سید محمدهادی میلانی

آیت‌الله سید محمدهادی میلانی

مرجع تقلید
نام کامل	سید محمدهادی حسینی میلانی
نسب	امام سجاد(ع)
تاریخ تولد	۷ محرم ۱۳۱۳
زادگاه	نجف
تاریخ وفات	- ۲۹ رجب ۱۳۹۵
شهر وفات	مشهد
محل دفن	حرم امام رضا(ع)
خویشاوندان سرشناس	سید جعفر میلانی • محمدحسین مامقانی
استادان	شیخ الشریعه اصفهانی • آقا ضیا عراقی • میرزا محمدحسین نائینی • محمدجواد بلاغی
شاگردان	سید علی خامنه‌ای • عزیزالله عطاردی
محل تحصیل	نجف • کربلا
اجازه روایت از	سید حسن صدر • عبدالحسین شرف الدین • شیخ عباس قمی • آقا بزرگ طهرانی
تالیفات	محاضرات فی الفقه الامامیه • قادتنا کیف نعرفهم • تفسیر سوره تغابن و جمعه • توضیح المسائل
سیاسی	حمایت از انقلاب ایران و رهبری آن • حمایت از نهضت مردم عراق

سید محمدهادی حسینی میلانی (۷ محرم ۱۳۱۳ - ۲۹ رجب ۱۳۹۵)، از مراجع تقلید شیعه در قرن چهاردهم قمری.

آیت‌الله میلانی بیشتر عمر خود را در عراق گذارند و در آنجا از درس علمایی چون فتح‌الله غروی اصفهانی، آقا ضیاء عراقی و محمدحسین غروی نائینی بهره برد. وی از سال ۱۳۳۲ در مشهد ساکن شد. سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران مدتی نزد وی شاگردی کرد.

از میلانی آثاری از جمله محاضرات فی الفقه الامامیه و قادتنا کیف نعرفهم بر جای مانده است.

آیت الله میلانی در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی نیز فعال بود. او از انقلاب اسلامی ایران، رهبری آن و نهضت مردم عراق حمایت می‌کرد. وی در تأسیس مدارس علمیه از جمله مدرسه حقانی نقش داشت. با حضوری وی در مشهد، حوزه علمیه خراسان رونق گرفت.

زندگی‌نامه

سید محمد‌هادی میلانی، در ۷ محرم ۱۳۱۳ در نجف زاده شد. نسبش به علی بن حسین(ع) می‌رسد. پدرش سید جعفر میلانی از شاگردان محمدکاظم خراسانی، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، آقا رضا همدانی و محمدحسن مامقانی به شمار می‌رفت. سید محمدهادی پدرش را در سال ۱۳۲۹ قمری از دست داد. مادرش، دختر محمدحسن مامقانی و همسرش، دختر عبدالله مامقانی (دایی سید محمد‌هادی) صاحب تنقیح المقال بود.

میلانی، سه پسر و یک دختر داشت؛ پسران وی سید نورالدین، سید عباس و سید محمدعلی نامیده شده‌اند.

زیست علمی

میلانی تحصیلاتش را در نجف آغاز کرد و در آن شهر به درس و تدریس مشغول شد. او بارها به ایران سفر کرد و در ۱۳۳۲ که جهت زیارت قبر امام رضا(ع) به مشهد رفت، به درخواست مردم و برخی از علمای آن روز خراسان، در آنجا ماندگار شد و به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.

استادان

• شیخ ابوالقاسم مامقانی
• شیخ الشریعه اصفهانی
• آقا ضیاء عراقی
• میرزا حسین نائینی
• محمدحسین غروی اصفهانی
• محمدجواد بلاغی
• غلامعلی قمی سامرائی
• سید حسین بادکوبی
• سید ابوالقاسم خوانساری
• شیخ ابراهیم سالیانی
• سید جعفری اردبیلی
• میرزا علی ایروانی
• میرزا ابراهیم همدانی
• ملا محسن تبریزی

مشایخ اجازه

• سید حسن صدر
• عبدالحسین شرف الدین
• شیخ عباس قمی
• آقا بزرگ طهرانی

شاگردان

• سید علی خامنه‌ای
• سید حسین شمس
• سید محمد حسینی همدانی
• عزیزالله عطاردی
• سید محمد حسینی زنجانی
• محمدرضا شفیعی کدکنی
• محمدتقی جعفری
• کاظم مدیر شانه‌چی
• محمدرضا حکیمی

آثار

• محاضرات فی الفقه الامامیه
• قادتنا کیف نعرفهم
• تفسیر سوره تغابن و جمعه
• توضیح المسائل
• دیدگاه‌های علمی
• حاشیه بر مکاسب
• قواعد فقهیه و اصولیه
• مختصر الاحکام
• یکصد و ده پرسش
• مناسک حج
• رسالة فی منجزات المریض
• تفسیر جز آخر قرآن
• رسالة فی صلاة الجمعة
• رسالة فی احکام الجلود
• حاشیه بر وسیلة النجاة
• حاشیه بر عروة الوثقی
• کتاب در مضاربه استدلالی
• حاشیه بر کتاب الهدی الی دین المصطفی
• رساله‌ای در بحث مشتق
• رسالة فی الاجارة
• رسالة فی المزارعة و المساقاة
• رسالة فی التامین و الیانصیب

