حماسه حسینی (کتاب)
 تصویر جلد نخست کتاب حماسه حسینی | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | مرتضی مطهری |
| موضوع | امام حسین(ع) عاشورا تحریفات قیام امام حسین |
| زبان | فارسی |
| قطع | وزیری |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | انتشارات صدرا |
| محل نشر | تهران |
حماسه حسینی کتابی مشتمل بر سخنرانی‌ها و یادداشت‌های مرتضی مطهری درباره واقعه کربلا است. این کتاب بهطور ویژه به تحریف‌هایی که در نقل اخبار آن روی داده است، می‌پردازد. در چاپ‌های اولیه، کتاب حماسه حسینی در سه جلد منتشر شد، ولی چاپ‌های بعدی آن به صورت دوجلدی ارائه گردیده است. حماسه حسینی با عنوان «الملحمةُ الحسینیة» به عربی ترجمه شده است.
معرفی و گردآوری کتاب
این کتاب نخست در سال ۱۳۶۰ش به کوشش محمدحسین حقجو با استفاده از سخنرانی‌های استاد مطهری به نام فریادهای شهید مطهری بر تحریفات عاشورا منتشر شد؛ سپس با افزودن چندین سخنرانی دیگر به ضمیمه یاداشت‌های وی در مورد قیام امام حسین(ع) با عنوان حماسه حسینی نشر یافت.[۱]
علت انتخاب این نام برای این مجموعه از سخنرانی های شهید مطهری بدین دلیل است که از نظر مرتضی مطهری بهترین واژه‌ای که بیانگر عمق نهضت حسینی است کلمه حماسه است، نه نهضت یا قیام یا شورش و [۲] «کلید شخصیت امام حسین(ع) حماسه است و عظمت و شور و صلابت و شدّت و ایستادگی و حق پرستی. کلمات و اشعاری هم که از آن حضرت نقل شده، حاکی از همین روحیه حماسه و صلابت، خداپرستی و حماسه الهی و انسانی است».[۳]
اهمیت و تأثیر کتاب
تا قبل از تألیف این اثر، نگاه احساسی به حادثه کربلا غالب بود و بیشتر بدان اهمیت داده می‌شد. در این راستا گاهی کار به تحریف نیز کشیده می‌شد، مثلا بعضی می‌گفتند: امام حسین(ع) شهید شد تا گناهان امت بخشیده شود. مطهری در بحث تحریفات معنوی با زیر سوال بردن این نگاه، آن را برگفته از الاهیات مسحیت می‌داند، چرا که همین نگاه را مسیحیان نسبت به حضرت عیسی دارند و به وی لقب فادی (نجات دهنده، کسی که خود را برای دیگران فدا کند) داده‌اند.[۴]
پیش از حماسه حسینی آثار دیگری هم چون لولو و مرجان نوشته میرزا حسین نوری و التنزیه لاعمال الشبیه نوشته سید محسن امین عاملی در جهت مقابله با تحریفات عاشورا نیز نگاشته شده بود اما تأثیر حماسه حسینی از آن دو به مراتب بیشتر بوده و این تأثیر آنچنان بود که مراسم عزاداری محرم را تحت الشعاع قرار داد و در بسیاری از مجالس بحث تحریف و روضه‌های دروغین مطرح شد. گاهی شنوندگان نیز با استناد به نوشته‌های حماسه حسینی با سخنرانان و مداحان به بحث می‌نشستند.
ساختار و محتوا
حماسه حسینی مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و یادداشت‌های شهید مطهری در مورد قیام عاشوراست. سخنرانی‌های ایشان در این کتاب در قالب هفت فصل تنظیم شده است و در انتها نیز یادداشت‌های ایشان منتشر شده است.
فصل اول: مجموعۀ سه سخنرانی استاد مطهری است که در حدود سال ۱۳۴۷ش در حسینیه ارشاد ایراد شده است. وی در این فصل حماسه امام حسین(ع) را عامل شخصیت یافتن جامعه اسلامی می‌داند.
