سوریه پرونده یک بحران (مستند)

سوریه پرونده یک بحران

پوستر فیلم
نام فیلم	سوریه پرونده یک بحران
سبک	مستند
کارگردان	سیاوش سرمدی
نویسنده	سیاوش سرمدی
تدوین	سیاوش سرمدی
صداپیشگان	سیاوش عقدایی
شرکت/سازمان تولیدکننده	مرکز مستند سوره
کشور	ایران
زبان	فارسی

سوریه پرونده یک بحران (تولید ۱۳۹۸) روزشمار اتفاقات سوریه از سال ۲۰۱۱ تا نابودی داعش یعنی ۲۰۱۸ است. این مجموعه مستند تلاش کرده تا نقش آمریکا در بحران‌های سوریه را به تصویر بکشد.

این مجموعه مستند را مرکز مستند سوره به کارگردانی و تهیه‌کنندگی سیاوش سرمدی در ۸ قسمت تولید کرده است.

درباره مستند

درباره اتفاقات سوریه، با توجه به اعتراف نامزد‌های انتخاباتی سال ۲۰۱۶ آمریکا، تمام این بحران‌ها توسط دولت آمریکا رقم خورده و می‌توان مسبب و مقصر اصلی این ماجرا را آمریکا و همدستانش دانست. با قتل‌عام‌هایی که گروه تروریستی داعش، با حمایت ارتش تروریستی آمریکا انجام می‌داد، امروز بیشتر جمعیت سوریه را تنها کودکان و کهنسالان تشکیل می‌دهد.

«سوریه: پرونده یک بحران» ساخته سیاوش سرمدی یکی از این مستندهاست که می‌کوشد ریشه‌های این رخداد، تاثیر آن برکشورهای دیگر و منطقه را در گفتگو با کارشناسان مختلف بررسی کند.

فیلم با نمایش تصاویری از سوریه و چهره‌های موافق و مخالف این بحران در منطقه به ویژه لبنان، سطح این فاجعه را بررسی می‌کند. ساخته‌شدن چنین مستندی که تلاش دارد فارغ از خط‌کشی‌های ایدئولوژیک، پژوهش خود را با تقسیم میان طرف‌های مختلف و حتی متضاد پیش ببرد و بحران را از زاویه دید همه طرف‌های درگیر ریشه‌یابی کند، غنیمت است. مسئله سوریه به دلیل قرابت و دوستی این کشور با ایران، از مسائل قابل طرح در سینمای مستند است و می‌تواند مخاطبان بالایی داشته باشد.

مانند «تهران، تقاطع سئول»، که پیش‌از‌این، از سیاوش سرمدی درباره صنعت خودروسازی در ایران نمایش داده شده بود و هم برای تماشاگر علاقه‌مند به موضوع جذاب بود و هم برای بیننده‌ای که چیز خاصی در این زمینه نمی‌داند. نقطه قوت مجموعه، به‌جز مواد آرشیوی، راضی‌کردن چهره‌ای چون رابرت فیسک، مفسر ایندیپندنت برای حضور است و از آن مهم‌تر، حضور اپوزیسیون و مخالفان بشار اسد و حکومت کنونی سوریه که پذیرفته‌اند مقابل دوربین یک تولید ایرانی حضور پیدا کنند و حرف‌هایی بزنند که طبعا در تضاد با حاکمان سوریه و پشتیبانان آنهاست.

از نظر ساختار، گذشته از اینکه با مواد و مصالح آرشیوی و تولیدی فراوانی روبه‌روییم و وجه پژوهشی/ آرشیوی کار را می‌توان موفق دانست و به تماشای نادیده‌های تصویری بسیاری از سوریه و گروه‌های درگیر مانند داعش نشست، ضرباهنگ اثر آن را به تولید تلویزیونی مثال‌زدنی‌ای بدل کرده که اگر موضوع مورد علاقه‌مان هم نباشد و همین‌طور و اتفاقی پای تلویزیون نشسته باشیم، این حجم از آرشیو و اطلاعات آن‌قدر خوب کنار هم قرار گرفته که هم کنجکاومان می‌کند و هم پيگیر. علی قصیر، حمیدرضا بابایی،نوید زرین‌نعل، سعید صادقی و مهدی خسروآبادی مدیریت تولید این مستند را بر عهده داشته‌اند.

گفتاورد

سیاوش سرمدی تهیه‌کننده و کارگردان مستند «سوریه، پرونده یک بحران بزرگ» درباره این مستند توضیح داد:

روایت‌ این فیلم کمی متفاوت با روایت‌هایی است که تاکنون از سوریه بیان شده و سعی کردیم زمینه‌های بحران را دقیق‌تر شناسایی کنیم.

سرمدی ادامه داد: این فیلم مستند روزشمار اتفاقات و بحران‌های سوریه است. از زمینه‌های شکل‌گیری آن در سال ۲۰۱۱ تا سال ۲۰۱۸ را که می‌توان گفت تقریبا جنگ تمام شده است روایت کرده است. پس از سال ۲۰۱۸ می‌توان گفت که جنگ به غیر از چند درگیری پراکنده تمام شده و اتفاقات بیشتر سیاسی بوده است.

