شیخ طوسی
| پیشوای فقهای شیعه | |
| نام کامل | محمد بن حسن بن علی بن حسن |
|---|---|
| لقب | شیخ طوسی شیخ الطائفه |
| تاریخ تولد | رمضان ۳۸۵ هجری قمری |
| تاریخ وفات | دوشنبه ۲۲ محرم ۴۶۰ قمری |
| شهر وفات | نجف |
| محل دفن | مسجد شیخ طوسی |
| محل سکونت | خراسان، بغداد، نجف |
| خویشاوندان سرشناس | ابوعلی طوسی(فرزند) |
| استادان | شیخ مفید ابن حاشر بزاز سید مرتضی |
| شاگردان | ابوالصلاح حلبی ابوالفتح کراجکی |
| محل تحصیل | نجف |
| تالیفات | استبصار، تهذیب، رجال، الامالی، التبیان، الخلاف، الغیبة، الفهرست |
محمد بن حسن بن علی بن حسن (۳۸۵-۴۶۰قمری)، مشهور به شیخ طوسی و شیخ الطائفه است. کنیه او ابوجعفر، از بزرگترین محدثان و فقیهان شیعه. وی نویسنده دو کتاب التهذیب و الاستبصار از کتاب‌های چهارگانه حدیثی شیعه است.
ولادت
در ماه رمضان سال ۳۸۵ قمری در طوس به دنیا آمد و در همان جا بزرگ شد. طوس در آن زمان، یکی از مراکز علمی مهمّ خراسان بود. وی تا سال ۴۰۸ قمرییعنی تا ۲۳ سالگی، در همان طوس زیست و احتمالا علوم ادبی، فقه، اصول، حدیث و کلام را تا آن تاریخ در همان طوس خوانده است.
آثار علمی
حدیث
- تهذیب الأحکام
- الاستبصار فی ما اختلف من الأخبار
- الأمالی
رجال
- اختیار الرجال
- الرجال (معروف به رجال الطوسی)
- فهرست أسماء مصنّفی الشیعة (معروف به الفهرست)
کلام و امامت
- تلخیص الشافی
- الغیبة
- المفصح بالإمامة
- الاقتصاد فی ما یجب علی العباد
- النقص علی ابن شاذان فی مسئلة الغارّ
- مقدّمة فی المدخل إلی علم الکلام
- شرح مقدّمة فی المدخل إلی علم الکلام
- ما یعلّل و ما لا یعلّل
- أصول العقائد
- المسائل فی الفرق بین النبی و الإمام
- المسائل الرازیة فی الوعید
- ما لا یسع المکلّف الإخلال به
- تمهید الأصول
- کتاب الکافی
- تعلیق ما لا یسع
- مسئلة فی الحسن و القبح
- ثلاثون مسئلة کلامیة
- اصطلاحات المتکلّمین
- الاستیفاء فی الإمامة.
فقه
- النهایة فی مجرّد الفقه و الفتاوی
- المبسوط فی الفقه
- الإیجاز فی الفرائض
- الجمل و العقود
- المسائل الجنبلانیة
- المسائل الحائریة
- المسائل الحلبیة
- مسئلة فی تحریم الفقّاع
- کتاب الخلاف
- عمل الیوم و اللیلة.
اصول فقه
- العُدّة فی أصول الفقه
- شرح الشرح
- مسئلة فی العمل بخبر الواحد
دعا و عبادات
- مصباح المتهجّد
- مختصر المصباح.
تفسیر
- التبیان فی تفسیر القرآن.
متفرّقه
- مقتل الحسین(ع)
- مختصر فی مقتل الحسین(ع)
- مختصر أخبار المختار بن أبی‌عبیدة
- مسئلة فی وجوب الجزیة علی الیهود و المنتمین إلی الجبابرة
- أنس الوحید
- المسائل الإلیاسیة
- مسائل ابن البرّاج
- المسائل القمّیة
- مسئلة فی الأحوال
وفات
شیخ طوسی ۱۲ سال در نجف زندگی کرد و در ۴۶۰ قمری شب دوشنبه، ۲۲ محرم در سن ۷۵ سالگی درگذشت و شاگردانش حسن بن مهدی سلیقی، حسن بن عبدالواحد عین زربی، و ابوالحسن لولوی او را غسل داده و در خانه‌اش دفن کردند.[۱]
طبق وصیت شیخ، این خانه، به مسجد تبدیل شد. مسجد شیخ طوسی (که جامع الشیخ الطوسی نیز نامیده می‌شود) امروزه از مساجد مشهور نجف است. این مسجد که در محله مِشراق قرار دارد، تا به حال چندین بار بازسازی، مرمت و تعمیر اساسی شده است.[۲]در یکی از دفعات بازسازی جنازه شیخ طوسی سالم مشاهده شده است. آیت الله وحید خراسانی از مراجع تقلید که در آن روزها در نجف بوده است صحت این واقعه را تأیید کرده است.[۳]
پانویس
- ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۱۶۲.
- ↑ علوی، راهنمای مصور سفر زیارتی عراق، ۱۳۸۹ش، ص۱۵۰.
- ↑ «روایت آیت الله العظمی وحید خراسانی از بدن سالم شیخ طوسی». دریافت‌شده در ۲ شهریور ۱۴۰۳.