سید محمدعلی علوی گرگانی

آیت‌الله علوی گرگانی

مرجع تقلید
نام کامل	سید محمدعلی علوی گرگانی
تاریخ تولد	۱۳۱۸
زادگاه	نجف
تاریخ وفات	۲۴ اسفند ۱۴۰۰
شهر وفات	قم
محل دفن	قم، حرم حضرت معصومه(س)
استادان	سید حسین طباطبایی بروجردی • امام خمینی • مرتضی حائری یزدی • سید محمدرضا گلپایگانی • عباسعلی شاهرودی • محمدعلی اراکی
محل تحصیل	قم نجف
تالیفات	المَناظر النّاضرة فی احکامِ العِترةِ الطّاهره • منهج الناسکین (در زمینه مناسک حج) • توضیح‌المسائل به زبان‌های فارسی و عربی و اردو • نورالهدی (تعلیقه بر عروة الوثقی)

سید محمدعلی علوی گرگانی (۱۳۱۸- ۲۴ اسفند۱۴۰۰) از مراجع تقلید شیعه و از استادان درس خارج در قم بود. او از شاگردان مراجعی همچون سید حسین طباطبایی بروجردی، امام خمینی، سید محمدرضا گلپایگانی و محمدعلی اراکی بوده است.

زندگی‌‌نامه و تحصیلات

سید محمدعلی علوی گرگانی، در خرداد سال ۱۳۱۸ در نجف به دنیا آمد. پدرش سید سجاد از فقیهان گرگان بود. در هفت‌سالگی، همراه پدرش، به ایران نقل‌مکان کرد.

وی داماد محمدعلی انصاری‎ قمی، نویسنده، مترجم و شاعر است.

زیست علمی

علوی گرگانی نزد پدرش ادبیات عرب را فرا گرفت. در شانزده سالگی، عازم سفر عتبات و حج شد و در بازگشت از حج، قصد ماندن در نجف را داشت، اما به توصیه سید محسن طباطبائی حکیم به قم بازگشت. وی درس‌های سطح را طی چهار سال، نزد افرادی چون مجاهدی تبریزی، سلطانی طباطبایی و ستوده اراکی فرا گرفت.

او سه سال در درس خارج فقه سید حسین طباطبایی بروجردی و هشت سال در درس خارج اصول فقه امام خمینی و پانزده سال در درس خارج فقه مرتضی حائری یزدی و دوازده سال در دروس فقه واصول سید محمد محقق داماد شرکت کرد. همچنین هفت سال در ایام تابستان به نجف می‌رفت و در درس عالمان حوزه علمیه نجف همچون سید ابوالقاسم خویی و میرزا باقر زنجانی حاضر می‌شد. سید محمدرضا گلپایگانی، عباسعلی شاهرودی و محمدعلی اراکی از دیگر استادان وی بوده‌اند.

تدریس دروس حوزوی

علوی گرگانی تدریس علوم دینی را با کتاب‌های ادبیات عرب آغاز کرد. پس از آن، کتاب‌های معالم، قوانین، شرح لمعه، رسائل، مکاسب، کفایه و شرح منظومه را تدریس کرد. وی در سال ۱۴۰۵ قمری به تقاضای شماری از شاگردانش، تدریس درس خارج فقه و اصول فقه را آغاز کرد. در سال ۱۴۱۲ قمری، جمعی از شیعیان، به‌ویژه اهالی استان‌های شمالی ایران از او تقاضای رساله توضیح‌المسائل کردند. او نیز این رساله را به زبان فارسی نوشت و سپس به زبان‌های عربی و اردو نیز ترجمه شد و در اختیار مقلدان قرار گرفت.

آثار و تألیفات

علوی گرگانی دارای تألیفاتی در زمینه فقه، اصول فقه، حدیث و رجال است. تألیفات وی توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی گردآوری و در لوحی فشرده منتشر شده است. برخی از این آثار عبارت است از:

• رساله توضیح‌المسائل|توضیح المسائل (به زبان‌های فارسی و اردو)
• منهج الصالحین (رساله توضیح‌المسائل عربی)
• اَجوِبة المسائل یا پاسخ به جدیدترین استفتائات
• منهج‌النّاسکین (مناسک حج عربی).
• المَناظر النّاضرة فی اَحکامِ العترةِ الطاهره (فقه اجتهادی)
• نورالهدی (تعلیقه بر عروة الوثقی).
• گلچینی از انوار اخلاقی (برگزیده درس اخلاق‌های وی)
• ره‌توشه پارسیان (شرح وصیت‌های پیامبر اسلام(ص) به ابوذر غفاری)

نظرات سیاسی و اجتماعی

علوی گرگانی همواره از حامیان نظام جمهوری اسلامی ایران و رهبر انقلاب، امام خمینی بود و برای شرکت در جنگ هشت ساله عراق علیه ایران (۱۳۵۹-۱۳۶۷ش)، چند بار جلسه درس خود را تعطیل نمود. وی با این حال درباره برخی تصمیمات دولت‌ها که منجر به فشار اقتصادی بر مردم می‌شد، مانند برخی دیگر از مراجع مواضعی ارشادی داشت.

وی استفاده از ماهواره را برای دیدن برنامه‌های مستند سیاسی، اجتماعی و علمی حلال می‌داند؛ البته به‌شرطی که وجود ماهواره باعث انحراف خانواده نشود.

رحلت

سید محمدعلی علوی گرگانی در ۲۴ اسفند سال ۱۴۰۰ بر اثر بیماری در یکی از بیمارستان‌های قم درگذشت. مراجع تقلید شیعه، جامعه مدرسین قم، رئیس‌جمهوری ایران و سید عمار حکیم، رئیس ائتلاف نیروهای ملی عراق، به‌مناسبت وفات او پیام تسلیت صادر کردند. همچنین در گلستان سه روز عزای عمومی و در قم یک روز عزای عمومی و تعطیل اعلام شد. او پس از تشییع در استان گلستان و قم در ۲۶ اسفند، در حرم حضرت معصومه(س) دفن شد.