ مربوط به اسلام‌شناسی، ایران‌شناسی و مطالعات انقلاب اسلامی در نظر گرفته می‌شود. اولین دورهٔ جشنوارهٔ فارابی در بهمن ۱۳۸۶ برگزار شد.

پیوند به بیرون

• فهرست برگزیدگان دوره‌های مختلف جشنواره فارابی