دوئل امجدیه (مستند)

دوئل امجدیه

پوستر فیلم
نام فیلم	دوئل امجدیه
سبک	مستند
کارگردان	محمدرضا یوسفی
زمان	۵۱ دقیقه
کشور	ایران
زبان	فارسی

دوئل امجدیه (تولید ۱۴۰۲) مستندی است به کارگردانی محمدرضا یوسفی و با تهیه‌کنندگی جواد محمدی. این مستند روایتی از یک واقعه تاریخی است که در تاریخ ۲۰ فروردین سال ۴۹ در جام باشگاه‌های آسیا اتفاق افتاد. از دل این اتفاق که همزمان با فینال جام باشگاه‌های آسیا بود، اتفاقات و حواشی مختلفی رخ داده است که در این مستند روایت می‌شود. دوئل امجدیه درباره احساسات مردم نسبت به فلسطین و مقاومت و جریان مقاومت از یک طرف، سیاست عادی‌سازی شاه از طرف دیگر و همچنین جدایی بحرین از ایران در بحبوحه درگیری شاه و مردم در مسئله مقاومت است.

این مستند در ۵۱ دقیقه تولید شده است.

درباره مستند

در جریان میزبانی ایران از بازی‌های فوتبال در دوران پهلوی، تیم تاج که بعدها استقلال نام گرفت، در مقابل اسرائیل قرار می‌گیرد. این بازی فرصت مناسبی برای تسلای دل مردمی است که همواره به‌خاطر درد و رنج مردم فلسطین اندوهگین بودند. بازی با پیروزی ایران به پایان می‌رسد ولی در هیاهوی پیروزی، بحرین را از ایران جدا می‌کنند.

بازی تیم تاج ایران با تیم هاپوئل رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۷۰ و سه سال پس از جنگ ۶ روزه، در دورانی که تیم های عربی بازی با تیم های اسرائیلی را تحریم کرده بودند، یکی از معدودترین خاطرات به یادگارمانده در اذهان عمومی ایران از مواجهه با رژیم صهیونیستی است؛ موضوعی آشنا که تقریبا روایتی از آن شکل نگرفته وبه آن پرداخت نشده است.

جو امنیتی در پی بازی تیم تاج با هاپوئل اسرائیل مستند دوئل امجدیه با آغازی جذاب سعی می‌کند در بستر تاریخ، ماجرای فینال جام باشگاه های آسیایی که بدون حضور تیم های عربی و با هفت تیم برگزار شده بود را از زبان شخصیت های مختلف، با نگرش و تفکرات گوناگون روایت کند.

حضور بازیکنان تیم تاج در مستند دوئل امجدیه استفاده از اسناد با سندخوانی استاد تقی پور، بازخوانی روایت نشریات اسرائیلی در آن سال، استفاده از خاطرات آقایان عزت شاهی، ربیعی و بازیگران وقت تیم تاج، باعث شده فضای بازی در ورزشگاه امجدیه برای مخاطب جذاب و باور پذیر شود.

مستند دوئل امجدیه با روایت دقیق عادی سازی اجتماعی روابط با رژیم صهیونیستی، به دور از شعار زدگی، سعی دارد مخاطب را اقناع کند که عدم بازی با صهیونیست ها و تحریم ورزشی تل آویو چه منطقی دارد.

ترکیب تیم تاج و هاپوئل در بازی عادی سازی روابط با اسرائیل در ایران؟ آنچه در جامعه ایرانی در حال اجرا است، شبیه برنامه ای است که در دهه های اخیر در کشورهای عربی دنبال شده است. فرآیند عادی‌سازی روابط اسرائیل و اعراب را می‌توان در قالب سه مرحله ساده‌سازی نمود:

• مرحله نخست، پذیرش و ایجاد روابط امنیتی و سیاسی پنهان؛
• مرحله دوم پذیرش عادی‌سازی روابط در فضای نخبگانی و تبیین لزوم آن برای جامعه؛
• مرحله سوم که مهم‌ترین بخش فرآیند عادی‌سازی است، حساسیت‌زدایی اجتماعی.

یکی از راه‌های حساسیت ‌زدایی اجتماعی در روابط، رو در رو شدن ورزشکاران تیم‌های عربی و اسلامی با نمایندگان اسرائیلی است که در سال های اخیر قدم های جدی در راستای آن برداشته شده است؛ حضور در مسابقات ورزشی، کنفرانس ها و همایش های هنری، ورزشی یا نمایشگاه اکسپو دبی نمونه ای از این اقدامات است.

گفتاورد

محمدرضا یوسفی کارگردان مستند «دوئل امجدیه» از آثار راه‌یافته به چهاردهمین جشنواره مردمی فیلم «عمار» در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، درباره این اثر توضیح داد:

این مستند روایتی از یک واقعه تاریخی است که در تاریخ ۲۰ فروردین سال ۴۹ در جام باشگاه‌های آسیا اتفاق افتاد. از دل این اتفاق که همزمان با فینال جام باشگاه‌های آسیا بود، اتفاقات و حواشی مختلفی رخ داده است که بازخوانی آن‌ها برای ما جذاب بود.

