بوی پیراهن یوسف (فیلم)

بوی پیراهن یوسف

پوستر فیلم
نام فیلم	بوی پیراهن یوسف
کارگردان	ابراهیم حاتمی‌کیا
تهیه‌کننده	مجید مدرسی
نویسنده	ابراهیم حاتمی‌کیا داریوش مودبیان
بازیگران	علی نصیریان نیکی کریمی جعفر دهقان شیرین بینا آتوسا قریشی قاسم زارع عزیزاله هنرآموز حسن زارعی مهران قدکچیان حسن پورشیرازی ابراهیم حاتمی‌کیا
موسیقی	مجید انتظامی
تدوین	حسین زندباف
فیلمبرداری	عزیز ساعتی
زمان	۹۰ دقیقه
کشور	ایران
زبان	فارسی
اکران	۱۳۷۴
جایزه‌ها	نامزد سه سیمرغ بلورین در چهاردهمین جشنواره فیلم فجر

بوی پیراهن یوسف (محصول ۱۳۷۴) فیلمی سینمایی در ژانر درام و موضوع دفاع مقدس به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و نویسندگی داریوش مودبیان و به تهیه‌کنندگی مجید مدرسی است. در این فیلم نیکی کریمی، علی نصیریان، جعفر دهقان، شیرین بینا، قاسم زارع و عزیزالله هنرآموز به هنرمندی پرداخته‌اند.

اکران عمومی بوی پیراهن یوسف از ۲۰ تیر ۱۳۷۵ آغاز شد.

خلاصه فیلم

دایی غفور راننده یک تاکسی فرودگاه، با وجود همه مدارکی که ثابت می‌کند پسرش یوسف در جنگ شهید شده، هنوز فکر می‌کند که او زنده است و حتی حرف دامادش اصغر را که همرزم یوسف بوده قبول نمی‌کند. او با این که پلاک یوسف را هم در شکم یک کوسه یافته‌اند، همیشه منتظر است پسرش بازگردد. دایی غفور در فرودگاه با دختر جوانی به نام شیرین آشنا می‌شود که برای یافتن برادرش خسرو که در جنگ گم شده از اروپا به ایران آمده است.

یکی از آزادگان که در زندان با خسرو، برادر شیرین بوده و به ایران بازگشته، با شیرین تماس می‌گیرد و می‌خواهد اطلاعاتی بدهد. شیرین و دایی غفور به دیدن او می‌روند و آزاده به آنها می‌گوید که خسرو سالم است و به زودی بازمی‌گردد. اما پنهانی به دایی غفور می‌گوید که نتوانسته حقیقت را به شیرین بگوید، زیرا خسرو در جریان یک اعتصاب در اردوگاه اعدام شده است. اصغر، داماد دایی غفور که معالجه اش را در آلمان ناتمام گذاشته و برگشته، مانند دایی غفور فکر می‌کند یوسف زنده است. به همین دلیل به مرز قصرشیرین ـ محل ورود اسرا ـ می‌رود.

شیرین در تدارک استقبال از خسرو است که از حقیقت آگاه می‌شود. او به دایی غفور اعتراض می‌کند که می‌خواسته او را هم مانند خودش، اسیر توهم بازگشت عزیزش کند. شبی که شیرین قصد رفتن به پاریس را دارد، اصغر تلفنی به دایی غفور خبر می‌دهد که اطلاعاتی از خسرو به دست آمده و او به زودی به ایران بازمی‌گردد. دایی غفور و شیرین شبانه به سمت قصر شیرین حرکت می‌کنند. صبح روز بعد، هنگامی که شیرین در میان آزادگان به دنبال خسرو می‌گردد، ناباورانه یوسف را می‌بیند و مژده بازگشت عزیز دایی غفور را به او می‌دهد.

