آقای نخست‌وزیر (مستند)
 پوستر فیلم | |
| نام فیلم | آقای نخست‌وزیر |
|---|---|
| موضوع | دکتر محمد مصدق |
| سبک | مستند سینمایی |
| کارگردان | محمدرضا امامقلی |
| تهیه‌کننده | امین حسنی |
| نویسنده | محمدرضا امامقلی |
| تدوین | یحیی ابراهیمی هادی بهرامیان امین شریف‌زاده |
| فیلمبرداری | مرتضی حکاکیان سعید زرآبادی‌پور محمود پری |
| شرکت/سازمان تولیدکننده | سازمان هنری رسانه‌ای اوج |
| زمان | ۷۴ دقیقه |
| کشور | ایران |
| زبان | فارسی |
آقای نخست‌وزیر (تولید ۱۳۹۵) روایتی از ۲۸ ماه نخست‌وزیری دولت ملی «دکتر مصدق» و روزگار ملت ایران در آن زمان است و به وقایع ملی شدن صنعت نفت که این وقایع با شخصیت «دکتر مصدق» گره خورده، می‌پردازد.
این مستند را سازمان هنری رسانه‌ای اوج به کارگردانی محمدرضا امامقلی و تهیه‌کنندگی امین حسنی تولید کرده است.
دربارهٔ مستند
مستند «آقای نخست‌وزیر» روایتی از ۲۸ ماه نخست‌وزیری دولت ملی «دکتر مصدق» و روزگار ملت ایران در آن زمان است و به وقایع ملی شدن صنعت نفت که این وقایع با شخصیت «دکتر مصدق» گره خورده، می‌پردازد.
محمد مصدق (۱۲۶۱–۱۳۴۵ش) از رجال سیاسی ایران در دوره قاجار و دوره پهلوی بود. وی سمت‌های مختلفی از دوره قاجار تا دوره محمدرضا شاه پهلوی داشت که نخست‌وزیری محمدرضا آخرین آنها بود. مصدق به همراه آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی و با حمایت مردم تلاش‌های زیادی در راستای ملی کردن صنعت نفت انجام داد، اما با کودتای ۲۸ مرداد، دولت وی سرنگون و او به احمدآباد تبعید و در نهایت در سال ۱۳۴۵ در سن ۸۴ سالگی در همان‌جا درگذشت. برخی، جدایی وی از آیت‌الله کاشانی و اعتماد وی به آمریکا را زمینه‌ساز سرنگونی دولت و تبعید وی می‌دانند.
از فعالیت‌های علمی او انتشار مجله علمی، تألیف و نشر جزوات مختلف و از فعالیت‌های سیاسی مهم وی وزارت امور خارجه، حضور در مجلس پنجم، ششم، چهاردهم، پانزدهم، شانزدهم در دوره پهلوی، نخست‌وزیری، وزارت جنگ و نهضت ملی شدن صنعت نفت را می‌توان نام برد.
سال‌های نهضت ملی که از زمان مجلس پانزدهم که طرح قانونی نمایندگان برای رد قرارداد قوام ـ سادچیکف مطرح شد، در مجلس شانزدهم نیز ادامه یافته.
کمیسیون نفت در اول تیرماه ۱۳۲۹ش به ریاست دکتر مصدق در مجلس تشکیل شد و طی آن ضمن رد قرارداد گس گلشائیان، طرحی با امضای یازده نماینده مبنی بر ملی شدن صنعت نفت تقدیم مجلس شد.
پس از تشکیل کمیسیون، منصور از نخست‌وزیری استعفا داده، رزم‌آرا به منظور حفظ منافع انگلیس جایگزین وی شد که با کشته شدن وی در ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ش پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت در کمیسیون، مجلس ملی و سرانجام در ۲۹ اسفند در مجلس سنا تصویب گردید.
علاء جانشین رزم‌آرا نیز در مقابل اوضاع متشنج دوام نیاورد و مجلس دکتر مصدق را به عنوان نخست‌وزیر پیشنهاد داد که وی برخلاف دفعات پیشین، بدون شرط، نخست‌وزیری را پذیرفت. (به دلیل اینکه دربار و انگلستان در صدد بودند برای پیشبرد اهداف خود و به شکست کشاندن طرح ملی شدن صنعت نفت، سید ضیاءالدین طباطبایی را بر مسند نخست‌وزیری بنشانند که با توجه به شروط مصدق در دفعات پیشین گمان نمی‌نمودند پیشنهاد آنان مورد قبول مصدق قرار گیرد و بدین‌ترتیب هیئت دولت مأمور اجرای اصل ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور شد.[۱]
گفتاورد
محمدرضا امامقلی کارگردان مستند آقای نخست‌وزیر در گفتگو با ایلنا گفت:
امامقلی در جواب این سؤال که دلیل پرداختن به تاریخ معاصر ایران در مستندهایش چیست و اینکه در فرایند تولید مستندهای او، چرا سوژه‌ها اغلب سیاسی هستند، توضیح داد: دغدغه‌های شخصی من به عنوان یک مستندساز و زاویه دید من در قبال مسائل سیاسی، در کنار نیازی که در جامعه حس کرده‌ام، منجر شد که به تاریخ معاصر ایران بپردازم و «آقای نخست‌وزیر» هم اولین نمونه از این کنشگری اجتماعی و دیدگاه شخصی است.
