محمدعلی رکنی
| نویسنده و منتقد | |
 | |
| ملیت | ایرانی |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۳ بهمن ۱۳۶۳ش |
| محل تولد | سیرجان |
| تحصیلات |
|
| آدرس اینستاگرام | محمدعلی رکنی |
محمدعلی رکنی (زاده ۳ بهمن ۱۳۶۳ش در سیرجان) نویسنده و منتقد اهل ایران است.
مدرک کارشناسی ارشد در رشته دین‌شناسی را از دانشگاه ادیان و مذاهب، کارشناسی ارشد در رشته ادبیات نمایشی را از دانشکده صدا و سیما و مدرک سطح چهار را حوزه علمیه قم اخذ کرد. محمدعلی رکنی از سال ۱۳۹۳ش نویسندگی را به صورت تخصصی آغاز نمود و کارگاه‌های داستان و رمان متعددی برگزار کرد.
محمدعلی رکنی داوری چند جشنواره ادبی را نیز برعهده داشته است.
فعالیت تخصصی
نویسندگی
- رمان (سنگی که نیفتاد) (نشر کتابستان معرفت)
- رمان پیامبر بی‌معجزه (صاد)
- کتاب مهاجر (روایت زندگی شهید حسن دانش) نشر کتابستان معرفت
- کتاب (یک لبخند بی‌انتها) داستان کوتاه (دفتر نشر فرهنگ اسلامی)
- رمان ماهمه برهنه‌ایم (آماده چاپ)
- یک مجموعه داستان کوتاه آماده چاپ
- چاپ یک داستان در مجموعه داستان (یک تیکه ابر به انتخاب مجید قیصری) انتشارات شهرستان ادب
- چاپ یک روایت در کتاب (رستخیز نشر اطراف)
- چاپ چند داستان در مجموعه داستان (سکانس عاشقی) نشر بوستان کتاب
- داستان کوتاه رد نامنظمی روی برف‌ها در مجموعه‌ای با همین عنوان نشر (دفتر نشر فرهنگ اسلامی)
تدریس
- تدریس داستان‌نویسی در مدرسه اسلامی هنر(چند دوره)
- برگزاری دوره نویسندگی خلاق در شهرستان سیرجان سال ۱۳۹۵
- برگزاری ورک شاپ نویسندگی در اهواز سال ۱۳۹۷
- دوره نویسندگی خلاق قم سال ۹۷و۹۸ (حوزه هنری)
- برگزاری دوره داستان‌نویسی حوزه هنری کرمان سال ۱۳۹۹
- برگزاری دوره نویسندگی تهران (حوزه هنری تهران) سال ۱۴۰۰
- برگزاری دوره نویسندگی(روایت نویسی) شهرستان گراش اداره ارشاد سال ۱۴۰۰
- برگزاری کارگاه رمان
- مربی نویسندگی در دوره آل جلال سال ۱۴۰۱
- منتور رمان در پروژه باغ رمان ایرانی ۴۰۲
داوری‌ها
- داور جشنواره آهن سیرجان سال ۹۸
- داور جشنواره پویش سال ۹۹
- جشنواره داستانی سردار دل‌ها (تهران سال ۹۹)
- داور جایزه جلال آل‌احمد ۱۴۰۱
- داور جشنواره خاتم ۱۴۰۰
منتقد ادبی
محمدعلی رکنی ده‌ها کتاب (رمان، داستان کوتاه، روایت) را در مکان‌های گوناگونی از سال ۹۵ نقد ادبی کرده است.
