علی حیاتی

علی حیاتی

علی حیاتی (زادۀ ۱۳۵۷ش در شهرفورث ورث آمریکا) طراح و گرافیست ایرانی است.

تحصیلات

وی در ایالت فورث ورث متولد شد و پس از بازگشت به ایران، در تهران و در دبستان شهید امامی آل آقا دوران ابتدایی را گذراند. در دوران دانشجویی در دانشگاه هنر، با هیئت هنر همکاری زیادی داشت. وی فارغ‌التحصیل رشته گرافیک از دانشگاه هنر تهران است.

فعالیت‌های تخصصی

• مدرس کارگاه «از امروز»
• مدیر بخش پرچم و کتیبه جشنواره «هنر مقاومت»
• طراح پوسترهای معروف «منع مصرف کالاهای اسرائیلی»
• طراح دیواره نگار لانه جاسوسی
• مدیر آتلیه طراحی سه در چهار

گفتاورد

گفت‌وگوی علی حیاتی درباره جشنواره ملی گرافیک رضوی

حیاتی درباره برگزاری جشنواره ملی گرافیک رضوی و افت آن به خبرنگار خبرگزاری رضوی گفت:

جشنواره ملی گرافیک رضوی و حتی همه بخش‌های جشنواره‌های بین‌المللی رضوی به واسطه اهمیت و ارزش آقا علی بن موسی الرضا(ع) جایگاه ویژه‌ای دارند اما به لحاظ هنری و گرافیکی این سؤال مطرح است که آیا این رویداد توانسته به یک قطب جریان ساز گرافیک و هنر تبدیل شود؟ به نظر من این جشنواره در بخش گرافیک تا رسیدن به مقصود خیلی فاصله دارد و لازم است تلاش‌های بسیار بیشتری در این زمینه انجام گیرد.

بنظرم جشنواره گرافیک رضوی مقداری از اصل جریاناتی که در حال حاضر در کشور اتفاق می‌‌افتد، عقب‌تر است. (وی با بیان اینکه چند سالی بود که این جشنواره افت کرده بود که افت فاحش و مشخصی بود، اظهار کرد:) سال قبل برای جبران آن افت‌ها، تلاشهایی صورت گرفت که از جمله آن تقسیم بخش گرافیک به چهار بخش بود.

بر این اساس امسال یک شبکه مردمی برای اجرا، متولی این امر شد که اتفاق بسیار مثبتی بود ولی حتما باید در تداوم و تلاش بیشتر در این مسیر بتواند جبران کننده قبل باشد و با یکی دو سال هنوز هم فاصله بسیاری برای جبران مافات این جشنواره داریم.

(وی در خصوص الزامات بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع) و جشنواره گرافیک آن برای تبدیل شدن به یک قطب هنری و جریان‌ساز در کشور نیز خاطرنشان کرد:) در این زمینه باید گفت، جشنواره گرافیک رضوی مقداری به‌ روز نیست و تلاش بیشتری باید بشود که در اطلاع‌رسانی این جشنواره، مسئله رسانه جدی‌تر گرفته شود. به‌طور مثال خبرهای مربوط به این جشنواره و آثاری که تولید می‌شود یا اختتامیه آن معمولا به سمع و نظر مخاطبین نمی‌رسد لذا یکی از فعالیتهای مهمی که باید انجام گیرد، رسانه‌ای کردن همه جانبه چنین رویدادی است.

(دبیر بخش کتیبه و پرچم گرافیک رضوی با بیان اینکه دومین مسئله ای که می‌‌تواند به جریان‌سازی جشنواره کمک کند بحث محتوا است تأکید کرد:) جشنواره رضوی نیاز به نوآوری و خلاقیت در این زمینه دارد و مقداری از این مرحله دور است. صرف اینکه موضوعات را کلی بیان کنیم و پاسخ‌های کلی بخواهیم باعث می‌شود که رکود در جشنواره را شاهد باشیم.

شاید لازم باشد ما مقداری خلاقانه‌تر با رشته‌های مختلف هنری برخورد کنیم؛ الان بحث میان رشته‌ها بسیار جدی است در حالی که ما همچنان روی قالب‌های سنتی و مرسوم هنر باقی مانده‌یم و اصرار داریم که این هنرهای تلفیق شده را از هم تفکیک کنیم که این روند می‌تواند به اعتبار و رشد جشنواره ضربه بزند. در این راستا به مسابقه گذاشتن محصولات هنری و نه صرفا داوری میان قالب‌های خشک قدیمی می‌تواند در نوآوری کمک رسان باشد.

