محمدتقی مصباح یزدی

آیت‌الله مصباح یزدی

فیلسوف
نام کامل	محمدتقی مصباح یزدی
تاریخ تولد	۱۱ بهمن ۱۳۱۳ ‏(۸۹ سال)
زادگاه	یزد
تاریخ وفات	۱۲ دی ۱۳۹۹
شهر وفات	تهران
محل دفن	قم حرم حضرت معصومهـس)
محل سکونت	قم
استادان	آیت‌الله بروجردی • امام خمینی • علامه طباطبایی • آیت‌الله اراکی • آیت‌الله بهجت
محل تحصیل	یزد و قم
تالیفات	آموزش فلسفه • اخلاق در قرآن • انسان‌شناسی در قرآن • آذرخشی دیگر از آسمان کربلا • نظریه سیاسی اسلام
سیاسی	نمایندگی دوره دوم، سوم و چهارم مجلس خبرگان رهبری

محمدتقی مصباح یزدی (۱۱ دی ۱۳۱۳ یزد - ۱۲ دی ۱۳۹۹ تهران) فقیه و فیلسوف شیعه و از شاگردان امام خمینی و آیت الله بهجت بود. ایشان عضویت در مجلس خبرگان رهبری، عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ریاست شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت و ریاست مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی را در کارنامه خود دارد. کتاب‌های «آموزش فلسفه»، «اخلاق در قرآن» و «نظریه سیاسی اسلام» از جمله آثار اوست.

زیست علمی

• ورود به مدرسه‌ شفیعیة‌ یزد پس از گذراندن تحصیلات دوران ابتدائی
• اتمام سطوح‌ متوسطه‌ در مدت‌ چهار سال‌
• هجرت به نجف در سال ۱۳۳۰ به مدت ۶ ماه
• حضور در قم و شرکت در دروس «مکاسب‌»، «کفایه‌» و «منظومه‌» در مدرسه فیضیه‌
• شرکت در درس امام خمینی، آیت ‌الله بروجردی‌ و آیت الله بهجت‌
• حضور در مجالس‌ درس‌ تفسیر و فلسفه «علامه طباطبایی‌» و یادگیری اسفار» و «شفا» از ایشان
• مسئول بازخوانی‌ «تفسیر المیزان» از طرف «علامه طباطبایی‌» پیش‌ از چاپ‌
• تدریس کتاب‌ «فلسفتنا» نوشته‌ «شهید سید محمدباقر صدر» را برای‌ اولین‌ بار در حوزه‌
• تدریس کتاب «اقتصادنا» نوشته‌ شهید صدر و «نهایة‌ الحکمه‌»، نوشته‌ علامه‌ طباطبایی‌

شاگردان

برخی از شاگردان او عبارتند از:

• غلامرضا فیاضی
• محمود رجبی
• مرتضی آقاتهرانی
• عباسعلی شاملی
• سیداحمد رهنمایی
• محسن‌ غرویان
• اکبر میرسپاه
• سیدمحمد غروی
• محمدعلی شمالی

تألیفات

استاد مصباح‌ یزدی‌، کتب‌ فراوانی‌ در زمینه‌های‌ گوناگون‌ اسلامی‌، نگاشته‌ است‌ که‌ بخشی‌ از آن‌ها مربوط‌ به‌ پیش‌ از انقلاب‌ و برخی‌ مربوط‌ به‌ بعد از انقلاب‌ می‌باشد.

• خداشناسی‌؛

• کیهان‌شناسی‌؛

• انسان‌شناسی‌؛

• راه‌ و راهنماشناسی‌؛

• قرآن‌شناسی‌؛

• اخلاق‌ در قرآن‌؛

• جامعه‌ و تاریخ‌ از دیدگاه‌ قرآن‌؛

• حقوق‌ و سیاست‌ در قرآن‌؛

• آموزش‌ فلسفه؛

• شرح‌ نهایة‌ الحکمه‌؛

• شرح‌ جلد اول‌ اسفار الاربعه؛

• شرح‌ جلد هشتم‌ اسفار الاربعه‌؛

• دروس‌ فلسفه‌ اخلاق‌؛

• خودشناسی‌ برای‌ خودسازی‌؛

• بر درگاه‌ دوست‌؛

• نقدی‌ فشرده‌ بر اصول‌ مارکسیسم‌؛

• آموزش‌ عقاید؛

• قرآن‌ در آیینه نهج‌ البلاغه‌؛

• پندهای امام صادق(ع) به ره جویان صادق؛

• نگاهی‌ گذرا به‌ نظریه ولایت‌ فقیه؛
• نظریه سیاسی اسلام.

فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی

فعالیت‌های مصباح یزدی پیش از انقلاب اسلامی ایران، بیشتر در دو مقطع زمانی سال‌های ۱۳۴۲ - ۱۳۴۴ و ۱۳۵۶-۱۳۵۷ بود. برخی از آنها عبارتند از:

• وی از نویسندگان نشریات بعثت و انتقام بود. نخستین شماره نشریه بعثت در آذر ۱۳۴۲ منتشر شد. نشریه انتقام نیز از ۲۹ آذر ۱۳۴۳ به عنوان دومین نشریه مخفی دانشجویان حوزه علمیه قم، به وسیله وی منتشر شد و انتشار آن تا ۱۵ مهر ۱۳۴۴ ادامه یافت و ۸ شماره از آن منتشر شد. این نشریات رویکرد سیاسی داشته و به انتقاد از حکومت پهلوی می‌پرداختند.

• عضویت در جمعیت یازده نفره. در اوایل سال ۱۳۴۳ جمعی از علما و مدرسین حوزه علمیه قم، به منظور انسجام بخشیدن به مبارزات سیاسی، گروهی سری به نام "جمعیت یازده نفره" را تشکیل دادند. اعضای گروه به نام اصلاح حوزه تلاش می‌کردند تا مرکزیتی برای مبارزه با حکومت پهلوی به‌وجود بیاورند.

• مصباح یزدی برخی از اعلامیه‌ها و نامه‌های سیاسی سال‌های قبل از انقلاب علیه حکومت پهلوی را امضا کرده است. از جمله: نامه فضلا و مدرسین حوزه علمیه قم در ۸ مهر ۱۳۴۲ به هیئت دولت وقت نسبت به بازداشت امام خمینی، نامه اعتراض فضلای یزد در اسفند ۱۳۴۳ به هویدا، نخست‌وزیر وقت در اعتراض به تبعید امام خمینی به ترکیه، اعلامیه حادثه کشتار یزد در ۱۶ فروردین ۱۳۵۷ و نامه جمعی از استادان حوزه علمیه قم به رئیس جمهور فرانسه در حمایت از امام خمینی در آذر ۱۳۵۷.

مسئولیت‌های پس از انقلاب

وی پس از انقلاب اسلامی، مسئولیت‌های متعددی داشت که برخی از آنها عبارتند از

• عضویت در دوره دوم مجلس خبرگان رهبری به عنوان نماینده مردم خوزستان و در دوره سوم و چهارم از سوی مردم تهران؛
• ریاست شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت از خرداد ۱۳۷۶ تا آبان ۱۳۹۱؛
• عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم؛
• عضویت در ستاد انقلاب فرهنگی؛
• عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی
• تاسیس دفتر همکاری‌های حوزه و دانشگاه به‌منظور اسلامی‌سازی متون درسی دانشگاه‌ها.
• مشورت به تشکل جبهه پایداری: این تشکل سیاسی از سال ۱۳۹۰ توسط گروهی از شاگردان و علاقمندان مصباح یزدی، تشکیل شد. اعضای آن، مصباح یزدی را عضو شورای فقهای تشکل معرفی کردند. مصباح یزدی اساسنامه آنها را تأیید کرد و به آنها مشورت می‌داد؛ اما عضویت رسمی در آن را قبول نکرد.
• مصباح در سال ۱۳۷۶، قبل از خطبه‌های نماز جمعه تهران سخنرانی می‌کرد که بعدها این سخنرانی‌ها در دو جلد کتاب بنام «نظریه سیاسی اسلام» منتشر شد.

بزرگداشت

در بیست و دومین دوره همایش کتاب سال حوزه که در سال ۱۳۹۹ در قم برگزار شد محمدتقی مصباح یزدی به عنوان شخصیت برجسته علمی حوزه معرفی شد و به پاس خدمات علمی، فرهنگی، تدریس و تألیفات مورد تقدیر در این دوره از همایش قرار گرفته است.

وفات

آیت‌الله مصباح در روز جمعه ۱۲ دی ماه ۱۳۹۹ در تهران درگذشت و پس از اقامه نماز توسط مقام معظم رهبری و  آیت‌الله محمد محمدی‌ ری‌شهری و نیز آیت‌الله نوری همدانی، و تشییع در حرم حضرت معصومه سلام‌الله علیها به خاک سپرده شد.