سوابق اجرایی
- مدیر بخش داستان در مدرسه اسلامی هنر سال ۱۳۹۵
- مدیر دفتر داستان حوزه هنری تهران ۱۴۰۲
آثار
| عنوان اثر | انتشارات |
|---|---|
| سنگی که نیفتاد | کتابستان معرفت |
| پیامبر بی‌معجزه | صاد |
| مهاجران 2: حاج حسن | کتابستان معرفت |
| یک لبخند بی‌انتها | دفتر نشر فرهنگ اسلامی |
| رد نامنظمی روی برف ها | دفتر نشر فرهنگ اسلامی |
جوایز و افتخارات
- برگزیده بخش آتیه ادبیات ایران در جایزه جلال آل‌احمد(معتبر‌ترین جایزه ادبی و دولتی ایران) سال ۹۷
- انتخاب رمان سنگی که نیفتاد توسط جشنواره شهید حبیب غنی پور به عنوان کتاب سال ۹۶(جشنواره حبیب غنی پور معتبر‌ترین و با سابقه‌ترین جایزه ادبی غیر دولتی ایران است)
- برگزیده جشنواره خاتم در قسمت بزرگ سال(سال ۹۷)
- نفر اول جشنواره خاتم در بزرگ سال (سال ۹۶)
- نفر اول در جشنواره خاتم در قسمت نوجوان (سال ۹۶)
- نفر اول کنگره ملی داستان روحانیت و دفاع مقدس (سال ۹۴)
- نفر سوم داستان جشنواره اشراق (سال ۹۶)
- برگزیده داستان در جشنواره ملی آیات قرآنی در مشهد(سال ۹۵)
- نفر سوم بخش داستان کوتاه جشنواره اشراق (سال ۹۵)
- نفر سوم بخش داستان کوتاه جشنواره هنر آسمانی (سال ۹۲)
- نفر سوم در بخش رمان جشنواره هنر آسمانی (بابت رمان سنگی که نیفتاد) سال ۹۴
- نامزد جایزه جلال آل‌احمد ۱۴۰۰ و....
گفتاورد
رکنی: نویسندگان داستان کوتاه مخاطب را جدی بگیرند
در بخش داستان کوتاه سه اثر «راننده رئیس‌جمهور و چند داستان دیگر» نوشته سلمان کدیور، نشر شهرستان ادب؛ «گور گم و چند داستان دیگر» نوشته عماد عبادی، نشر نظام‌الملک و «ویروس عاشق» نوشته مجید رحمانی، نشر صاد به عنوان نامزدهای این بخش معرفی شدند. هادی خورشاهیان، یوسف قوجق و محمدعلی رکنی داوران بخش مجموعه داستان کوتاه هستند.
به همین انگیزه سراغ «محمدعلی رکنی» یکی از داوران رفتیم تا درباره داستان‌های کوتاهی که در یک سال اخیر منتشر شدند و همچنین داوری این آثار صحبت کنیم. محمدعلی رکنی در این گفت‌وگو شرکت کرد اما گفت تا پایان اختتامیه و اعلام برگزیده‌ها نمی‌تواند به بعضی پرسش‌ها مثل برگزیده داشتن یا نداشتن بخش داستان کوتاه، پاسخ شفاف دهد. این گفت‌وگو را بخوانید.
با توجه به اینکه جایزه جلال همه آثار منتشر شده یک سال را بررسی می‌کند و شما به عنوان داور در بخش داستان کوتاه آثار این بخش را مطالعه کرده‌اید، بگویید داستان کوتاه ایران به چه سمت و سویی رفته و چه تفاوت‌هایی با گذشته خود دارد؟
داستان کوتاه از بازی‌های فرمی و به خصوص داستان‌های موقعیت‌محور در امان نمانده و دامن نویسنده‌ها را گرفته است. نویسندگان این حوزه کمتر به سمت پیرنگ محکم و یا شخصیت‌پردازی در همان حدی که دست نویسنده کوتاه در آن باز است، رفته‌اند و نویسندگان به لحاظ محتوایی بیشتر به سراغ روایت یک موقعیت رفته‌اند. البته توجه به فرم در داستان کوتاه، به خودی خود بد نیست اما تا زمانی که فرم در خدمت محتوا باشد و نویسنده حرف جدی برای بیان داشته باشد. در دهه قبل نویسندگان داستان کوتاه به سمت محتواهای جدی‌تری می‌رفتند و بین نویسنده داستان کوتاه و مخاطب ارتباط بهتری برقرار می‌شد اما این ارتباط در حال حاضر کم شده و به تناسب آن مخاطب به این نوع داستان‌ها اقبالی نشان نمی‌دهد. استقبال نکردن مخاطب از داستان کوتاه به آن ضربه جدی زده است؛ هم نویسنده در نوشتن آن بی‌انگیزه است و هم ناشر به خاطر نبود بازار داغ از چاپ آثار امتناع می‌کند که همه اینها اثر خودشان را بر کیفیت این داستان‌ها نسبت به دهه‌های اخیر گذاشته‌اند. در حالی که داستان کوتاه می‌تواند نماینده ادبیات ایران در دنیا باشد چون بسترهای بهتری برای ترجمه نسبت به رمان دارد.
چقدر در انتخاب نامزدهای بخش داستان کوتاه به این موارد توجه کردید؟
ما همه داستان‌ها را خواندیم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم سه اثر «راننده رئیس‌جمهور و چند داستان دیگر»، «گور گم و چند داستان دیگر» و «ویروس عاشق» به لحاظ ویژگی‌های فرمی و محتوایی آثار قابل دفاعی هستند.
