محمدجواد انصاری همدانی
 | |
| نام کامل | محمدجواد انصاری همدانی |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۲۸۰ |
| زادگاه | همدان |
| تاریخ وفات | ۹ اردیبهشت ۱۳۳۹ |
| شهر وفات | همدان |
| محل دفن | قم در جوار امامزاده علی بن جعفر الصادق |
| استادان | میرزا علی خلخالی • سید علی عرب • میرزا حسین کوثر همدانی |
| شاگردان | حسنعلی نجابت شیرازی • سید عبدالحسین دستغیب • سید محمدحسین حسینی طهرانی • محمداسماعیل دولابی |
محمدجواد انصاری همدانی (۱۲۸۰- ۹ اردیبهشت ۱۳۳۹) روحانی، عارف و عالم شیعی. وی در ۲۴ سالگی به درجه اجتهاد رسید.علاوه بر فقه، اصول با طبابت نیز آشنا بود. در اثر حادثه‌ای مسیر زندگی‌اش تغییر یافت و به سلوک و عرفان روی آورد. او مسیر عرفانی خود را بدون استاد طی نمود. از شاگردان عرفان وی می‌توان به حسنعلی نجابت شیرازی، سید عبدالحسین دستغیب، سید محمدحسین حسینی طهرانی، محمداسماعیل دولابی اشاره کرد.
افرادی مانند سید علی قاضی و علامه طهرانی از انصاری همدانی به بزرگی یاد کرده‌اند. بخشی از مستند حدیث سرو زندگی وی را بازسازی کرده است.
زندگی‌نامه
محمد جواد انصاری همدانی در سال ۱۲۸۰ در همدان به دنیا آمد. پدر وی حاج ملا فتحعلی همدانی از علمای همدان و مادرش ماه رخسار السلطنه از بستگان ناصرالدین شاه بود. از ۸ سالگی تحصیلات حوزوی را در شهر همدان آغاز کرد. در ۲۴ سالگی با تایید علمای آن دیار، موفق به دریافت درجه اجتهاد شد و بعد از آن به قم مهاجرت کرد.[۱] او دو مرتبه ازدواج کرد که حاصل آن ۸ فرزند بود.[۲]
زیست علمی
انصاری همدانی از ۸ سالگی تحصیلات حوزوی را آغاز کرد. علم صرف، نحو و منطق را نزد پدرش آموخت. سپس فقه، اصول و فلسفه را نزد علمایی چون میرزا علی خلخالی و سید علی عرب فراگرفت. درس طب خمسه یونانی را نزد میرزا حسین کوثر همدانی گذراند.[۳] در ۲۴ سالگی در همدان صاحب کرسی تدریس شد و علمای آن دیار اجتهادش را تایید کردند.[۴]
پس از آن به قم مهاجرت کرد و بیش از پنج سال در درس خارج عبدالکریم حائری شرکت نمود.[۵] علمایی چون عبدالکریم حائری، سید ابوالحسن اصفهانی، سید محمدتقی خوانساری، قمی بروجردی اجتهاد او را تایید کردند.[۶]
وی علاوه بر اجتهاد در فقه و اصول، با طبابت نیز آشنا بود و برای درمان بیماران به خانه آنها می‌رفت.[۷]
برخی از شاگردان وی عبارتند از:
- حسنعلی نجابت شیرازی
- سید عبدالحسین دستغیب
- غلامحسین سبزواری
- سید عبدالله فاطمی[۸]
- محمداسماعیل دولابی[۹]
- سید محمدحسین حسینی تهرانی
- حسن نمکی پهلوانی
- شیخ عباس قوچانی[۱۰]
شرح تحول روحی
او تا ۲۴ سالگی همه وقتش را صرف یادگیری علوم حوزوی کرده بود و تمایلی به عرفان نداشت. اما ناگهان با حادثه‌ای مواجه می‌شود که او را متحول می‌کند. ماجرا از آنجا آغاز شد که تعدادی از شاگردان وی، خبر می‌آورند که عارفی به همدان آمده و عده‌ای از اهل علم دور او جمع شده‌اند. او برای هدایت آنها نزد آنان می‌رود و نزدیک دو ساعت برای آنها دلیل می‌آورد که تنها راه نجات، شرع است. اما در پایان سخنانش، آن عارف خطاب به او می‌گوید:
عن قریب باشد که تو خود آتشی به سوختگان عالم خواهی زد.
