صفر یک (مستند)

صفر یک

پوستر فیلم
نام فیلم	صفر یک
موضوع	سربازی
سبک	مستند
کارگردان	مهدی انصاری
نویسنده	مهدی انصاری
تدوین	روح‌الله قاسمی
کشور	ایران
زبان	فارسی

صفر یک (تولید ۱۴۰۱) مستندی است به کارگردانی مهدی انصاری و کارگردانی سید محمدمهدی دزفولی که در قالب روایت سوژه‌های مختلف ضمن بررسی برخی مشکلات پیش آمده در قانون سربازی اجباری، با ارائه مدل سرباز فناور یا سربازی دانش بنیان که چندسالی است در ایران انجام می‌شود، راه حلی احتمالی برای رفع مشکل سربازی اجباری مطرح می‌کند.

درباره مستند

مستند صفر یک به کارگردانی مهدی انصاری و تهیه کنندگی سید محمدمهدی دزفولی تهیه و تولید شده است.

روز سه شنبه ۲۱ آذرماه ۱۴۰۲ در دانشکده شیمی دانشگاه شریف از مستند صفر یک با موضوع سربازی اجباری رونمایی شد و کارگردان و تهیه کننده این مستند آقایان مهدی انصاری و سید مهدی دزفولی توضیحاتی درباره تولید و ساخت این مستند ارائه کردند. پس از آن و در پنل دوم، آقایان دهنوی و خضریان نمایندگان مجلس شورای اسلامی به توضیح درباره قانون سربازی و نقش مجلس در قانونگذاری در این مورد به نکات خوب و مفصلی اشاره کردند.

با وجود این که نمایندگان مجلس طبق قانون اساسی می توانند در مورد هر موضوع مربوط به کشور اظهار نظر کنند اما در رابطه با این موضوع محدودیت ها و ممانعت های جدی وجود دارد، مجلس هم بدون تایید و موافقت ستاد کل نیروهای مسلح نمی تواند به تنهایی اقدام به قانون گزاری نمایید.

گفتاورد

انصاری و دزفولی کارگردان و تهیه‌کننده مستند صفر یک در گفتگو با خبرگزاری برنا درباره این مستند گفتند:

• ایده‌ی تولید مستند «صفر- یک» چگونه شکل گرفت و چرا این مستند را ساختید؟

انصاری: بحث سربازی همیشه مسئله بوده است. سربازی یکی از دغدغه‌هایی است که باعث شده پسران مدام طول تحصیل خود را طولانی‌تر کنند از این جهت خیلی‌ها هستند که گوشه ذهنشان مسئله سربازی هست و همواره استرس و دغدغه آن را با خود به همراه دارند. به خصوص زمانی که بحث خودکشی و مهاجرت‌ها مطرح شد این قضیه را برای من جدی‌تر کرد که با گروهی از دوستان صحبت کنم و یک مستند در این باره بسازیم تا چالش‌های این حوزه را به صورت عینی نمایش دهیم. زمانیکه ما ساخت این مستند را شروع کردیم تیم دیگری هم بودند که با آقای وحید اشتری می‌خواستند کاری درباره سربازی بسازند و از زاویه دیگری مساله سربازی اجباری را بررسی کنند. به همین خاطر مسئله‌ای پیش آمد که ما چگونه به موضوع سربازی پرداخت و مطالبه گیری کنیم و از چه زاویه‌ای میتوان به این موضوع نگاه کرد؟ افراد زیادی در این باره صحبت کرده اند. برخی معتقد بودند که به طور کل بحث سربازی حذف شود و دیگر چیزی به نام سربازی اجباری نداشته باشیم. از طرفی مسئول تصمیم گیرنده نیرو‌های مسلح است و مسلما مطالبه گری از نهاد‌های دولتی و حکومتی ظرافت‌هایی دارد و نمی‌توان بدون فکر و ایده قبلی کاری را انجام داد و بحث حساسی را مطرح کرد. به همین دلیل اگر بخواهد مطالبه گری درستی انجام شود که باعث اتفاقی باشد باید خیلی دقیق‌تر به مسئله پرداخت کرد. صرف زدن تیتر و ساخت مستند‌های جنجالی اتفاق مثبتی را رقم نمی‌زند. به همین دلیل ما دست روی سوژه‌ای گذاشتیم که خود نیرو‌های مسلح آن را انجام داده و نتیجه گرفته است.