با توجه به بی‌اقبالی مخاطب نسبت به خواندن داستان کوتاه و جدی نگرفتن چاپ این داستان‌ها توسط ناشران، نویسنده امروز باید با چه انگیزه‌ای به سمت نوشتن این داستان‌ها برود؟
اصلاحی باید از سمت مخاطب و نویسنده صورت بگیرد. مخاطب فکر می‌کند نوشتن داستان کوتاه نسبت به رمان آسان است و سختی‌های نوشتن رمان شامل داستان کوتاه نمی‌شود در حالی که نوشتن داستان کوتاه اگر دشوارتر از رمان نباشد، آسان‌تر نیست. نویسنده داستان کوتاه فرصت کمتری دارد و در عین حالی که از امکانات کمتری برخوردار است باید داستانی بنویسد که هم محکم باشد و هم برای مخاطب، سرگرم‌کننده. داستان کوتاه هم باید زبان خوبی داشته و هم از عهده شخصیت‌پردازی و سایر عناصر داستانی برآمده باشد. اگر این نگاه از سمت مخاطب اصلاح شود، می‌تواند به داستان کوتاه کمک کند چون ارزش‌های داستان کوتاه مشخص و حفظ می‌شود. از طرفی نویسنده هم باید نگاه جدی نسبت به این نوع ادبی داشته باشد و به مخاطب توجه کند؛ این اصلاح دوسویه به رشد داستان کوتاه کمک خواهد کرد.
جشنواره‌ها چقدر در توجه دوباره ناشران و نویسندگان به سمت خلق و انتشار داستان کوتاه نقش دارند؟
به طور کلی جشنواره‌ها به خصوص جشنواره‌هایی که متمرکز بر داستان کوتاه هستند، می‌توانند بر مسیر این نوع داستان تأثیر بگذارند. گاهی حتی انگیزه نویسندگان از نوشتن داستان کوتاه سلیقه همین جشنواره‌ها و داورانشان بوده است اما آثار برگزیده در جشنواره‌ها به دست مخاطب نمی‌رسد یعنی انگار جشنواره در همان زمانی که برگزیده‌هایش را معرفی می‌کند کارش تمام شده در حالی که باید حلقه ارتباطی باشد بین آثار برگزیده و بازار کتاب و مخاطب تا این آثار به مخاطب معرفی شود که اکنون این اتفاق نمی‌افتد.
البته اعتبار جشنواره‌های ادبی هم مهم است. جشنواره به لحاظ عملکرد باید اعتباری ایجاد کند تا اعتماد مخاطب را جلب کند؛ این جلب اعتماد هم با پروپاگاندا اتفاق نمی‌افتد باید در عملکرد جشنواره دیده شود و مخاطب این را درک کند.
عملکرد جشنواره جلال چطور بوده است؟
به نظرم در جایزه جلال همه نشرها دیده می‌شود اما ممکن است جشنواره‌های دیگر نگاه‌ها سلیقه‌ای باشد و بسیاری از آثار دیده نشود البته تنوع جشنواره هم در ایران زیاد است با این حال در عمل آن اتفاق نیفتاده و نتوانسته‌اند کاری کنند تا آثاری که به عنوان برگزیده معرفی می‌شوند در بازار کتاب دیده شوند.
البته آن نگاه مد نظر شما در جایزه جلال رعایت نشده دست‌کم در این دوره. نامزدها از چند نشر معدود انتخاب و در بخش‌های مختلف تکرار شده‌اند.
فعلاً نمی‌توانم به این پرسش پاسخ بدهم و پس از اتمام جشنواره حتماً راجع به آن مفصل صحبت خواهیم کرد.[۱]پانویس
- ↑ «گفت‌وگو با محمدعلی رکنی». ۲۰ دی ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۳.
پیوند به بیرون
- سعی کردم در «پیامبر بی‌معجزه» بدون کلیشه از باورهایم بنویسم/ جوایز ادبی بیشتر به کتاب کمک می‌کنند تا نویسنده.
- محمدعلی رکنی: نویسنده باید طعمه ادبیات شود.
- محمدعلی رکنی در گفت‌وگوی تفصیلی با فارس: برخی گفتند «سنگی که نیفتاد» تلخ است/ انتخاب میان دنیای باخدا و بی‌خدا.