(این هنرمند برجسته کشور با بیان اینکه محصولات هنری ناشی از قالب‌های قدیمی صرفا در گالری‌ها دیده می‌شود، بیان داشت:) شاید توجه به محصولات برآمده از هنرهای بین رشته‌ای بتوانند خون تازه‌ای در رگ‌های این جشنواره به جریان بیندازند اما لازمه تحقق این هدف تداوم این جریان هنری است؛ چراکه با یک دوره کار و برگزاری جشنواره چیز خاصی عوض نخواهد شد.

(دبیر بخش کتیبه و پرچم جشنواره ملی گرافیک رضوی درباره این بخش نیز تشریح کرد:) کتیبه و پرچم چند سالی است که به جشنواره‌های مختلف اضافه شده و در این حوزه هنوز نیاز به کار زیادی داریم. بخش‌های تصویر‌سازی و پوستر و حتی بخش کارتون و کاریکاتور قالب‌های مشخص هنری هستند که زمان زیادی از فعالیت آنها می‌گذرد اما کتیبه و پرچم یک محصول و رشته تازه است که مقداری با بقیه متفاوت است.

کتیبه و پرچم محصول چند هنر است که با هم ترکیب می‌شوند از جمله خوشنویسی، گرافیک، نقوش اسلامی و در بخش تولید آن روشهای مختلفی وجود دارد که می‌تواند بر کیفیت و طراحی کتیبه و پرچم اثرگذار باشد. رشته‌های زیادی باید در تعامل قرار بگیرند تا یک محصول کتیبه و پرچم تولید شود لذا ورود به این عرصه برای هنرمندانی که به تنهایی کار می‌کنند هرچند هنرمندان خوب و قابلی باشند، سخت است.

چیزی که در این دوره از جشنواره در بخش کتیبه و پرچم دیدیم و البته در اکثر رویدادهای دارای بخش کتیبه و پرچم مشاهده می‌شود، سطح کارهایی است که ارسال می‌شود که از سطح توقع داوران پایین‌تر است. بنابراین امسال در همین دوره نیز هیئت داوران به جز یک اثر، برگزیده دیگری انتخاب نکرد اما حدود هشت اثر دیگر نیز در بخش کتیبه و پرچم شایسته تقدیر اعلام خواهند شد که البته با اغماض بوده است و این رشته خیلی جای کار دارد و باید کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی ضمن رویدادها و جشنواره‌های مرتبط برگزار شود. بر این اساس هنرمندان و طراحان تمایل پیدا خواهد کرد که به این عرصه ورود کنند و مقداری زوایا و روش‌های طراحی در این رشته بیشتر آشکار و مشخص خواهد شد.

(دبیر بخش کتیبه و پرچم جشنواره ملی گرافیک رضوی با بیان اینکه آثار جشنواره در بخش کتیبه و پرچم راضی کننده نبود، افزود:) یکی از بهترین کارگاه‌های کتیبه و پرچم، بهار امسال در مشهد برگزار شد که می‌‌توانم بگویم بنده که چندین سال است دبیری این بخش را در جشنواره‌های مختلف بر عهده دارم تا کنون کارگاهی با این کیفیت به لحاظ اساتید، تعداد شرکت کنندگان و به لحاظ ارایه روشهای مختلف تولید در حاشیه کارگاه ندیده بودم که به لحاظ محتوایی بسیار پر بار بود. با این وجود عزیزانی که در این کارگاه شرکت کرده بودند، نسبت به جشنواره کم لطفی کردند و توقع می‌رفت که با برگزاری چنین کارگاهی با حضور فعالان این عرصه در مشهد، سطح آثار هنرمندان خیلی متفاوت باشد که متاسفانه اینگونه نشد.

(حیاتی در تشریح دلایل مدنظر خود در زمینه ضعف برخی آثار هنری کتیبه و پرچم در کشور گفت:) یکی از دلایل شاید این باشد که بسیاری از طراحان جوان ما نقش مربی و منتور در رویدادها می‌گیرند و این باعث می‌شود که خودشان در این رویدادها شرکت نکنند که این روند یک آسیب است که به کارگاه‌های ما ضربه می‌زند. امیدواریم در سالهای آینده اتفاقات بهتری در این حوزه اتفاق بیفتد و ما شاهد آثار بهتری باشیم. او در پایان متذکر شد: محتوا و مسیری که از ابتدا از سمت بنیاد امام رضا(ع) برای این بخش در نظر گرفته شده بود می‌توانست محتوای قوی‌تر و کامل‌تری باشد که حتما می‌توانست در مسیر دیزاین و طراحی دوستان طراح هم اثر گذار باشد.

