سد در سد (مستند)
 پوستر فیلم | |
| نام فیلم | سد در سد |
|---|---|
| موضوع | آسیب‌های کنکور |
| سبک | مستند |
| کارگردان | محمدجواد رئیسی |
| نویسنده | علیرضا کرمی |
| تدوین | گروه فرهنگی فؤاد ایزدمهر نریمانی مهدی انصاری |
| صداپیشگان | حمید محمدی |
| مدیر تولید | علی احمدی |
| محقق | علیرضا کرمی |
| فیلمبرداری | امیر محمدی |
| کشور | ایران |
| زبان | فارسی |
سد در سد مستندی است به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محمدجواد رئیسی که در تلاش است تا با ارائه شفاف حواشی برگزاری کنکور در سال‌های گذشته به دنبال راه‌حلی برای برون‌رفت از مشکلات سیستم آموزش کشور باشد. در این مستند نقش مافیای کنکور در مشکلات سیستم آموزشی کشور بررسی شده است.
این مستند را سازمان هنری رسانه‌ای اوج در ۴۲ دقیقه تولید کرده است.
درباره مستند
مستند سد در سد اثری ۴۲ دقیقه ای است که به بررسی کنکور و مافیای برآمده از آن می پردازد. محمدجواد رئیسی در این اثر، با ضرباهنگ بالا و سرعت زیاد روایت، نقش سیستم آموزشی کشور در تربیت و آماده سازی جوانان برای ورود به عرصه تحصیلات دانشگاهی را مورد واکاوی قرار می دهد موضوع مستند «سد در سد» در راستای همان حساسیت‌هایی انتخاب شده که از یک مستندساز متعهد انتظار می‌رود. اساسا واکنش نشان دادن به معضلات حوزه‌های عمومی و فراگیری که از ضعف‌های جدی رنج می‌برند و اصلاح آنها به یک مطالبه عمومی در کشورمان تبدیل شده، یکی از مهم‌ترین وظایف مستندسازان هوشیار و حساس به شمار می‌رود.
همان گونه که موضوعاتی مانند مافیای صنعت خودرو، مسائل جوانان و ازدواج، اشتغال و… بارها مورد توجه مستندسازان ایرانی قرار گرفته، کنکور هم در سال‌های اخیر به یک معضل فراگیر در جامعه ایرانی تبدیل شده که اکثر خانواده‌ها برای مدتی با آن دست به گریبان بوده‌اند.
«سد در سد» مستندی است که کاستی‌های مدیریت گزینش دانشجو را به خوبی زیر ذره‌بین قرار می‌دهد و به دنبال آن است که زوایای پنهان این غول بزرگ را مورد کند و کاو قرار دهد.
ساختار روایی و اجرای مستند «سد در سد» نکته خاصی ندارد و در مجموع استاندارد به نظر می‌رسد. سه عنصر گفتگوهای مردمی، مصاحبه با کارشناسان حوزه کنکور و نریشن شاکله اصلی این اثر را تشکیل می‌دهند؛ اما آن‌چه بیش از هر چیزی در آن به چشم می‌آید، ریتم خوب و سرحال آن است که مثل یک شمشیر دولبه عمل می‌کند. ضرباهنگ بالای مستند از یک طرف باعث جذابیت آن برای مخاطب می‌شود و از سوی دیگر، در برخی برش‌ها، رنگ و بوی شتاب‌زدگی به خود می‌گیرد. انتخاب حمید محمدی به عنوان گوینده متن که ذاتا یک گوینده ورزشی است و جنس صدایش با ریتم تند اثر هم‌خوانی دارد، از دیگر عوامل جذابیت و پرکشش بودن «سد در سد» به شمار می‌رود ساختار این مستند می‌توانست با استفاده از فصل‌بندی کمی منظم‌تر طراحی شود تا دسته‌بندی موضوعی، کلیت اثر را از افتادن به ورطه بهم‌ریختگی نجات دهد. ضمن اینکه سرعت بالای روایت، هم به دریافت مخاطب از مستند و هم به منعقد شدن ایده‌های مطرح شده از سوی مصاحبه‌شوندگان کارشناس لطمه وارد کرده است.
