سید محمدباقر صدر
| مرجع تقلید | |
 | |
| نام کامل | سید محمدباقر صدر |
|---|---|
| لقب | شهید صدر |
| تاریخ تولد | ۱۰ اسفند ۱۳۱۳ (۸۹ سال) |
| تاریخ شهادت | ۱۹ فروردین ۱۳۵۹ |
| محل دفن | ورودی شهر نجف |
| خویشاوندان سرشناس | سید موسی صدر • سید محمد صدر • بنت الهدی صدر، مقتدی صدر |
| استادان | سید ابوالقاسم خویی • محمدرضا آل‌یاسین • صدرا بادکوبه‌ای |
| شاگردان | سید محمدباقر حکیم • سید محمود هاشمی شاهرودی • سید کاظم حسینی حائری • سیدکمال حیدری |
| محل تحصیل | کاظمین و نجف |
| تالیفات | فدک فی التاریخ • غایة‌الفکر فی علم‌الاصول • فلسفتنا • اقتصادنا • البنک‌اللاربوی فی الاسلام • دورالائمة فی الحیاة‌الاسلامیة |
سيد محمدباقر صدر (۱۰ اسفند ۱۳۱۳ - ۱۶ فروردین ۱۳۵۹) فقیه، اصولی، فيلسوف، متفكر بزرگ اسلامى، ملقب به شهید خامس، از مراجع شیعیان عراق بود. پدرش سيد حيدر صدر عاملی، از نوابغ فقه و اصول بود و جدش آیت‌الله سید اسماعیل صدر، پس از درگذشت آیت‌الله شيرازى به مقام مرجعيت عام نائل شد. سید اسماعیل صدر برادر ایشان است.
زیست علمی
- آغاز به یادگیری دروس مقدماتی حوزه و تاریخ اسلام در ۱۰ سالگی
- شروع به یادگیری علم منطق در ۱۱ سالگی و علم اصول در ۱۲ سالگی نزد برادرش
- فراگیری دروس سطح حوزه نزد اساتیدی نظیر محمّد تقی جواهری، عبّاس شامی، سید باقر شخص، صدرا بادکوبی و سید محمد روحانی
- حضور در درس خارج فقه و اصول سید ابوالقاسم خویی و شیخ محمدرضا آل یاسین
شاگردان
سید محمدباقر صدر از بیست سالگی با تدریس کتاب کفایة الاصول، تدریس را آغاز کرد. او چند سال بعد به تدریس درس خارج اصول و فقه آغاز کرد.[۱] شاگردان مشهور او به این شرح است:
- سید محمدباقر حکیم
- سید نورالدین اشکوری
- سید محمود هاشمی شاهرودی
- سید کاظم حسینی حائری
- سید عبدالهادی حسینی شاهرودی
- سید عبدالغنی اردبیلی
- سید کمال حیدری
- سید محمدباقر مُهری
- سید حسین حسینی شاهرودی
- غلامرضا عرفانیان
- محمد باقر ایروانی
- محمدرضا نعمانی
- سید محمد غروی
- حسن عبد السات[۲]
مرجعیت
سید محمدحسین فضل‌الله از فقیهان لبنان، چند دلیل را برای جلب نظر و مراجعه گروه‌هایی از مردم عراق و لبنان به محمدباقر صدر شمرده است: سابقه علمی، پرداختن به مباحث روز، فعالیت سیاسی در حزب الدعوة الاسلامیة، مخالفت آشکار با حزب بعث و حمایت ابوالقاسم خویی.[۳]
به گفته هرایر دکمجیان اقتدار آیت‌الله صدر از نظر شیعیان برابر با اقتدار شیخ مرتضی انصاری، شیخ طوسی و علامه حلی است.[۴]
تألیفات
- فدک فی التاریخ
- غایة الفکر فی علم الاصول
- فلسفتُنا
- اقتصادُنا
- الاسس المنطقیه للاستقراء
- المعالم الجدیده للاصول
- بحوث فی شرح عروة الوثقی
- بحوث فی علم الاصول، تقریرات درس خارج او.
