عباس شیرخدا

عباس شیرخدا

زمینه فعالیت	ورزش زورخانه‌ای
ملیت	ایرانی
محل زندگی	تهران
پیشه	شاهنامه‌خوان، شعرخوان، نوازنده ضرب
همسر	مهین قربان‌پور

عباس شیرخدا (زاده ۱۳۱۲ در تهران) شعرخوان، شاهنامه‌خوان و نوازنده ضرب در زورخانه است.

شیرخدا می‌گوید شاهنامه‌خوانی را به دلیل حمایت‌های معلمش فراگرفته است و تشویق همسرش را موجب پیشرفت در ابن عرصه می‌داند. او از دوستان غلام‌رضا تختی پهلوان نامدار کشتی ایران و جهان است. صدای عباس شیرخدا و نوازندگی ضربش در برنامه‌های صبحگاهی صدا و‌ سیما از نوستالژی‌های دوست‌داشتنی و نشاط‌آور است. این شاهنامه‌خوان نام‌آور از اولین مرشدخوان‌های صدا و سیما است که ضرب مرشدخوانی‌ش انگیزه‌بخش انجام تمرینات ورزشی است. سالیان سال مرشدخوانی عباس شیرخدا پای ثابت برنامه‌های رادیویی بوده است. جابر تواضعی میگوید: صدای این مرشد قدیمی که رادیو بیش از نیم قرن است به آن عادت کرده، ویژگی هایی دارد که خود او همه آنها را در یک کلمه «حماسی» جمع می بندد. سبکی که خودش اسمش را گذاشته سبک شیرخدایی و لابد تفاوتش با سبک و صدای مرشدهای دیگر آنقدر زیاد بوده که ورزش باستانی در این سال ها برای ما با نام و تقلید از نحوه خواندن او مترادف بشود؛ چیزی هم ردیف اذان ماندگار مرحوم موذن زاده اردبیلی یا ربنای شجریان که برای چند نسل بار نوستالوژیک دارد.

تندیس عباس شیرخدا مقابل ورزشگاه شهید شیرودی در تهران

تابلوی یادمان نصب تندیس شیرخدا

سازمان زیباسازی شهر تهران در راستای اهداف سازمانی، تکریم جایگاه ورزش باستانی و گرامیداشت مقام مرشدان و ورزشکاران زورخانه‌ای فراخوان طراحی تندیس عباس شیرخدا را در شهریور ۱۳۹۸ منتشرکرد. سرانجام، این تندیس با جنس فایبرگلاس توسط ارش غنچه‌پور (مجسمه ساز) ساخته و در سال ۱۳۹۹ در ورودی ورزشگاه شهید شیرودی تهران نصب شد.

او گفته که بیش از ۷۰ بار شاهنامه را از اول تا آخر خوانده و با منش پهلوانان بنام ایران‌زمین زندگی كرده است.

فعالیت تخصصی

• نوازندگی ضرب، مرشدخوانی و حماسه‌سرایی از سال ۲۸ در رادیو ایران و دیگر رادبوها و برنامه‌های صبحگاهی تلویزیونی
• اجرای ثابت در برنامه ورزش و مردم و صبح بخیر ایران

اولین مرشد خوان

قبل از افتتاح رادیو، مسئولان امر برای انتخاب شخصی که بتواند با آهنگ شاهنامه بخواند تلگرافی به فرمانداران و بخش داران زدند و 616 نفر مرشد ونقال از اطراف و اکناف به تهران آمدند و در اداره موسیقی کشور اجتماع کردند تا شخص مورد نظر از میان آنها انتخاب شود. هیئت آزمایش کننده که متشکل از ذکاء الدوله غفاری، لقمان-الدوله، ملک الشعرای بهار و ابوالحسن صبا بود طی مدت 3 ماه از داوطلبان امتحان گرفتند تا اینکه سرانجام سه نفر انتخاب شدند که دو نفر به نفع آقای عباس شیرخدا کنار رفتند.ایشان سالیان سال مرشد در رادیو بودند.

گفتاورد

ورزشکاران ما در حال حاضر بسیار خوب هستند ولی نمی‌توانند تختی شوند. مرحوم تختی وقتی می‌خواست امضا کند، دست هیچ کس را رد نمی‌کرد و حتی به کسی هم نگاه نمی‌کرد. تختی به خاطر جوانمردی‌اش به این مرحله رسید.

