شورای عالی انقلاب فرهنگی
 لوگوی شورای عالی انقلاب فرهنگی | |
| بنیادگذاری | ۱۹ آذر ۱۳۶۳ |
|---|---|
| وبگاه | https://sccr.ir/ |
شورای عالی انقلاب فرهنگی (تأسیس ۱۹ آذر ۱۳۶۳) یکی از نهادهای حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با فرمان رهبر کبیر انقلاب تشکیل شد. گسترش نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی و تزکیه محیط‌های علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غربزدگی از جمله اهداف این شورا است.
ابتدا ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل گردید که بعداً به شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر ماهیت داد. از فعالیت‌های این شورا در طی این سال‌ها می‌توان به محرومیت از تحصیل بهائیان، اسلامی کردن دانشگاه‌ها، بازنشسته کردن استادان دانشگاه، جداسازی جنسیتی، اسلامی سازی علوم انسانی، تهیه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و تغییرات گسترده در کتابهای آموزشی مدارس به‌دنبال آن، مخالفت با اجرای سند ۲۰۳۰ یونسکو، مخالفت با گسترش زبان انگلیسی و تغییرات در کنکور ۱۴۰۲ اشاره کرد.
۲۰ مارس ۲۰۲۳ اتحادیه اروپا، شورای عالی انقلاب فرهنگی را به دلایل واهی همچون نقض جدی حقوق بشر در ایران، نفرت‌پراکنی علیه زنان و پخش اعترافات اجباری بازداشت‌شدگان در فهرست تحریم‌های خود قرار داد.
تاریخچه
پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ و به‌دنبال آن استقرار نظام جمهوری اسلامی به‌جای نظام ستم‌شاهی پهلوی، تغییر و تحول بنیادینی را در عرصه‌های گوناگون اجتماعی به وجود آورد؛ چراکه تحول در نظام از طریق تحول در بنیادها و ساختارها تحقق می‌یابد. در این راستا مقوله «فرهنگ» از جایگاه ویژه و پایگاه ممتازی برخوردار بوده، به‌طوری که تصور تغییر در نظام بدون تغییر در فرهنگ حاکم بر آن، تصوری ناموجه است.
صدور پیام نوروزی امام خمینی(ره) را در اول فروردین ۱۳۵۹، باید نقطه عطفی در تاریخ انقلاب فرهنگی دانست. ایشان در بند «۱۱» این پیام بر ضرورت ایجاد «انقلاب اساسی در دانشگاه‌های سراسر کشور»، «تصفیه اساتید مرتبط با شرق و غرب» و «تبدیل دانشگاه به محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی» تأکید کردند.
اعضا
اعضای این شورا به دو دسته اعضای حقیقی و حقوقی تقسیم می‌شوند که هر پنج سال یک‌بار تغییر می‌کنند. تعیین اعضای این شورا توسط رهبری صورت می‌گیرد. اعضای غیر دائم شامل مسئولان دستگاه‌های دیگر به تناسب موضوع دعوت شده و با حق رای در شورا شرکت می‌کنند.
اعضای حقیقی
- سید سعیدرضا عاملی
- علیرضا اعرافی
- ایمان افتخاری
- امیرحسین بانکی پورفرد
- حمید پارسانیا
- عادل پیغامی
- غلامعلی حداد عادل
- حسن رحیم‌پور ازغدی
- علی‌اکبر رشاد
- محمدحسین ساعی
- ابراهیم سوزنچی کاشانی
- منصور کبگانیان
- علی لاریجانی
- محمود محمدی عراقی
- محمدرضا مخبر
- سید مرتضی میرباقری
- صادق واعظ‌زاده
- احمد واعظی
- عبدالحسین خسروپناه (دبیر شورا)
اعضای حقوقی
- رئیس قوهٔ مجریه - محمد مخبر (رئیس شورای موقت ریاست جمهوری)[یادداشت ۱]
- رئیس قوهٔ مقننه - محمدباقر قالیباف (نایب رئیس اول شورا)
- رئیس قوهٔ قضائیه - غلامحسین محسنی اژه‌ای (نایب رئیس دوم شورا)
- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - محمد مهدی اسماعیلی
- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری - محمد علی زلفی گل
- وزیر آموزش و پرورش - رضامراد صحرایی
- معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور - انسیه خزعلی
- رئیس سازمان صدا و سیما - پیمان جبلی
- رئیس سازمان تبلیغات اسلامی - محمد قمی
- رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده - کبری خزعلی
دبیرخانه
دبیرخانهٔ شورای عالی انقلاب فرهنگی با هدف کارشناسی هرچه بهتر مصوبات شورای عالی و پشتیبانی علمی، پژوهشی تشکیل شد که علاوه بر نقش اداری و پشتیبانی علمی و پژوهشی، نظارت و ارزیابی و هماهنگی و پیگیری اجرایی شدن مصوبات شورا را نیز بر عهده دارد. از تاریخ 27 دی‌ماه 1401 دبیر این شورا به عهده عبدالحسین خسروپناه محول شده است.