فعالیت علمی

میلانی در ۱۳۳۳ به مشهد وارد شد و در مدت ۲۲ سال، مدیریت حوزه علمیه مشهد را برعهده گرفت. محور درس خارج اصول میلانی، مبانی استادانش، محمدحسین غروی اصفهانی و میرزای نائینی بود. او پس از درگذشت آیت الله بروجردی از مراجع تقلید شیعه شد و مدارسی به سبک جدید تاسیس کرد:

• حمایت مالی از مدرسه حقانی
• تاسیس مدرسه امام صادق(ع)
• مدرسه دیگری نیز در مشهد تأسیس کرد که دارای ۵۰۰ محصل بود. بعدها این مدرسه خراب شد و جزو فلکه آستانه گردید.
• مدرسه‌ای نیز برای دروس مقدماتی و متوسطه تاسیس کرد.

سامان‌دهی تبلیغ

میلانی همچنین به امر تبلیغ دینی اهمیت زیادی می‌داد، ازاین رو شمار فراوانی از روحانیان به همین منظور تحت اشراف وی ساماندهی و در اوقات مشخصی به نقاط مختلف ایران اعزام می‌شدند و بدون تبلیغات ظاهری در جهت تقویت بُنیه دینی مردم شهرها و روستاها و آگاه کردن آنان از تبلیغات ضد دینی و ضد اسلامی فعالیت می‌کردند.

حمایت از مراکز دینی

از دیگر اقدامات آیت اللّه میلانی پشتیبانی از مؤسسات و تشکل‌های دینی غیر حوزوی مروّج معارف اسلامی، همچون کانون نشر حقایق اسلامی، بود. این کانون را محمدتقی شریعتی با همکاری تنی چند از روحانیان مشهد تأسیس کرد. کانون نشر حقایق اسلامی در ترویج تفکر نواندیشانه اسلامی و به ویژه پاسخگویی به شبهات جریان‌های ضددینی در بین جوانان و تحصیل کرده‌های دانشگاهی مشهد، در دهه‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۰، سهم عمده داشت. و نیز کمک برای تأسیس موسسه انتشارات علمی و اسلامی بعثت برای چاپ و نشر کتاب‌هایی با محتوای اسلام و مسایل سیاسی.

فعالیت سیاسی

میلانی فعالیت سیاسی خود را از دوران جوانی در عراق آغاز کرد. وی در جریان جنگ مردم مسلمان عراق علیه حضور انگلیس در این کشور که به رهبری مراجع دینی صورت گرفت، همراه میرزا مهدی فرزند آخوند خراسانی، شیخ جواد جواهری پسر صاحب جواهر، سید علی داماد شرکت جست.

ورود میلانی به مشهد پس از نهضت ملی نفت بود. میلانی با گردانندگان پیشین این نهضت در مشهد رابطه نزدیک داشت. او در جریان قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ از پیشگامان نهضت روحانیت بود. وی در قضیه دیدار شاه از مشهد در فروردین ماه ۱۳۴۱شمسی از حضور در مراسم استقبال خودداری و دفترش به صورت رسمی خبر حضور در مراسم را که در روزنامه‌ها منعکس شده بود، تکذیب کرد. سپهبد قرنی در زمان شاه اجازه کودتا علیه او را از میلانی خواسته بود، اما میلانی با توجه به کشته شدن تعداد زیادی در این کودتا به قرنی گفته بود: نمی‌توانم اجازه دهم که خون از دماغ کسی بیاید؛ ولی اجازه می‌دهم ترور شاه را انجام دهید و با دست خط خودش نوشته بود که به هر صورت می‌توانید این کار را انجام دهید. در جریان کاپیتولاسیون نیز که در دولت حسنعلی منصور و به منظور تضمین امنیتی برای مستشاران آمریکایی پیش بینی‌هایی شده بود، میلانی با امام خمینی همراهی کرد.

میلانی در خرداد ۱۳۴۶ با انتشار اعلامیه‌ای در رابطه با جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، با اعراب مسلمان اظهار همدردی کرد و به همین دلیل از سوی تیمسار نصیری تهدید شد. در همین سال در جریان جشن تاج‌گذاری به خاطر تبریک نگفتن به شاه، گذرنامه وی توقیف و دستور خروجش از ایران صادر شد، ولی به خاطر ملاحظه نفوذ معنوی میلانی در بین توده‌های مردم و جایگاهی که میان روحانیت و مراجع تقلید داشت، این تصمیم عملی نشد.

میلانی دو روز پس از شهادت سید محمدرضا سعیدی، در ۲۴ خرداد ۱۳۴۹، به منظور تجلیل از شخصیت روحانی او، درس خود را تعطیل کرد و در ۲۴ تیر همین سال محمد الفحّام (رئیس الازهر) که از سوی دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیة، از مصر به ایران آمده بود، با وی دیدار کرد.

رحلت

وی در ۲۹ رجب ۱۳۹۵ در ۸۲ سالگی در مشهد درگذشت و در حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.