دربارهٔ فیلم

یکی از اتفاقات جالبی که در آن زمان (سال ۱۳۷۵) رخ داد، همزمانی نمایش ۲ فیلم از ابراهیم حاتمی‌کیا بود؛ بوی پیراهن یوسف و برج مینو دو فیلمی بودند که حاتمی‌کیا در فاصله زمانی کوتاه تولید کرد. این دو فیلم در چهاردهمین دوره جشنواره فیلم فجر حضور داشتند و به فاصله تقریباً یک ماه از همدیگر روی پرده رفتند.

کتاب فیلمنامه بوی پیراهن یوسف

فیلمنامه این فیلم در قالب کتاب توسط انتشارات کانون فرهنگی، علمی و هنری ایثارگران با پدیدآورندگی ابراهیم حاتمی کیا و با عنوان بوی پیراهن یوسف (فیلمنامه) در سال ۱۳۷۴ منتشر شد. در این فیلم‌نامه "دایی غفور "معتقد است که پسرش یوسف زنده است در حالی که پلاک شناسایی او را از داخل شکم کوسه درآورده‌اند و به اعتقاد دیگران او شهید شده است. شبی دایی غفور که راننده تاکسی‌های ویژه فرودگاه است دختری به نام شیرین را سوار می‌کند که از فرانسه در جست و جوی برادرش خسرو به ایران آمده است. خسرو قرار است با جمع آزادگان به ایران بازگردد. اما پس از مدتی دایی غفور درمی‌یابد که خسرو به دست عراقی‌ها کشته شده، با این همه این خبر را از شیرین پنهان نموده، خانه شیرین را چراغانی می‌کند. اما شیرین به محض این که از واقعیت باخبر می‌شود، تصمیم می‌گیرد ایران را ترک گوید، سپس وقایعی روی می‌دهد که داستان فیلم براساس آن تدوین می‌شود.

عوامل تولید

• کارگردان: ابراهیم حاتمی‌کیا
• تهیه‌کننده: مجید مدرسی
• نویسنده :ابراهیم حاتمی‌کیا و داریوش مودبیان
• تدوین‌گر: حسین زندباف
• فیلم‌بردار: عزیز ساعتی
• دستیار کارگردان: آتیلا پسیانی
• موسیقی متن فیلم: مجید انتظامی
• صدابردار: محمود سماک‌باشی
• صداگذاری :حسین مرادی و اصغر میرزایی
• طراحی صحنه فیلم: پرویز شیخ‌طادی
• طراحی لباس: پرویز شیخ‌طادی
• طراحی گریم: مهرداد میرکیانی و ثریا خرمی
• مدیر صحنه: حسین منصور فلاح
• منشی صحنه فیلم :شالیزه عارف‌پور منشی

بازیگران

• علی نصیریان (در نقش دایی غفور)
• نیکی کریمی (در نقش شیرین)
• جعفر دهقان (در نقش اصغر)
• شیرین بینا (در نقش نسرین)
• آتوسا قریشی (در نقش صدیقه)
• عزیز هنرآموز (در نقش سرایدار)
• قاسم زارع (در نقش اسیر)
• ابراهیم حاتمی‌کیا (در نقش مسافر تاکسی دایی غفور)
• حسن پورشیرازی (در نقش مزاحم شیرین)

دربارهٔ کارگردان

مقالهٔ اصلی: ابراهیم حاتمی‌کیا

ابراهیم حاتمی‌کیا (متولد ۱ مهر ۱۳۴۰) فیلم‌ساز اهل ایران است. او دانش‌آموختهٔ رشته سینما (گرایش فیلمنامه‌نویسی) از دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر است. حاتمی‌کیا فعالیت‌های سینمایی خود را با ساخت فیلم‌های کوتاه و مستند در رابطه با سینمای جنگ آغاز کرد. او برای ساخت فیلم آژانس شیشه‌ای (۱۳۷۶) جایزهٔ بهترین فیلم‌نامه و کارگردانی را از شانزدهمین جشنواره فیلم فجر دریافت کرد. همچنین سه بار برای فیلم‌های آژانس شیشه‌ای، به رنگ ارغوان (۱۳۸۳) و به وقت شام (۱۳۹۶) موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر شده است.