گفتگوها و مصاحبه

گفتگو با روزنامه جام جم

این گفت و گو توسط جابر متواضعی انجام و در روزنامه جام جم به تاریخ دوشنبه ۲‌شهریور ۱۳۸۸، شماره ۲۶۴۲ منتشر شده است.

بچه کجای تهرانید؟

متولد 1312 بازارچه سعادت هستم. بعد خانه مان عوض شد و رفتیم بازارچه حاج غلامعلی نزدیک باغ فردوس مولوی و من هم رفتم مدرسه صبا. طیب هم بچه همان طرف ها بود.

چه شد که خواندن را شروع کردید؟

اول می رفتم مدرسه سعادت. بعد رفتم مدرسه صبا زیر بازارچه حاج غلامعلی. ماجرای خواندنم این بود که آنجا کاپیتان والیبال بودم. وقتی می خواستم صفر را بزنم، اول می زدم زیر آواز و می خواندم: «چو ایران نباشد تن من مباد... بگیر که اومد»! بعد توپ را می انداختم. اعضای تیم مقابلمان هم گیج می شدند و نمی توانستند توپ را بگیرند و ما می بردیم.

چند سالتان بود؟

کلاس اول بودم. تقریبا 7 سالم بود.

اصلااین ماجرا از کجا شروع شده بود؟ پدرتان باستانی کار بود؟

پدرم در بازار عباس آباد مغازه خرازی فروشی داشت. زورخانه هم می رفت. من پدر به خودم ندیدم. خیلی کوچک بودم که فوت کرد. الان اسم پدر که می آید، آه می کشم.

ببخشید، نمی خواستم ناراحتتان کنم. پس از همان دوره مدرسه بیشتر برایمان بگویید.

وقتی والیبال بازی می کردیم معلمی داشتیم به اسم پرویز والی زاده. برادر همان هنرپیشه معروف بود. پسرش الان گوینده ورزشی است. بعد این که توی صبحگاه بچه ها می آمدند شعر می خواندند، حالاشعرهای خودشان یا دیگران را. من هم می رفتم سر صف شاهنامه می خواندم. از همان جا شاهنامه خوانی را یاد گرفتم.

چه جوری با شاهنامه مانوس شده بودید؟

از همان مدرسه کتاب فارسی را جلویم می گذاشتم، درس جنگ رستم و سهراب را با آهنگ می خواندم و روی میز ضرب می گرفتم. معلم هم خوشش می آمد و به من 20 می داد. با آن بیست ها حسابی تشویق می شدم.

تلفیق شاهنامه خواندن و ضرب زدن را جایی دیده بودید یا ابتکار خودتان بود؟

ضرب و زورخانه از سال ها قبل بوده. آن موقع ها خیلی بیشتر از الان توی زندگی ها بود. زمان ما توی 100 تا خانه یک رادیو هم پیدا نمی شد. بعد کم کم آمد. خلاصه بعد از همین خواندن ها، یک کلاس را تبدیل کردم به زورخانه. به بچه ها درس ورزش می دادم و ضرب می زدم و آنها هم ورزش باستانی می کردند.

خودتان زورخانه می رفتید که این فضا را ببینید و یاد بگیرید و بعد بخواهید جایی پیاده اش کنید؟

بله. از همان وقتی که خیلی کوچک بودم و هنوز نرفته بودم مدرسه، می دانستم فضای زورخانه چیست. بعد از این که تیم والیبالمان مسابقه ها را می برد، برمی گشتیم و جشن می گرفتیم. خلاصه شور و حالی داشتیم. از اول تا آخر درس خواندنم یک چوب هم نخوردم.

واقعا؟ ولی قدیمی ها خیلی از کتک معلم ها تعریف می کنند.

خب من نمره هایم بالابود. به هنر هم خیلی علاقه داشتم. مثلاوقتی می خواستند نمایشنامه اجرا کنند، برایشان آواز می خواندم. بعد یواش یواش آمدم رادیو، بعد هم تلویزیون آموزشی.