- دروس فی علم الاصول، معروف به (حلقات)
- الفتاوی الواضحه
- البنک اللاربوی فی الاسلام (بانک بدون ربا در اسلام)
- بحث حول المهدی(عج)
- بحث حول الولایة
- الاسلام یقود الحیاة (اسلام راهنمای زندگی)
- المدرسة القرآنیه، درس‌های تفسیر موضوعی قرآن
- دور الائمه فی الحیاة الاسلامیه (نقش امامان در اسلام)
- نظام العبادات فی الاسلام (نظام عبادی از نظر اسلام)
- حاشیه بر رساله عملیه شیخ مرتضی آل یاسین
- حاشیه بر منهاج الصالحین آیت الله حکیم
- حاشیه بر مناسک حج سید ابوالقاسم خویی
- حاشیه بر بخش نماز جمعه از کتاب شرائع‌الاسلام[۵]
فعالیت‌های سیاسی
- تشکیل حزب الدعوة الاسلامیة
- همکاری با جماعة العلماء فی النجف الاشرف که عالمانی همچون مرتضی آل‌یاسین، شیخ محمدرضا مظفر و سید مهدی حکیم در آن عضو بودند[۶]
- حمایت از انقلاب اسلامی ایران
- تحریم پیوستن به حزب بعث
نظریه و اندیشه‌ها ی علمی
سید محمدباقر صدر، در دانش‌هایی چون اصول، فقه، فلسفه سیاست، و معرفت‌شناسی نظریه‌های جدیدی ارائه داده است. برخی از نظریه‌های مشهور وی عبارت است از:
- نظریه حق الطاعه[۷]
- نظریه رورت وجود حکومت اسلامی
- اقتصاد اسلامی مکتب است، نه صرفا علم
- بر اساس دیدگاه شهید صدر، در اسلام، منطقة الفراغ وجود دارد.
- توالد ذاتی معرفت و حل مشکل استقراء
شهادت و محل دفن
محمدباقر صدر در ۱۹ فروردین ۱۳۵۹، همراه بنت‌الهدی صدر به‌دست نیروهای صدام حسین کشته شد.[۸] دولت عراق پیکر صدر را به صورت مخفیانه در قبرستان وادی السلام دفن کرد. پس از انتفاضه شعبانیه در سال ۱۹۹۱میلادی، به منظور نابودی قبور شیعیان، جاده‌های زیادی در این قبرستان ایجاد شد و قبر محمدباقر در اتوبان قرار گرفت. علاقمندانش پیکر او را مخفیانه دوبار به محل‌های دیگری در وادی‌السلام جابجا کردند. سرانجام در رمضان ۱۴۲۷قمری، قبر او به دروازه ورودی شهر نجف، انتقال یافت تا نهادهای علمی و اجتماعی در کنار آن ایجاد شود.[۹]
پانویس
- ↑ صدر، مباحث الاصول، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۴.
- ↑ غروی، تلامذة الامام الشهید الصدر، ۲۰۰۲م.
- ↑ فضل الله، «شهیدصدر در بستر اندیشه وعمل»، ص۱۳و۱۴.
- ↑ دکمجیان، جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب، ۱۳۸۸ش، ص۲۳۵.
- ↑ صدر، مباحث الاصول، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۶۷-۶۹.
- ↑ المؤمن، سنوات الجمر، ۲۰۰۴م، ص۵۳و۵۴.
- ↑ اسلامی، «مکتب اصولی شهید آیت الله صدر»، ص۱۵۳؛ لاریجانی، «نظریه حق الطاعه»، ص۱۲.
- ↑ نعمانی، آیت الله العظمی شهید سیدمحمدباقر صدر، ۱۳۸۸ش، ص۵۶۰.
- ↑ عاملی، «روایتی شگفت از تدفین مجدد پیکر شهید صدر پس از ۱۷ سال»، ص۹۸تا۱۰۲.
پیوند به بیرون
- فقیهان شیعه قرن ۱۴ (قمری)
- فقیهان شیعه
- مدفونان در وادی السلام نجف
- افراد خاندان صدر
- مراجع تقلید ساکن نجف
- روحانیان شهید شیعه
- روحانیان شیعه اهل عراق
- سادات موسوی
- سیاستمداران شیعه
- پژوهشگران فقه سیاسی
- دانشآموختگان حوزه علمیه نجف
- اعضای حزب الدعوة الاسلامیة
- زندانیان در حکومت بعث عراق
- مقالات که نوع کلی آنها مشخص نشده است