ما در این مستند به مشکلات سربازی پرداختیم و برای آن راه حل ارائه داده ایم. درواقع نکته‌ی ما این است که نیرو‌های مسلح روشی را برای بخشی از جامعه ایجاد کرده که بازخورد‌های مثبتی داشته است. حالا زمان آن است که این روش گسترده‌تر شود.

به عنوان تهیه کننده این مستند، مستند شما از چه منظری به مسئله سربازی پرداخته است و چرا فکر کردید باید از این منظر به مقوله سربازی پرداخت؟

دزفولی: ما طبق آمار ۹۴۰۰ شرکت دانش بنیان داریم که تا حدود یکی دو سال قبل آماری که برای پذیرش سرباز داشتند ۵۰۰ نفر بود که حالا این آمار به ۱۵۰۰ نفر رسیده است و در واقع چیزی کمتر از یک ششم شرکت‌های دانش بنیان سهمیه برای جذب سرباز دارند. بگذریم که برخی از این شرکت‌ها آنقدر وسیع و پر تعداد هستند که شاید ۴۰-۵۰ عدد سهمیه سرباز هم برای آن‌ها کم باشد، شرکت‌هایی همانند دیجی کالا و... این آمار تنها برای شرکت‌هایی هست که در وسعت کوچک تری فعالیت می‌کنند. همانطور که مثال زدم شرکت‌هایی مثل دیجی کالا که تعداد کارمندان بالایی دارد و نیرو‌های کلیدی آن‌ها در سمت‌هایی که برایشان مهم است باقی بمانند و اگر به سربازی بروند روندی کاری شرکت دچار اختلال می‌شود این دغدغه را به وجود آورد که کاری تولید شود که این شرکت‌های دانش بنیان به شکل تخصصی بتوانند نیرو‌های خودشان را به عنوان سرباز در شرکت خود داشته باشند تا در آنجا مشغول به خدمت شوند و شرکت هم آسیب نبیند. نظام هم در این شرایط می‌تواند از آن سرباز با بهره وری بهتری استفاده کند. این دغدغه اصلی ما برای ساخت مستند بود.

مخاطب کانونی این مستند هم نیرو‌های مسلح و هم افرادی هستند که به نوعی با مسئله سربازی درگیراند. در لایه‌ی بعدی مخاطبان عمومی‌تر می‌شود. به هرحال سربازی دغدغه گوشه‌ی ذهن تمام پسر‌ها در ایران است که مشمول خدمت سربازی می‌شوند. در واقع مخاطب پیرامونی ما تمامی جامعه پسرانی است که یکی از پنج دغدغه اصلی آن‌ها سربازی اجباری است.

• چگونه می‌توان ناظر بر اینکه یک اتفاق مثبت بیفتد به تولید مستند پرداخت؟

انصاری: اینکه در مستند یک راه حل داشته باشیم. ما در این مستند دنبال راه حل بودیم. نباید در این مسائل دست روی نقاط افتراق گذاشت. چون اگر دست روی نقاط سیاه بگذاریم و بخواهیم از روی آن نقاط مسئله سربازی را درست کنیم شاید جنجالی را به وجود می‌آورد. با توجه به شناختی که ما از نهادی که از آن مطالبه گری داریم شاید با این رویکرد اتفاق مثبتی نمی‌افتاد.