کی دعوت شدید به رادیو؟

سنم خیلی کم بود. سالش یادم نیست. فقط یادم است که آقای میرآفتابی از من دعوت کرد. تهیه کننده برنامه مرحوم منصور والامقام بود. الان هم در رادیو جوان لک لری از من برنامه ضبط می کند، آن موقع هم ایشان بود. حالامی گوید صدایت از قدیم ها خیلی بهتر شده. می گویم به خاطر این است که تخمه و پسته نمی خورم.

چرا؟

به خاطر همین صدایم. توی مهمانی ها دیگران پسته می خورند، من غصه!

جالب است. دیگر چه چیزهایی را رعایت می کنید؟

چربی هم نمی خورم. شب ها هم کم غذا می خورم. مراعات صدایم را می کنم. یک خواننده مال خودش نیست، مال مردم است. ان شاء الله اگر دعوتم کنی، توی عروسی ات قیامت می کنم.

حتما. دست شما درد نکند. توی عروسی هم همان شعرهای زورخانه را می خوانید؟

نه، در مدح داماد می خوانم. مثلامی گویم امشب آقا جابر می شود داماد، خداوند عطا کن بهر ایشان یک دو جین اولاد، به حق مهدی و هادی مبارک باد... خلاصه کلی به برنامه هیجان می دهم. در محفل های ورزشی، ضرب هم می برم. همیشه دوست دارم به جمع شور و هیجان بدهم؛ البته من هیچ جا نرفتم ضرب بزم بزنم. برای عروسی هم که می روم، ضرب زورخانه را مطلقا نمی برم. ضرب رزم مال مولاست. من هم به ائمه خیلی علاقه دارم. هر چه خواسته ام از آنها گرفته ام. از نظر خانوادگی هم شرایطم خیلی خوب است. 2 تا دختر دارم به اسم شیرین و شبنم که هردوشان ورزشکارند. پسرم فرهاد هم فوتبالیست است. از زندگی ام خیلی رضایت دارم. خودم هم از اول جوانی ام تا حالالب به سیگار نزده ام. در هیچ مرحله ای راهم را گم نکرده ام یا وارد بازی های سیاسی نشده ام.

فقط به عشقتان و کارتان پرداخته اید.

بله.

شغل اصلی تان چی بود؟

بازنشسته یکی از ادارات هستم. ولی همه جا دوست دارم بگویم حماسه سرایی.

برگردیم به همان روزهای مدرسه...

برای همین روزهایی که ورزش داشتیم، خیلی شور و هیجان داشتیم. یکی از بچه هایی که پدرش کله پزی داشت، یک کاسه بزرگ کله پاچه می آورد مدرسه. بچه ها لحظه شماری می کردند ورزش تمام شود و کلکش را بکنند. یکی از بچه ها هم که پدرش نانوایی سنگکی داشت، هفت هشت تا نان سنگک خشخاشی بزرگ می آورد. خلاصه بساطمان حسابی به راه بود.

چه کسانی مشوق شما بودند؟

خیلی ها. یک شب داشتم جایی می خواندم که مرحوم آقای تختی آمد. تا دیدمش گفتم: «جهان پهلوان تختی نامدار، که هست از برای جهان افتخار...» این «افتخار» را آنقدر کشیدم که آمد جلو و یک گل بهم داد. گفت: فلانی، برای من نخوان. گفتم چرا؟ گفت من که کسی نیستم. از مولایم علی بخوان. عکسش را هنوز دارم. این را در حالی می گفت که قهرمان المپیک بود، پهلوان پایتخت بود، بازوبند طلاداشت و رودست هم نداشت. یکی دیگر هم مرحوم محمود نامجو که وزنه بردار بود، قهرمان بود و دومین کسی بود که بعد از جعفر سلماسی مدال وزنه برداری آورد. توی قهرمان های آن دوره، 3 نفر باستانی هم کار می کردند. یکی همین محمود نامجو، آقاتختی و یکی هم علیرضا سلیمانی. تختی و سلیمانی کشتی گیر بودند و نامجو وزنه بردار.

اینها به همان اندازه ای که در رشته خودشان موفق بودند، در ورزش باستانی هم موفق بودند؟

بله، چون قهرمان دنیا بودند، مردم خیلی خوششان می آمد که آنها میل بگیرند و کباده بزنند.