فصل دوم: را سخنرانی‌های وی با عنوان «تحریفات در واقعۀ تاریخی کربلا» تشکیل می‌دهد. در این فصل به مسئله تحریف پرداخته شده است.
فصل سوم: درباره «ماهیت قیام حسینی» است. مطهری در سال ۱۳۵۶ش، در سخنرانی‌هایی تحت عنوان «مسئلۀ شناخت» در سه جلسه‌ای که مصادف با شب‌های تاسوعا و شب عاشورا بود، این سخنرانی را ارائه کرد. وی نهضت امام حسین را چند ماهیتی دانسته و سه عامل تقاضای بیعت، دعوت مردم کوفه و مساله امر به معروف و نهی از منکر را عوامل این نهضت بیان می‌کند.
فصل چهارم: را سخنرانی وی تحت عنوان «تحلیل واقعۀ عاشورا» تشکیل می‌دهد. این سخنرانی در سال ۱۳۵۶ش در یکی از جلساتی که به طور هفتگی در برخی منازل برقرار و موسوم به «جلسه یزدی‌ها» بود ایراد شده است.
فصل پنجم: به شعارهای عاشورا می‌پردازد. این سخنرانی در روز عاشورا و در حدود سال ۱۳۵۲ش در مسجد جامع نارمک تهران، ایراد گردیده است.(سخنرانی معروفش که توأم با گریه شدید است).
فصل ششم: مجموع ۷ جلسه سخنرانی استاد مطهری با عنوان «عنصر امر به معروف و نهی از منکر در نهضت حسینی» است که در محرم ۱۳۹۰ق برابر با اسفند ۱۳۴۸ش و فروردین ۱۳۴۹ش در حسینیۀ ارشاد ایراد شده است. در این فصل، علاوه بر موضوع مذکور، به طور کلی اصل «امر به معروف و نهی از منکر» مورد بحث واقع شده که در خلال آن، مسائل اجتماعی و سیاسی روز، از جمله کارنامه مسلمانان در مسئله فلسطین بررسی شده است.
فصل هفتم: را به «عنصر تبلیغ در نهضت حسینی» اختصاص یافته است. این فصل مجموع ۷ سخنرانی وی، تحت همین عنوان است که در سال ۱۳۵۰ش و در ماه محرم در مسجد «جاوید» تهران ایراد شده است. در این فصل بهطور کلی «تبلیغ در اسلام» نیز مورد بحث واقع شده است.
آثار مرتبط و ترجمه
راهنمای موضوعی کتاب‌های حماسه حسینی: کتابی در معرفی حماسه حسینی نگاشته سعید سرمدی است. این کتاب راهنمای موضوعی حماسه حسینی (جلد اول و دوم) است که در یک جلد فهرست بندی شده است. این کار به محققین کمک می‌کند تا بدانند در هر کتاب چه موضوع‌هایی وجود دارد و آن موضوع در کدام صفحه کتاب قرار دارد.
درسنامه: این کتاب نگاشته سید محمدصالح هاشمی گلپایگانی در ۱۹۲ صفحه توسط انتشارات مکتب صادق در سال ۱۳۹۰ منتشر شده است.
ترجمه
حماسه حسینی با عنوان «المَلحَمةُ الحسینیه» به عربی توسط سید محمدصادق حسینی ترجمه شده است.[۵]
پانویس
- ↑ محمد صحتی سرو رودی، «تحریف شناسی تاریخ امام حسین بارویکرد کتابشناسانه»، ص۶۴
- ↑ مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۲۱-۱۱۳.
- ↑ مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۴۹-۱۴۸.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار استادشهیدمطهری، ۱۳۷۷ش، ج۱۷، ص۱۰۹
- ↑ https://ketabpedia.com/تحميل/الملحمة-الحسينية/ چاپ سوم، قم، المراکز العالمی للدراسات الاسلامیة، ۱۴۱۳ ق.