طرف دیگر ماجرا این است که شما علی رغم اینکه انتقاد می‌کنید یک راه حلی را هم ارائه دهید؛ که این راه حل در این مسئله وجود داشت. اگر این راه حل برای شرکت‌های دانش بنیان از سوی نیرو‌های مسلح وجود نداشت شاید لحن ما هم تغییر می‌کرد. حضرت آقا در جمع مستند سازان در سال ۹۶ فرمودند اینکه نقد وجود داشته باشد خوب است، اما راه حلی هم بعد از آن ارائه شود. این چیزی بوده که ما در این مستند تلاش داشتیم به آن بپردازیم.

• به قسمت‌های بعدی این مستند فکری کرده‌‎اید؟

دزفولی: شخصا خیر! البته این را بگویم که مستندی هم با سفارش یکی از سازمان‌های هنری ذیل سپاه ساخته شده بود که هنوز منتشر نشده و نمی‌دانم که منتشر شود یا نه. این نشان دهنده‌ی این است که آسیب شناخته شده است و درباره آن کار میکنند تا مشکل را حل کنند و اینطور نیست که فقط همین مستند درباره سربازی ساخته شده باشد و یا یکی دو مستندی که قبلا ساخته شده. در دهه ۹۰ به خصوص یکی دو سال اخیر مستند‌هایی در این باره ساخته شده است. پس این بلوغ پیدا شده که ما در مسئله سربازی شاهد مشکلاتی هستیم. مستند‌های دیگری ساخته شده که درون سازمانی است و برای حل این معضل در داخل نیرو‌های مسلح ساخته شده تا آسیب‌ها به صورت درونی نمایش داده و حل شود.

انصاری: مسئله سربازی مسئله‌ای است که ذهن بسیاری را درگیر خود کرده است. وقتی شما به نخبگان به این شکل اهمیت می‌دهی باعث می‌شود خیلی‌ها مسیر زندگی خود را طبق این قانون تغییر بدهند و به این سمت بروند که چگونه می‌توانند المان‌های نخبگی را کسب کنند. خود این مسئله که شما زمین را درست طراحی کنید باعث اتفاقات مثبت می‌شود. پاسخ قدیمی به یک سوال جدید بحران آفرین است، ولی امروز شاهد این هستیم که نیرو‌های مسلح به سمت پاسخ‌های جدید برای سوال‌های جدید می‌رود.

• در مورد عرضه و اکران این مستند هم می‌شود توضیح دهید؟

دزفولی: انشاالله این مستند ظرف چند روز آینده در دانشگاه شریف رونمایی می‌شود و در حال پیگیری هستیم که آقای دکتر ستاری و یک نفر از عزیزان نیرو‌های مسلح در جلسه رونمایی مستند حضور داشته باشند و درباره موضوع گفتگو و صحبت کنند و بحث خوبی شکل بگیرد. بلافاصله بعد از اکران مستند در دانشگاه‌های مختلف تهران آغاز می‌شود و اوج آن‌ها در روز دانشجو خواهد بود. از حدود ۲۰ آذر هم در پلتفرم‌ها برای دسترسی عمومی عرضه خواهد شد و در نهایت امیدوارم که این مستند سال آینده بتواند از تلویزیون پخش شود. عزیزانی که خواهان ثبت نام برای اکران این مستند در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی خود هستند می‌توانند با شماره ۰۹۳۷۱۷۶۷۹۴۴ تماس حاصل نمایند. این کار‌هایی است که ما می‌توانیم برای مطرح شدن دغدغه سربازی جوانان و به خصوص نخبگان مطرح کنیم و من امیدوارم که به نتایج خوب و ملموس برسد و سرانجام بحث سربازی نخبگان در شرکت‌های دانش بنیان حل شود و به تعداد سهمیه قابل قبولی برسد.

پیوند به بیرون

چالش‌های سربازی را جدی بگیریم/ پیام‌های مهم یک مستند