به نظر شما چرا ورزشکاری مثل تختی اینقدر معروف شد؟ شما چه خاطره ای از او دارید؟

دقیقا یادم هست وقتی با آن کشتی گیر روسی که دستش شکسته بود، کشتی می گرفت، از اول تا آخر کشتی، دست طرف را نگرفت. این را با چشم های خودم دیدم.

شما آنجا حاضر بودید؟

بله. دیگر این که به من گفت برای من نخوان، برای مولایم علی بخوان.

این اولین برخورد شما بود؟

نه، تختی بچه خانی آباد بود و من بچه بازارچه سعادت. تقریبا 2 ایستگاه با هم فاصله داشتیم. هفته ای یکی دو روز با هم می رفتیم استخر.

شنایش هم خوب بود؟

خیلی عالی بود. در جواب حرفت، عبدالله موحد از او خیلی بیشتر مدال آورد، ولی همه می گفتند تختی؛ برای این که جوانمرد بود. نمونه اش زلزله بویین زهرا بود که خودش برایشان پول جمع کرد. غیر او کی می توانست این کار را بکند؟ بیخودی اسمش نیفتاده سر زبان ها.

قبل از این که وارد رادیو بشوید، توی زورخانه خاصی هم می خواندید؟

نه، اصلاوقتم را تلف زورخانه نکردم. از اول همیشه سعی کرده ام در رادیو بخوانم. چون توی زورخانه همه می خوانند. ولی اگر در رادیو برنامه اجرا کنم، همه استفاده می کنند. توی زورخانه جمعیت خیلی کمتر است. برای همین سعی می کردم بلندپروازی کنم. الان هم همین طوریم. توی ایران کسی را نداریم که نیم قرن بخواند. یک ساعت که توی زورخانه بخوانی، دیگر برایت انرژی نمی ماند؛ ولی من یک بار می روم رادیو و چندتا نوار پر می کنم و نوار آخرم از نوار اولم بهتر است. خیلی ها با خواندن من ورزش نمی کنند. فقط دوست دارند صدایم را گوش کنند. همین که طرف با خواندن من روی فرمان ماشینش ضرب می گیرد، برایم قشنگ است.

خودتان هنوز ورزش می کنید؟

بله. صبح ها توی یکی از اتاق ها ورزش می کنم. میل می زنم و شنا می روم. ولی کباده نه. به خاطر سروصدایش می ترسم همسایه ها اذیت بشوند.

دیگر برای ورزش به زورخانه نمی روید؟

چرا. وقتی زورخانه ها دعوتم می کنند، می روم. بیشتر می روم زورخانه ای به اسم باب الحوائج. گاهی هم برایشان می خوانم.

الان کس دیگری هم غیر از شما در رادیو می خواند؟

بله، مثلادر رادیو ورزش چند نفری هستند که می خوانند.

توی آن دوره برای کدام یکی از شخصیت ها برنامه اجرا کردید؟

شخصیت های مختلف دعوتم می کردند، ولی همه را قبول نمی کردم. اگر خوانده بودم که الان نمی توانستم در رادیو بخوانم. می خواستم برای مردم بخوانم.

سعی نمی کردند پیشنهادهای مالی بهتری بدهند که راضی بشوید؟

چرا، قبول نمی کردم. همه چیز که پول نیست. الان هم خودم را قاطی هیچی نمی کنم. من فقط یک شاهنامه خوانم. امثال ما باید از نظر اخلاقی خیلی چیزها را رعایت کنیم، چون مردم می خواهند بچه هایشان را بسپارند به ما که بهشان درس ورزش بدهیم. من اول باید خودم درست باشم که بتوانم بچه مردم را آموزش بدهم.

هیچ وقت هوس نکردید غیر از مرشدی و خواندن برای زورخانه و ورزش باستانی، خواندن با آهنگ و موسیقی را هم تجربه کنید؟

دوست دارم. می توانم بخوانم، ولی نباید بروم دنبالش. کار من نیست. آدم باید در یک مسیر جلو برود. من حماسه سرای این مملکتم. مردم را به ورزش تشویق می کنم. آنها از من توقع ندارند ترانه بخوانم. خیلی از مرشدها شعرهایشان را مثل ترانه می خوانند. ولی من همان بیت را مناسب ورزش و با حال و هوای حماسی می خوانم. ترانه مال یکی دیگر است. من باید کار خودم را بکنم.