در واقع، روند پیشروی روایت و ورق زدن موضوعات فرعی مرتبط با کنکور چنان سریع است که گاهی ممکن است مخاطب عام از مستند عقب بیفتد و فرصت تجزیه و تحلیل گفته‌های مطرح شده را پیدا نکند. حتی استفاده از شیوه ارائه اینفوگرافیک اطلاعات و نوشتارهای مختلف بر روی تصاویر می‌توانست هضم و درک محتوا را برای بیننده راحت‌تر کند. مثلا یکی از مصاحبه‌شوندگان چیزی با این مضمون می‌گوید که دانش‌آموزی که ته کلاس نشسته و به معلم تیکه می‌اندازد، می‌تواند کمدین خوبی باشد. کات بی‌موقع و عجله مستندساز برای پرداختن به موضوع بعدی، باعث می‌شود که این سخن ابتر بماند و حتی برای برخی مخاطبان نامعقول و ساده‌اندیشانه جلوه کند؛ در حالی که قطعا مقصود آن کارشناس از این مثال، لزوم یافتن روش‌های نوین و کارآمد برای شناسایی استعدادها و شکوفا کردن ظرفیت‌های بالقوه در میان دانش‌آموزان است، نه صرفا قضاوت آنها بر اساس یکی دو رفتار ساده مثل متلک گفتن به معلم. عنصر سلیقه در «سد در سد» پررنگ است و از اشراف مستندساز به موضوعی که مورد بحث قرار داده، حکایت می‌کند. رئیسی با دقت نظر در میان انبوه داده‌های موجود در رابطه با مقوله کنکور، تصاویر و اطلاعات مفید را هوشمندانه انتخاب کرده و این موضوع از همان نخستین دقایق مستند و نمایش کلیپ فردی که به شکلی عجیب در حال تدریس عربی است و چندی قبل در فضای مجازی دست به دست می‌شد، مشهود است.
می‌توان گفت که مستندساز همه آن‌چه که می‌توانسته به عنوان ماده خام در «سد در سد» به کار گرفته شود را زیر و رو کرده و از میان آنها با سلیقه و دقت، عناصر به درد بخور و کنایه‌آمیز را کنار هم چیده است.[۱]
گفتاورد
محمدجواد رئیسی تهیه کننده و کارگردان مستند «سد در سد» در گفت و گو با خبرنگار سینمایی خبرگزاری فارس گفت:
این مستند درباره مافیای کنکور و حواشی کنکور در کشور است و سعی دارد حواشی سیستم آموزشی را که حول مسئله کنکور جمع شده است را بررسی کند، تاریخچه آن را ببیند و نقاطی که باعث شده چنین وضعیتی بوجود آید را بررسی کند و برای آینده نیز راه حلی را ارائه دهد.
این کارگردان درباره هدف اصلی خود از ساخت چنین مستندی گفت: در فضای مجازی اغلب خبرهایی می بینیم مبنی بر اینکه یک دانش آموز در یک مدرسه به مشکل خورد و وقتی بررسی می کنیم متوجه می شویم که یک موضوعی تمام سیستم آموزش را زیر چتر خود برده است و آنهم مسئله کنکور است که بچه ها و سیستم آموزش پرورش طی آن به مشکل می خورد.
رئیسی ادامه داد: وقتی مسئله کنکور را بررسی کردیم دیدیم که در این میان چالش و بحرانی وجود دارد به نام مافیای کنکور و زمانیکه کلیت موضوع را بررسی می‌کنیم می بینیم که یک ساختار معیوبی وجود دارد که باعث می شود عده ای در این بین سودجویی کنند.
وی در ادامه نیز بیان داشت: علی رغم تمام مشکلاتی که برای سیستم آموزشی بوجود آورده است اما خب عده ای هم در آن میان در حال سودجویی هستند و اصطلاح مافیای کنکور از اینجا بوجود می آید. به همین خاطر زمانیکه با این مسئله مواجه شدیم تصمیم گرفتیم تا درباره آن مستندی بسازیم.
این تهیه کننده همچنین بیان داشت: اغلب افرادی که تلاش می کردیم با آنها مصاحبه کنیم راضی نمی شدند و خیلی سعی کردیم با نمایندگان مجلس در دوره های مختلف مصاحبه کنیم و شاید برای هر کدام از این افراد یکی دو ماه هم صبر کردیم اما حاضر به صحبت نبودند.
وی ادامه داد: برای همین چند مصاحبه ای با مسئولین سازمان سنجش و وزیر وقت آموزش و پرورش داشتیم که از آنها استفاده کردیم. همچنین علاوه بر اینها اطلاعاتی از آرشیو و مصوبات مجلس توسط جست و جوهای اینترنتی مان بدست آوردیم.[۲]
پانویس
- ↑ «سد در سد». دریافت‌شده در ۲۹ مرداد ۱۴۰۳.
- ↑ «رئیسی: «سد در سد» مستندی درباره مافیای کنکور/ چه کسانی حاضر به گفت وگو نشدند؟». ۱۰ دی ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۹ مرداد ۱۴۰۳.
پیوند به بیرون