او با اشاره به حجم بالای اتفاقات و حوادث در سوریه گفت: از آن‌جا که حجم حوادثی که در سوریه رخ داده بسیار زیاد است و بازیگران بسیار زیادی دارد، با کار سختی مواجه بودیم. این‌قدر اتفاقات در سوریه زیاد بوده است که حتی افرادی که درگیر آن بوده و مسئولیت داشتند نیز همه جزئیات را نمی‌دانند و بنابراین با موضوع پیچیده‌ای روبه‌رو هستیم. برای مثال خیلی از کشورها در طول این سال‌ها موضع‌شان نسبت به این بحران و داعش تغییر کرد. برای مثال عربستان در نیمه اول اتفاقات بازیگر اصلی بود اما بعدا قطر و ترکیه او را حذف کردند. البته در مجموع باید بگویم که ایده کلی‌مان از ساخت این مستند پاسخ به این پرسش مهم است که «چرا ایرانیان باید در سوریه حضور داشته باشند؟»

این مستندساز با اشاره به بازیگرانی که در سوریه ایفای نقش کرده‌اند توضیح داد و گفت: در ابتدای بحران سوریه، قطر، عربستان، امارات و ترکیه در یک جبهه بودند و ایران نیز در کنار سوریه بود اما در سال ۲۰۱۴، ایران، روسیه را در کنار خود آورد تا بتواند در نبردهای هوایی موفقیت بیشتری به دست بیاورد. با آمدن روسیه، تقریبا عربستان حذف می‌شود چرا که عربستان و قطر در موضوع اخوان ‌المسلمین به اختلاف می‌خورند و همین موضوع باعث می‌شود که ترکیه و قطر نیز در کنار عربستان نباشند.

سرمدی با بیان این‌که این مجموعه مستند نگاهی متفاوت به بحران در سوریه داشته و با مستندهایی که تاکنون ساخته شده است، تفاوت دارد، گفت: در این سال‌ها، نگاه ما به سوریه بیشتر نگاه ارزشی بوده است و همین موضوع باعث شده که نتوانیم حوادث را به خوبی تحلیل کنیم. برای مثال از نظر ما داعش وابسته به عربستان است در حالی که عربستان در دوره‌هایی از داعش حمایت کرده و در دوره‌هایی دیگر از او حمایت نکرده است. روایت‌ ما در این فیلم کمی متفاوت با روایت‌هایی است که تاکنون بیان شده است. در این فیلم با هیچ مسئول ایرانی صحبت نشده و تمام مصاحبه‌شوندگان مسئولین خارجی‌اند. حتی حدود ۳۰-۴۰ درصد مصاحبه‌شوندگان ما معارضین‌اند، یعنی کسانی‌اند که با بشار اسد مخالف بوده و در این فیلم نظرشان را می‌شنویم.

او درباره چرایی صحبت با معارضین در این فیلم مستند گفت: درست است که توطئه‌ای برای برهم ریختن سوریه طراحی شده بود اما باید به زمینه‌های آن نیز توجه می‌کردیم. بالاخره نارضایتی‌هایی وجود داشته و شاید این موضوعات نیز در شکل‌گیری بحران در سوریه بی‌تاثیر نباشد.

او اضافه کرد: در این فیلم با افراد حرف زدیم که قبلا حتی در مستندهای خارجی هم حرف نزده بودند. برای مثال با رابرت فیسک، خبرنگار ایندیپندنت مصاحبه کردیم که یکی از تحلیل‌گران برجسته خاورمیانه است و به تازگی درگذشته است. با مسئولین جنبش حماس گفت‌وگو کردیم و ... . این مستند در پنج کشور تصویربرداری شده و اولین کاری است که در جهان ساخته شده و مسئولین حماس درباره اتفاقات ناگفته توضیح می‌دهند.

کارگردان مستند «سوریه، پرونده یک بحران بزرگ» با اشاره به روند تولید این فیلم گفت: ساخت این مستند نزدیک به چهار سال طول کشیده است. از سال ۱۳۹۵ تولید را آغاز کردیم و تا امسال ادامه داشته است. خیلی از اتفاقاتی که در ماه‌های اخیر رخ می‌دهد و بدان پرداختیم در سال ۱۳۹۵ اصلا رخ نداده بود. در ابتدا چهار قسمت ساختیم اما این قدر اتفاقات جدیدتر رخ داد که تصمیم گرفتیم چهار قسمت دیگر بسازیم. البته باید بگویم که تلاش کردم در حد استاندارد رسانه روایت بی‌طرفانه‌ای از این بحران ارائه بدهم.

پیوند به بیرون

• ماجرای بحران سوریه چه بود؟
• مستند «سوریه، پرونده یک بحران» تصویری جامع از اتفاقات سوریه است(اخبار ادبی و هنری)