ورزش باستانی از خیلی وقت پیش در کشور ما برپا بوده، ولی خیلی ها بخصوص نوجوان ها شاید منشا این ورزش را ندانند. می شود تاریخچه مختصری از ورزش باستانی را برایمان بگویید؟

ورزش باستانی از قدیم بوده. قبل از این که من به دنیا بیایم این ورزش برپا بوده. میل، نمادی است از گرز جنگ، کباده هم نشانه کمان است. تخته هم نماد سپر است. هرکدام داستان خودش را دارد. به نظرم باید در مدرسه ها به بچه ها آموزش ورزش بدهند.

الان ورزش های جدیدی مثل ایروبیک و یوگا و بدنسازی و این جور چیزها بیشتر توی بورس است.

آنها هم خوب است. هر چیزی به جای خودش؛ ولی ورزش باستانی با همه ورزش ها فرق می کند. اولش با صلوات شروع می شود تا آخرش. جنبه های دینی و مذهبی اش خیلی پررنگ است.

شما قبلادر رادیو ایران برنامه اجرا می کردید. ولی انگار نقل مکان کرده اید به رادیو جوان. درست است؟

بله. مجری برنامه هم مهران دوستی است که برایم قیامت می کند و حتی گاهی خودش هم می زند زیر آواز می گوید پاشید استاد شیر خدا آمده...

برنامه هایتان زنده است؟

قدیم ها برنامه ام بیشتر زنده بود. ولی حالاهفته ای یک روز می روم و چند تا برنامه ضبط می کنم. فقط در بعضی روزهای خاص زنده می خوانم. خودم زنده خواندن را با وجود سختی هایش بیشتر دوست دارم. آنقدر می خوانم تا ساعت بشود 6 صبح نه، قدیم ها بیشتر زنده بود. ولی حالاهفته ای یک روز می روم و چند تا برنامه ضبط می کنم. فقط در بعضی روزهای خاص زنده می خوانم. خودم زنده خواندن را با وجود سختی هاش بیشتر دوست دارم. برای من زنده خواندن هم هیچ مشکلی ندارد. چون نه تپق می زنم، نه شعر را عوض می کنم. آنقدر می خوانم تا ساعت بشود 6 صبح.

یادتان است اولین بار در رادیو چه شعری خواندید؟

بله. بخت بازآید از آن در که یکی چون تو درآید/ روی زیبا تو دیدن، در دولت بگشاید.

شاعرش کیست؟

مال سعدی است. یادم است این را برای میل گرفتن خواندم. اولش هم شاهنامه خواندم «به نام خدای جهان آفرین/ خداوند خورشید و ماه و زمین/ به نام خداوند یزدان پاک/ که دارد کتابی چو قرآن پاک/ کتابی که ما را به حق، رهبر است/ کتابی که قانون پیغمبر است.»

هنوز هم اول کارتان را با همین بیت ها شروع می کنید، درست است؟

بله. ولی روزهای عزا مدل خواندنم با روزهای معمولی یا اعیاد و روزهای شادی فرق می کند. این جور وقت ها غمگین تر می خوانم و ریز ضرب می گیرم. در روزهای شادی بیشتر به صدایم هیجان می دهم و ضرب را هم شلاقی می زنم. انتخاب شعر هم خیلی مهم است. تازگی ها خیلی کم می خوانم که شنونده ها تشنه بشوند. اگر زیاد بخوانم خسته می شوند. کم و زیادی ا ش هم دست خودم است. بعضی جاها می بینم که بعضی از مداح ها هم شیرخدایی می خوانند.

شما مداحی هم کرده اید؟

اصلا. می توانم بخوانم، ولی نخوانده ام. غیر کار خودم در هیچ رشته ای نرفته ام.

اشعاری را که می خوانید، از کجا می آوردید؟ منابعتان چیست؟

از جاهای مختلف گلچین می کنم؛ مثلاشعر برای وفات حضرت زینب یا مثلا امام علی النقی خیلی کم است. ولی برای امام حسین زیاد شعر می گویند. در صورتی که همه شان امامند دیگر، نباید پارتی بازی بکنند (خنده.) برای همین وقتی می خواهم یک شعر برای آنها پیدا کنم، تا نصف شب بیدار می مانم. تا پیدا نکنم، نمی خوابم. کسی هم موظفم نمی کند. خودم عشقش را دارم.

