فرهنگستان علوم اسلامی قم
 | |
| نام سازمان | فرهنگستان علوم اسلامی |
|---|---|
| بنیان‌گذار | سید منیرالدین حسینی الهاشمی |
| بنیادگذاری | ۱۳۵۹ |
| پیشین | دفتر مجامع مقدماتی آکادمی علوم اسلامی |
| زمینه فعالیت | علوم انسانی اسلامی |
| وضعیت | فعال |
| ستاد | قم، بلوار الغدیر، کوچه ۱۰، ساختمان فرهنگ |
| وبگاه | وب‌سایت فرهنگستان علوم اسلامی قم |
فرهنگستان علوم اسلامی قم، موسسه‌ای علمی و پژوهشی است که بعد از انقلاب اسلامی و در راستای حرکت در جهت جنبش نرم افزاری در تولید علم توسط سید منیرالدین حسینی الهاشمی در شهر قم تاسیس شد. این موسسه در زمینه نظریه پردازی در تولید علم دینی فعال است و تاکنون ایده های جدیدی را در این زمینه طرح کرده است. بعد از درگذشت علامه سید منیرالدین حسینی الهاشمی در سال ۱۳۷۹ سید محمدمهدی میرباقری مسئولیت این فرهنگستان را عهده‌دار است.
آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری (متولد ۱۳۴۰ در قم)، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم و از نظریه پردازان در باب نسبت بین علم و دین است. او معتقد به جهت‌داری علوم از نظر معرفت شناختی است که براساس آن می توان علوم را به دینی و غیردینی تقسیم کرد.
روند تأسيس و فعاليت‌های فرهنگستان علوم اسلامی
با اعلام انقلاب فرهنگی در اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۹ و تعطیلی دانشگاه ها تکاپویی جدی در فضای حوزه‌های علمیه و اساتید و دانشجویان انقلابی دانشگاه ها آغاز و دیدگاه‌های مختلفی در زمینه نحوه پیگیری این مسئله مطرح شد. این موضوع همچنین مبدأ شکل‌گیری جریان‌های فکری فرهنگی مختلف و نیز تأسیس نهادهایی چون ستاد انقلاب فرهنگی ـ شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ و مراکزی آموزشی و پژوهشی همچون دانشگاه امام صادق(ع)، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه و... شد.
در چنین فضایی بود که مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سید منیرالدین حسینی شیرازی(ره) با توجه به دغدغه‌های قدیمی‌ای که ازدوران مبارزات قبل انقلاب نسبت به خطر انحراف و وابستگی علمی و فرهنگی انقلاب، به جریان‌های مختلف غیراسلامی داشت و سپس با حضور در مجلس خبرگان قانون اساسی «خلأ تئوریک نظام» را در «اداره جامعه براساس اسلام» دریافته بود، مسیری ویژه و بلندمدت را برای پیگیری مسئله انقلاب فرهنگی آغاز نمود.
وی به کمک جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از تابستان ۱۳۵۹ سمینارها و مجامع علمی را برپا کرد که در نهایت به تأسیس رسمی «دفتر مجامع مقدماتی فرهنگستان علوم اسلامی» با پیام مرحوم علامه طباطبایی(ره) و حضور حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی(ره) منتهی شد.
در اساسنامه اولیه این مجموعه که به همت سه تن از علماء و فضلاء شناخته شده حوزه و اعضاء محترم جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، حضرت آیت‌ا لله حسین راستی کاشانی، حجت الاسلام و المسلمین محمد علی شرعی و حجت الاسلام و المسلمین سید منیر الدین حسینی(ره) تأسیس شد هدف از پایه گذاری آن چنین ذکر شده است: «منظور از تشکیل این دفتر، انجام فعالیت های فرهنگی اعم از تحقیقاتی، آموزشی و ارشادی جهت تبیین "کیفیت اداره اسلامی امور و شیوه جریان یافتن آن" می‌باشد».
به طور خلاصه ادوار فعاليت‌های فرهنگستان علوم اسلامی را از ابتدای تأسيس تاکنون می توان در عناوين ذيل خلاصه کرد:
- دوره تبيين ابعاد مسئله انقلاب فرهنگی و نيازهای بنيادين آن (۱۳۵۹ ـ ۱۳۶۲)؛
- دوره پايه‌گذاری فلسفه شدن اسلامي به عنوان بنيان توليد روش‌های توليد علم و اطلاعات اسلامی (۱۳۶۲ ـ ۱۳۷۰)؛
- دوره دستيابی به زيرساخت‌های مفهومی برای توليد روش‌های سه‌گانه: تکامل تفقه، توليد علوم دانشگاهی (معادلات کاربردی)، طراحی مدل‌ها و الگوهای پيشرفت و برنامه‌ريزی اجتماعی (سياسی، فرهنگی، اقتصادی). (۱۳۷۰ ـ ۱۳۷۹ رحلت بنيانگذار فرهنگستان)؛
- دوره تثبيت و توسعه گفتمان توليد علم دينی و تمدن‌سازی اسلامی در کنار تدوين و تنظيم اسنادعلمی و پژوهش‌های استاد حسينی(ره)؛ (اواخر دهه ۷۰ تا اواخر دهه ۸۰)
- دوره تأمين زيرساخت‌های انسانی و تدوينی در طرح تخصصی و تطبيقی مباحث (اواخر دهة ۸۰ تاکنون).[۱]
اهداف فرهنگستان
پژوهش در مبانی فلسفي، مفاهيم منطقی و شاخصه‌های موضوعی برای تحقق سه هدف ذيل، اصلی ترين رسالت علمی فرهنگستان است:
- کاربردی شدن علوم حوزوی
- اسلامی شدن علوم دانشگاهی
- مديريت اسلامی تحولات اجتماعی در مسير پيشرفت و تمدن سازی اسلامی.[۲]
پانویس
پیوند به بیرون