سازمان‌های وابسته
مؤسسات
- فرهنگستان زبان و ادب فارسی
- فرهنگستان علوم
- فرهنگستان علوم پزشکی
- فرهنگستان هنر
- جهاد دانشگاهی
- دانشگاه آزاد اسلامی
- مرکز نشر دانشگاهی
- سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)
- سازمان مدارس غیرانتفاعی و مشارکت‌های مردمی
- انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
- دفتر جذب نخبگان
- شورای جذب خبرگان بدون مدرک دانشگاهی
- هیئت مرکزی گزینش استاد
- هیئت مرکزی گزینش دانشجو
- کمیته مرکزی انضباطی دانشجویان
- کمیته مطالعه و برنامه‌ریزی آزمون ورودی دانشگاه
- کمیته بررسی و ارزیابی دائمی وضع آموزش در کشور
- سازمان دانش‌آموزی جمهوری اسلامی ایران
- مرکز تألیف و ترجمه و نشر آثار هنری
- هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی
نهادها
- کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی
- هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی شورای عالی انقلاب فرهنگی
- هیئت نظارت و بازرسی شورای عالی انقلاب فرهنگی
- مرکز دریافت گزارش عملکرد دستگاه‌های مشمول اصل ۵۰ اصول سیاست فرهنگی کشور
شوراها
شوراهای اقماری وابسته
- شورای توسعه فرهنگ قرآنی (مصوبه جلسه ۶۴۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی)
شوراهای اقماری مرتبط
- شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
- شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
- شورای عالی جوانان
- شورای فرهنگ عمومی
- شورای عالی اطلاع‌رسانی
- شورای عالی آموزشهای علمی - کاربردی
- شورای پژوهشهای علمی کشور
- شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
- شورای هدایت استعدادهای درخشان
- شورای تدوین کتابهای تعلیمات دینی مدارس
- شورای تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش
- شورای نظارت بر ساخت، طراحی، واردات و توزیع اسباب بازی کودکان
- شورای هماهنگی تشکل‌های دانش آموزی
- شورای نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمه و یادمان در میدان‌ها و اماکن عمومی
- شورای اسلامی شدن مراکز آموزشی
شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده
«شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی» در تیر ۱۳۶۷ تأسیس شد. سیاستگذاری و برنامه‌ریزی کلان، در مسایل فرهنگی و اجتماعی زنان و ایجاد هماهنگی‌های لازم در این امور از برنامه‌های این شورا اعلام گردیده‌است.
طرح توسعه فرهنگ عفاف و حجاب از مصوبات این شورا بود که در فروردین ۱۳۸۲ در دوران ریاست جمهوری خاتمی و ریاست خاتمی بر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد ولی پس از روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد به دستگاه‌ها ابلاغ گردید. بر اساس این طرح پلیس حق تعیین پوشش مردم را یافته‌است.
طرح ارتقای امنیت اجتماعی و آیین‌نامه اجرایی اصول و سیاست‌های بهینه‌سازی حضور زن در سینما توسط دولت احمدی‌نژاد با استناد به مصوبات این شورا اجرا گردید. در حال حاضر کبری خزعلی ریاست این شورا را بر عهده دارد و پیشتر زهرا آیت‌اللهی رئیس این شورا بود.
وظایف
از جمله وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی، می‌توان در سه حوزه سیاستگذاری، تدوین ضوابط و نظارت تقسیم‌بندی نمود.
تهیه و تدوین سیاست‌ها و طرح‌های راهبردی کشور در زمینه‌های مختلف فرهنگی از جمله در حوزه‌های زنان، تبلیغات، اطلاع‌رسانی، چاپ و نشر، بیسوادی، دانشگاه‌ها، برقراری روابط علمی و پژوهشی و فرهنگی با سایر کشورها، همکاری حوزه و دانشگاه، فعالیت‌های دینی و معنوی، تهاجم فرهنگی و سایر حوزه‌های فرهنگی مربوطه از جمله وظایف سیاستگذاری این شورا محسوب می‌شود. همچنین تعیین ضوابط تأسیس مراکز علمی و آموزشی و نیز ضوابط گزینش مدیران و استادان و دانشجویان از جمله وظایف این شورا می‌باشد. بررسی و تحلیل شرایط فرهنگی ایران و جهان، بررسی الگوهای توسعه و پیامدهای فرهنگی آن، بررسی وضع فرهنگ و آموزش کشور و نیز نظارت بر اجرای مصوبات شورا از جمله وظایف نظارتی شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد.
یادداشت
- ↑ محمد مخبر سیاستمدار و مدیر اجرایی ایرانی است که از سال ۱۴۰۰ در دولت سیزدهم به‌عنوان هفتمین معاون اول رئیس‌جمهور ایران و پس از درگذشت شهادت‌گونه رئیس‌جمهور حجت الاسلام دکتر سیدابراهیم رئیسی در سانحه سقوط بالگرد براساس اصل ۱۳۱ قانون اساسی تا زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری جدید و زودهنگام، به‌عنوان رئیس شورای موقت ریاست‌جمهوری، مشغول به کار است.
برای مطالعه بیشتر