شعرهایتان را چه جوری انتخاب می کنید؟ از چه کتاب هایی؟

شعرهایی که انتخاب می کنیم، باید به حال و هوای صبح بخورد. نمی شود همه اش شاهنامه خواند. شاهنامه مال وقتی است که شنا می روند. غزل مال میل است. پا رفتن هم شعرهای مخصوص خودش را دارد که مرشد باید حواسش به آنها باشد.

این قاعده ها از کجا آمده؟

معمولاکسی که شنا می رود، دوست دارد رزمی گوش کند. رزمی را هم باید از فردوسی خواند. البته می شود از سعدی هم خواند، ولی نمی چسبد. وقتی آهنگ رزمی را می شنود، قشنگ تر و بهتر شنا می رود.

می خواهم ببینم اینها از اول بوده یا خود شما به مرور زمان کم کم به آن رسیده اید؟

از اول بوده. فرقی نمی کند کی بخواند. ورزش باستانی روی حکمت پهلوانی و نیرومندی و حق شناسی و خداشناسی است؛ بنابراین کسی که مرشد و مسوول اجرای این برنامه است، اول از همه باید خودش پاک باشد. دوم این که ورزشکار باشد. اگر کسی اشتباه چرخید، بفهمند که او دارد اشتباه می کند.

نقش مرشد آموزش هم هست؟

بله، اگر کسی اشتباه کرد باید تذکر بدهد. میاندار هر کاری می کند، باید بقیه به فرمان او باشند. اگر او هم اشتباه کرد، مرشد بهش تذکر می دهد. اگر خود مرشد ورزش کار نباشد، نمی تواند بزند و بخواند.

توی این 50 سال که شما در رادیو می خوانید، این رسانه چه تفاوت هایی کرده؟ چه چیزهایی از آن بهتر یا بدتر شده؟

برای من هیچ فرقی نمی کند.

بالاو پایین نداشته؟ مثلازمان انقلاب برنامه شما چطور بود؟

من از روز دوم انقلاب شروع کردم به خواندن. اشعارم را هم مناسب این ایام انتخاب کردم. زمان جنگ هم شعرهای حماسی می خواندم که بفرستند برای رزمنده ها که آنها به نشاط بیایند. مثلامی خواندم «آفرین بر ارتش ایران زمین/ بر شما شور آفرینان آفرین.» در روحیه آنها خیلی تاثیر داشت.

غیر از آنهایی که اسم بردید، کس دیگری تهیه کننده برنامه تان نبوده است؟ هیچ وقت برنامه تان اوج و فرود خاصی نداشت؟

چرا، خانم عذرا وکیلی هم بود. نه، چیز خاصی پیش نیامده.

برنامه شما همیشه آیتمی از برنامه های صبحگاهی بوده دیگر؟

بله.

خودتان هم شعر می گویید؟

نه آن چنان. مثلااین شعر را الان برای شما گفتم: خوش قدم در این گلستان آمدی، خیرمقدم خوش تر از جان آمدی.

خانواده تان با کار شما چه جوری برخورد می کردند؟

وقتی رفتم خواستگاری، مادر همسرم می گفت همسرم قبل از این وقتی من را در تلویزیون می دیده، می گفته این از بس می خواند، سر زن و بچه اش را می برد. خدا به دادشان برسد! همسرم فامیل دورمان است. ترک است و زن های آذری هم خیلی بسازند. خیلی هم در این راه به من کمک می کند.

الان که در آپارتمان هستید، وقتی در خانه می خوانید و ضرب می زنید و تمرین می کنید اهالی خانه یا همسایه ها اعتراض نمی کنند؟

دیگر تمرین نمی کنم. زمان تمرین من گذشته. دیگر چی را تمرین کنم؟

از همان اول یک ضرب داشته اید؟ در این سال ها عوضش نکرده اید؟

نه بابا، همین حالا3 تا ضرب دارم. یکیش مخصوص برنامه های رسمی است. یکیش که سبک تر است، برای برنامه های عادی است. آخرینش هم که از همه کوچک تر است.