گفت‌وگو درباره هنرهای تجسمی

حیاتی در گفت‌وگو با خبرگزاری رضوی، ضمن بیان مشکلات انجمن صنفی گرافیک اعم از بیمه و... معتقد است جریانی در هنرهای تجسمی شکل گرفته شکل که چندان به مخاطب توجه ندارد؛ وی در ادامه گفت:

طراحی یک کار تخصصی است که خیلی از افراد با آن سلیقه ای برخورد می‌‌کنند، مانند یک پزشک و مهندس که کارآنها هم تخصصی است. مردم یک بستر آماده برای دریافت خدمات ما هستند، خودمان باید ارزش کار را ایجاد کنیم، مخاطب اصلی هنرهای تجسمی در بخش گرافیک خود مردم هستند و باید برای آنان به سادگی سخن گفت. باید هنر رابه گونه ای به مردم ارائه دهیم که مخاطب بتواند ارتباط برقرار کند. حیاتی ادامه می‌‌دهد: مردم نجیب ایران دوستدار هنر هستند و از روستاهای دورافتاده تا کلانشهرها با هنرهای تجسمی ارتباط دارند. اکنون جریانی در هنرهای تجسمی شکل گرفته که خیلی به مخاطب کاری ندارد و هنرمند برای دل خودش کار می‌‌کند، جریان روشنفکری باعث شده که مردم از هنر دور شوند.

مثال ساده آن سینماست که کارگردان فیلمی تولید می‌‌کند که مردم نمی‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند، گناه مردم چیست؟ درست است که مخاطب را در نظر می‌‌گیرند، ولی سراغ نازل‌ترین بخش از درخواست‌های آن می‌‌روند. وی در مورد قانون کپی رایت تصریح می‌‌کند: قانون مالکیت معنوی خیلی اجرا نمی‌شود و بخش اعظم آن مشکل قانونی است. یک بار در جایگاه متهم و یک بار در جایگاه مدعی بوده ام. تعریف خاصی از کپی رایت نداریم،کسی هنوز تعریف نکرده که چه حدی از کار کپی است.

اگر ما انجمن صنفی قوی داشتیم، حتما موضوع را با قوه قضائیه هماهنگ و کپی را تعریف می‌‌کرد و همه جوانب آن را در نظر می‌‌گرفت. به دلیل این که چارچوب سفت و محکمی ندارد، معمولا شکایات هم به جایی نمی‌رسد. عمده طراحان از شرایط مالی خود ناراضی هستند و شبانه روز کار می‌‌کنند. تازه این هم مربوط به کسانی است که شغل دارند، این شغل به حد اشباع رسیده و دیگر مورد نیاز نیست. از هم دوره ای‌های دانشکده خودم فقط پنج نفر به صورت حرفه ای کار می‌‌کنند و بقیه تقریبا بیکار هستند.

ما و همکاران گرافیست باید به سوی رسانه‌های نوین برویم و به مشتریان پیشنهاد بدهیم. الان مشتریان با نگاه‌های سنتی سراغ ما می‌‌آیند، اگر با مطالعه و باسواد باشیم، پیشنهادهای بهتری به مشتری می‌‌دهیم و کسب و کارمان رونق بیشتری می‌‌گیرد.

روایتی از امام صادق (ع) داریم که می‌‌فرماید مردم را با غیر از زبانتان به دین دعوت کنید، وبه صورت مستقیم نگویید. اگر از این روایت خوب برداشت کنیم، متوجه می‌‌شویم که هنرهای نوین به خوبی می‌‌توانند در این زمینه فعالیت کنند.

کاری که به نوعی قصه گویی و بیان کنایه‌ها و اشارات می‌‌تواند به آن مفاهیم کمک کند، در سال‌های اخیر گرافیک و موشن گرافیک بسیار اثرگذار بوده و موج ایجاد کرده است. حتما در طول زمان می‌‌تواند اتفاقات خوبی بیفتد.

پیوند به بیرون

• علی حیاتی