وی افزود: مساله اصلی ما در این مستند، نوع مواجهه ما با مساله فلسطین بود. احساس می‌کردیم فضای این مواجهه در سال‌های اخیر کمی حاکمیتی شده و در فضاهای مردمی و تعاملات اجتماعی، این نسبت کم‌رنگ شده است. در حین بررسی این موضوع بود که متوجه این سوژه، از دل تاریخ شدیم. در زمان رژیم پهلوی، اتفاقی در این راستا رقم خورده بود که کاملا ماهیت مردمی داشت.

این مستندساز ادامه داد: از طریق چند کلیپ و آیتم مرتبط با آن اتفاق، پیگیری‌هایی داشتیم تا توانستیم به بازیکنان قدیمی تیم استقلال یا همان تاج سابق گفت‌وگو داشته باشیم و هر چه جلوتر هم می‌رفتیم، این اتفاقات برای‌مان جذاب‌تر می‌شد. رفته‌رفته متوجه شدیم این بازی چه حواشی جذاب و ناگفته‌ای داشته و چه بازتاب‌های زیادی را هم در میان مردم ما و هم در میان اسرائیلی‌ها رقم زده است.

یوسفی گفت: سوژه اصلی این مستند، وجه اجتماعی‌سازی جریان مقاومت است. در فرآیند اجتماعی‌سازی مقاومت، ما کم کار کرده‌ایم و به همین دلیل برخی از مردم امروز دچار این ابهام شده‌اند که چرا باید از فلسطین حمایت کنیم و چرا اساسا از بازی با اسراییل در میدان‌های ورزشی پرهیز می‌کنیم؟ ایجاد این ابهامات حاصل کم‌کاری‌های ما بوده است. اتفاقا در فرآیند طراحی این مستند هم با این چالش مواجه بودیم که نکند برداشت مخاطب این باشد که می‌توانیم با اسراییلی‌ها مسابقه بدهیم و نهایت آن‌ها را شکست می‌دهیم! آنچه در این مستند به آن اشاره کردیم این بود که درست است که تیم اسراییلی شکست می‌خورد اما بعد از بازی از طریق رسانه‌های خود تبلیغ کردند که نفس این بازی برای آن‌ها پیروزی بوده و مردم ایران را حامی اسراییل معرفی کردند!

این مستندساز ادامه داد: یکی از مباحثی که به آن پرداخته‌ایم هم بحث فوتبال و ملی‌گرایی است. فوتبال همان ابزاری است که می‌تواند کشورها را به سمت این ملی‌گرایی ببرد و از همین طریق به رسمیت شناختن تیم ملی فوتبال مثل اسراییل می‌تواند برای آن‌ها هویت‌آفرینی کند. با همین دو استدلال نشان دادیم که اگر وارد میدان بازی فوتبال با آن‌ها شویم، چگونه می‌توانند بهره‌برداری خودشان را از این بازی داشته باشند. آنقدر این موضوع برای آن‌ها مهم است که برای استقبال از تیم‌های ورزشی‌شان، شخص نخست‌وزیرشان اقدام می‌کند و این نشان‌دهنده درجه اهمیت این موضوع برای آن‌هاست.

وی افزود: ماجرای مستند «دوئل امجدیه» اشاره به حرکت مردعی علیه سیاست عادی‌سازی روابط با اسراییل در دوره پهلوی دارد. به نوعی مردم در جریان این بازی تو دهنی محکمی به شاه زدند، اما شاه با سوءاستفاده از تب و تاب همین بازی و واکنش‌های مردمی به آن توانست روی جریان بحرین سرپوش بگذارد. ما در همین مقطع بود که بحرین را از دست دادیم و اسدالله علم هم در کتاب خاطرات خود به این نکته اشاره کرده است که از بخت بلند شاه بود که مردم به کلی ماجرای بحرین را فراموش کردند!

این مستندساز با اشاره به گفت‌وگو با پیشکسوتان تیم استقلال که در این بازی حضور داشته‌اند، گفت: یکی از نکات جالب برای من در این گفت‌وگوها این بود که برد در این بازی را همچنان یکی از بهترین خاطرات ورزشی خود می‌دانند. تصور ما این بود که شاید برخی از این چهره‌ها نسبتی با فضای آرمان فلسطین و مباحثی از این دست نداشته باشند اما از آنجایی که آن اتفاق کاملا جنبه مردمی داشت، آن‌ها هم همراه با مردم به این برد افتخار می‌کنند.

پیوند به بیرون

داستان یک نفرت تاریخی و روزی که قهرمانی پرید!/ فرقی ندارد جمهوری اسلامی باشد یا پهلوی!