محقق حلی
| نام کامل | ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید حلی |
|---|---|
| لقب | محقق اول محقق حلی |
| تاریخ تولد | ۶۰۲ قمری |
| زادگاه | حله |
| تاریخ وفات | ۶۷۶قمری |
| شهر وفات | حله |
| خویشاوندان سرشناس | علامه حلی و علی بن یوسف حلی(خواهر زاد‌گان) |
| استادان | پدرش حسن بن یحیی حلی • ابن زهره • محمد بن جعفر ابن نما • فخار بن معد موسوی |
| شاگردان | علامه حلی • ابن داود حلی • ابن ربیب آدمی • سید عبدالکریم بن احمد حلی • عبدالعزیز بن سرایای حلی • حسن ابی طالب یوسفی |
| تالیفات | شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام • المختصر النافع فی فقه الامامیة • المعتبر فی شرح مختصر • معارج الاصول • نهج الوصول الی معرفة علم الاصول • تلخیص الفهرست |
ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید حلی (۶۰۲-۶۷۶قمری)، مشهور به محقق حلی و محقق اول، فقیه، اصولی، شاعر شیعه، «شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام»، مشهورترین تألیف محقق حلی است. در آثار فقها، استفاده از کلمه «محقق» بدون قرینه و نشانه، اشاره به اوست.
علمایی چون علامه حلی، ابن داود حلی، سید عبدالکریم بن طاووس و ابن سعید حلی از شاگردان اویند. وی نزد خواجه نصیرالدین طوسی محترم بود. شرایع الاسلام و المختصر النافع فی فقه الامامیة از آثار اوست.
زندگی و زیست علمی
محقق حلی در سال ۶۰۲قمری در شهر حله به دنیا آمد. ادبیات عرب را که زبان مادری‌اش بود به‌خوبی فراگرفت، علوم هیئت، ریاضیات، منطق و کلام را به مقدار لازم تحصیل نمود. آنگاه فقه و اصول را پیش پدرش حسن بن یحیی و از محضر فقهای حله مانند محمد بن جعفر ابن نما و سید فخار موسوی، شاگردان فقیه نامی ابن ادریس حلی تکمیل نمود[۱]
اساتید
شاگردان
تعداد شاگردان او در مقاطع مختلف زندگی خویش بیش از ۴۰۰ نفر بوده است از جمله می‌توان به اینان اشاره کرد:
- علامه حلی خواهر زاده‌اش.
- ابن داود حلی.
- ابن ربیب آدمی.
- سید عبدالکریم بن احمد بن طاووس.
- سید مجد بن علی بن طاوس.
- مجد بن الشیخ الامام ملک الادبا.
- شیخ عبدالعزیز بن سرایای حلی.
- حسن ابی طالب یوسفی صاحب کشف الرموز فی شرح النافع.
- محمد بن علی کاشی.
- فخرالمحققین.
- علی بن یوسف حلی برادر علامه حلی.
- محمد بن شمس الدین محمد کوفی.[۴]
تالیفات
آثار قلمی و فکری محقق بسیار عمیق و انشا او بسیار روان است و کتابهای متعددی از او انتشار یافته است که صاحب ریحانة الادب و صاحب ریاض العلماء، چهارده جلد از آنها را نام می‌برند. شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام یکی از آثار محقق از نظر لفظ و معنی، یکی از بهترین کتابهای فقه شیعه است و از سوی فقها و مجتهدان مورد توجه خاص قرارگرفته و شروح و تعلیقه‌ها و توضیحات متعددی بر آن نگاشته‌اند که کتاب جواهرالکلام در ۴۳ جلد بزرگ نمونه‌ای از آن است. کتاب شرایع به برخی از زبان‌های زنده جهان (فارسی، روسی، فرانسوی، آلمانی و اردو) نیز ترجمه گردیده است و در دانشکده هاو مراکز قضایی مورد استفاده است.[۵]
رحلت
او در پنج شنبه ۱۳ ربیع‌الاول ۶۷۶ق در سن ۷۴ سالگی درگذشت و در حله دفن شد.[۶]
پانویس
- ↑ .مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۵، ص۲۳۶؛ فرطوسی، تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)، ۱۳۹۳ش، ص۳۳۱.
- ↑ مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، ۱۳۷۲ش، ص۲۹۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۹۱؛ خوانساری، روضات الجنات، نشر اسماعیلیان، ج۲، ص۱۸۸.
- ↑ افندی، ریاض العلما، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۱۰۴؛ خوانساری، روضات الجنات، نشر اسماعیلیان، ج۲، ص۱۸۳.
- ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۵، ص۲۳۵.
- ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۵، ص۲۳۶؛ فرطوسی، تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)، ۱۳۹۳ش، ص۳۳۱.