ضرب زورخانه را آدم های خاصی می سازند؟

ضرب زورخانه گلی است. پوستش هم پوست بز است که خیلی محکم است. دو سه تا کوره پزخانه در شهرری هست که آنها درست می کنند.

شده وسط برنامه برای ضربتان اتفاقی بیفتد؟

یک بار قبل از یک برنامه تلویزیونی، بچه ها ضربم را گرم کردند، ولی چون بلد نبودند که باید موقع گرم کردن آن را بچرخانند، فقط یک جایش را حرارت دادند. برای من که آوردند، تا ضربه اول را زدم، از بغل پاره شد. من هم ضرب را چرخاندم و شروع کردم به ریز زدن که کسی نفهمد. فیلمبردار هم تصاویرش را بسته تر می گرفت و خیلی توی کوک ضرب نمی رفت.

در برنامه های زنده باید از این جور اتفاق ها زیاد افتاده باشد. برایمان تعریف می کنید؟

شعرهایی که در برنامه می خوانیم، از قبل باید تایید شود. یک بار که داشتم می خواندم، دستم خورد و برگه ها افتاد پایین. کسی هم نبود که آنها را به من بدهد. هنوز 2 دقیقه وقت مانده بود. گفتم حالاچه کارکنم؟ فکر کردم خوب است نرمش سر و گردن بدهم. شروع کردم به شمردن و از شماره 50 رفتم پایین. آنقدر «یکی و دو تا» خواندم که گفت ساعت 6 بامداد.

یک بار هم روز میلاد امام جعفر صادق (ع) رفته بودم تلویزیون. هوا خیلی سرد بود. به مجری گفتم ضرب من اینجا سرد می شود. گفت اتفاقا خیلی خوب است. چون از دهانت بخار بیرون می آید! ولی وقتی داشتم می خواندم، باد آمد و شعرم را برد و خودم ماندم و ضربم. یک شعر از خودم خواندم و برنامه را جمع کردم.

اولین بار که در تلویزیون برنامه داشتید، یادتان هست؟

خیلی خیلی قدیم بود.

سالش خاطرتان نمی آید؟

شاید 37 یا 38 بود. تلویزیون آموزشی دعوتم کرد. هنوز هم به مناسبت های مختلف در تلویزیون می خوانم.

در آمد تلویزیون از رادیو بهتر است؟

به پولش کاری ندارم. یک هنرمند نباید به پول فکر کند. باید فکر مردم باشد. اگر قرار باشد برای پول بخوانم، دیگر محبوبیت ندارم. ولی اگر برای مردم کار کنم، خود به خود خدا می رساند. خیلی ها پول دارند، ولی راهشان نمی دهند از دم در رادیو بروند تو.

خواندن توی رادیو و تلویزیون چه فرقی دارد؟

در رادیو هر کاری بکنی، کسی شما را نمی بیند. ولی تلویزیون این جوری نیست. برای همین باید سنگین و رنگین باشی.

کدامش راحت تر است؟

رادیو.

کدامش را بیشتر دوست دارید؟

رادیو را بیشتر دوست دارم، چون سال هاست که صدایم از رادیو به گوش مردم می رسد.

برای جوان ها در مورد ورزش باستانی چه توصیه ای دارید؟

باید جوری بشود که ورزش باستانی از این که هست، بیشتر پیشرفت کند. بهترین جا برای این کار، آموزش و پرورش است. آموزش و پرورش باید با هماهنگی تربیت بدنی، ورزش باستانی را به دانش آموزان تعلیم بدهد. این ورزش مال خود ماست و تازه از اینجا به کشورهای دیگر هم رفته. دیگر این که دست اندرکاران ورزش باید به زورخانه داران و مرشدها بیشتر کمک کنند. آن ها هم زن و بچه دارند، خرج دارند. اگر تربیت بدنی به آنها کمک کند، جای دوری نمی رود. برای همه قشرها حقوق گذاشته اند، جز مرشدها و زورخانه دارها.

آخر همه برنامه هایتان تکیه کلامی دارید. موافقید این گفتگو را با همان تکیه کلام تمام کنیم؟

هموطنان، جوانمردان، ورزشکاران، خدا یار و علی یاور شما.

برای مطالعه بیشتر

• زندگی به روایت استاد ۸۸ ساله
• نماهنگ از استاد عباس شیرخدا