ماجرای تولید

ابراهیم حاتمی‌کیا در مصاحبه ای دربارهٔ این فیلم گفته :از من پرسیدند: «چرا دربارهٔ امام زمان (عج) فیلم نمی‌سازی و گفتم که ساخته‌ام؛ همین «بوی پیراهن یوسف». حتماً که نباید مستقیماً سراغ یک موضوع بروم. این فیلمی بود که تصور مرا از مفهوم انتظار مشخص می‌کرد.»

موسیقی

مقالهٔ اصلی: بوی پیراهن یوسف (آلبوم)

موسیقی متن فیلم ساخته مجید انتظامی است که پیش از این فیلم با حاتمی‌کیا در ساخت فیلم از کرخه تا راین همکاری کرده بود. آلبوم موسیقی متن فیلم بوی پیراهن یوسف در ۱۹ قطعه به مدت ۵۱ دقیقه منتشر شده است.

جوایز و افتخارات

در چهاردهمین دوره برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در سال ۱۳۷۴، فیلم بوی پیراهن یوسف نامزد دریافت ۳ سیمرغ بلورین جشنواره برای بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (حمیدرضا تاج دوستی)، بهترین صدابرداری (محمود سماک باشی) و بهترین فیلمبرداری (عزیز ساعتی) شد، که در پایان موفق به کسب هیچ جایزه‌ای نشد.

گفتاورد

ابراهیم حاتمی کیا: از من پرسیدند:« چرا درباره امام زمان (عج) فیلم نمی سازی و گفتم که ساخته ام؛ همین «بوی پیراهن یوسف». حتما که نباید مستقیما سراغ یک موضوع بروم. این فیلمی بود که تصور مرا از مفهوم انتظار مشخص می کرد. »

شهرام جعفری نژاد: «بوی پیراهن یوسف درباره انتظار و منتظران است. منتظرانی که برخی عاقلند و برخی عاشق، برخی باور دارند و برخی تردید و برخی صبورند و برخی ناپایدار. اما نتیجه به هر حال فرقی نمی کند. معجزه ایمان، عاقلان و عاشقان را یکسان به وصل می رساند (امتیاز فیلم در این تلقی ست.)» (ماهنامه سینمایی فیلم، شماره ۱۹۱)

محمد قوچانی روزنامه نگار مشهور دریادداشتی در زمان اکران فیلم چ نوشته و در بخشهایی از آن به فیلم بوی پیرهن یوسف اشاره کرده :در سال­ های اخیر پول­ های هنگفتی در سینما و تلویزیون خرج ترویج سینمای دینی شده است اما هنوز هیچ فیلمی به اندازه­ ی بوی پیراهن یوسف نتوانسته مفهوم ” انتظار” را به تصویر بکشد و البته شاید روزگاری بنویسند که هیچ فیلمی به اندازه چ نتوانسته معجزه را به نمایش درآورد. آژانس شیشه­‌ای هم با یک معجزه پایان یافت: یک هلی کوپتر و نامه­ ای که گویی از آسمان می­ آمد و البته در نهایت آنقدر دیر رسید که کار از کار گذشت.

پیوند به بیرون

• روایت مجید انتظامی از ساخت موسیقی «عقاب‌ها» و «بوی پیراهن یوسف»
• دانشگاه سوهانک هنر جنگ نقد فیلم بوی پیراهن یوسف با موضوع ایثار و وداع
• حقایقی درباره بوی پیراهن یوسف فیلمی که حاتمی‌کیا درباره امام زمان(عج) ساخت.
• خاطره جالب علی نصیریان از صحنه درخشان «بوی پیراهن یوسف»