این ماجرا او را منقلب می‌کند و باعث می‌شود که به سیر و سلوک گرایش پیدا کند. پس از آن به دنبال راهنما و استاد می‌گردد، اما هربار دست خالی بازمی‌گردد. در بیابان‌های اطراف قم خلوت می‌گزیند و به پیامبر اسلام(ص) متوسل می‌شود تا اینکه به مقصودش می‌رسد.[۱۱]
او مراحل سلوک و عرفان را بدون استاد طی می‌کند و بنا بر نقل علامه طهرانی، انصاری همدانی درباره خود می‌گفت: «من استاد نداشتم و این راه را بدون مربی و راهنما پیمودم». حتی بعد از فوت ایشان بین شاگردان قاضی طباطبایی اختلاف می‌افتد که آیا سیر و سلوک به استاد نیاز دارد یا خیر؟[۱۲]
رحلت
او در جمعه ۲ ذی القعده سال ۱۳۷۹ قمری برابر با ۹ اردیبهشت سال ۱۳۳۹ در اثر سکته مغزی در ۵۹ سالگی در همدان درگذشت. جنازه وی را به قم منتقل کرده و در جوار امامزاده علی بن جعفر الصادق دفن نمودند.[۱۳] هنگام تشییع جنازه او در همدان، تعطیل عمومی اعلام شد و سه روز در مسجد جامع این شهر مجلس ترحیم برپا بود.[۱۴]
شرح حال در مستند تلویزیونی حدیث سرو
بخشی از مجموعه مستند حدیث سرو به زندگی انصاری همدانی پرداخته است. ساخت مستند زندگی وی از سال ۱۳۸۶ آغاز شد و در نهایت در سال ۱۳۹۳ در ۹ قسمت سی دقیقه‌ای از شبکه دوم سیما پخش شد.[۱۵]
پانویس
- ↑ سوخته، هیات تحریریه موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس، ۱۳۸۳ش، ص۹-۱۲.
- ↑ سوخته،هیات تحریریه موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس، ۱۳۸۳ش، ص۲۸۲.
- ↑ طهرانی، مطلع انوار، ۱۴۳۱ق، ج۲، ص۲۹۵.
- ↑ سوخته، هیات تحریریه موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس، ۱۳۸۳ش، ص۱۱-۱۲.
- ↑ کرمی نژاد، در کوی بی‌نشان‌ها، ۱۳۸۲ش، ص۱۷.
- ↑ سوخته، هیات تحریریه موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس، ۱۳۸۳ش، ص۱۱.
- ↑ طهرانی، مطلع انوار، ۱۴۳۱ق، ج۲، ص۲۹۸.
- ↑ سوخته، هیات تحریریه موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس، ۱۳۸۳ش، ص۱۳.
- ↑ سوخته، هیات تحریریه موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس، ۱۳۸۳ش، ص۳۱۰.
- ↑ طهرانی، روح مجرد، ۱۴۱۴ق، ص۴۶.
- ↑ سوخته، هیات تحریریه موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس، ۱۳۸۳ش، ص۲۰-۲۸.
- ↑ نک: طهرانی، روح مجرد، ۱۴۱۴ق، ص۴۹-۵۱.
- ↑ طهرانی، روح مجرد، ۱۴۱۴ق، ص۴۸.
- ↑ طهرانی، مطلع انوار، ۱۴۳۱ق، ج۲، ص۲۹۸.
- ↑ «بازسازی زندگی «آیت الله انصاری همدانی» در مستند «حدیث سرو»». دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۳.