وی با بیان اینکه «آقای نخست‌وزیر» تاریخ مصرف ندارد، افزود: در فرایند تولید «آقای نخست‌وزیر»، قصد داشتم که یک بازخوانی حول محور حوادث ملی شدن نفت داشته باشم و کودتای ۲۸ مرداد و نقش سیاست‌ها و دولت‌های مختلف در فروپاشی دولت دکتر مصدق را بعد از ۲۸ ماه بررسی کنم. در بازه زمانی که این مستند تولید می‌شد، نگاه‌های مختلفی به این حوادث بود و سعی کردم به صورت دقیق و مطابق اسناد و گفتگو با چهره‌هایی که در فرایند ملی شدن صنعت نفت نقش داشتند و شاهد این تحولات بودند یا حتی با دکتر مصدق ارتباط نزدیک داشتند، گفتگو کنم.
کارگردان «آقای نخست‌وزیر» دربارهٔ گفتگوهایی که در روند تولید این مستند گرفته شد، عنوان کرد: خوشحالم که در آن تاریخ، مصاحبه‌های اکتشافی با تنها منابع زنده‌ای که شاهد ملی شدن صنعت نفت بودند مانند مرحوم ابراهیم یزدی و مرحوم ادیب برومند ضبط کردیم و آنها به صورت مفصل دربارهٔ ملی شدن صنعت نفت صحبت کردند تا سندی بر این تاریخ باشد؛ همچنین بعد از اتمام مراحل تولید مستند زمانی که مستند را دیدند، تمام مطالب را تأیید کردند و اذعان کردند که تقطیعی در صحبت‌های ایشان صورت نگرفته است تا این مستند بتواند در آینده به عنوان یک منبع برای بررسی این برهه از تاریخ معاصر ایران مورد توجه قرار بگیرد.
وی ادامه داد: نکته‌ای که دربارهٔ اشخاص مصاحبه‌شونده در مستند «آقای نخست‌وزیر» وجود دارد، این است که سعی کردیم صرفاً سراغ استادهای تاریخ‌پژوه و تاریخ‌نگار نرویم و امر واقع را از زبان کسانی روایت کنیم که در دهه ۳۰ حضور داشتند و به عنوان یک کنشگر و رجال سیاسی شاهد این اتفاقات در کشور بوده‌اند.
تهیه‌کننده مستند «نوزده نوزده» در پاسخ به این پرسش که آیا مستندهای تعاملی، توصیفی و توضیحی در بین جامعه مخاطب دارد و آیا پرداختن به مستندهای سوژه محور و تولیدی برای بازنمایی یک مسئله در قالب مستند بهتر نیست، تصریح کرد: مسئله اصلی در برقراری ارتباط مخاطب با یک اثر سینمایی چه در سینمای مستند و چه سینمای داستانی، نحوه تولید آن است، البته گونه و سبک روایت در یک اثر سینمایی جذابیت‌هایی برای مخاطب دارد، اما یک اثر سینمایی خوش ساخت در هر ژانر و گونه‌ای می‌تواند با مخاطب ارتباط برقرار کند و ما هم در تولید مستندها که بیشتر به مسائل تاریخ معاصر ایران می‌پردازیم، سعی داریم در یک روند تولید منطقی، خوش ساخت و استاندارد، مخاطب را با خط روایت فیلم همراه کنیم.
امامقلی در ادامه دربارهٔ جریانی که منجر به توجه بیشتر به تاریخ معاصر ایران در سینمای مستند و داستانی شد، تصریح کرد: یک جریانی در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ برای بازخوانی تاریخ معاصر ایران در سینما شکل گرفت که نتیجه آن شد چندین فیلم بلند سینمایی مانند برخی از آثار محمدحسین مهدویان و چندین مستند دیگر مانند «قائم مقام» ساخته علی صدری‌نیا ساخته شود که بخشی از این مسئله برمی‌گردد به نیاز جامعه برای اطلاع از تاریخ معاصر کشور و بخشی دیگر هم به دلیل روند رو به رشد سینمای مستند ایران بود که به تاریخ معاصر ایران بیشتر از قبل پرداخت؛ البته حمایت‌هایی هم که نهادهای حاکمیتی به جریان تاریخ‌پژوهی داشتند به تولید این چنین آثار کمک کرد.
وی با اشاره به اینکه در پیش تولید سه مستند بلند قرار دارد و قرار است به عنوان تهیه‌کننده آنها را تولید کند، گفت: پیش تولید سه مستند با محوریت شرایط سیاسی و اجتماعی ایران در سال‌های اخیر در حال انجام است. «هدفمندسازی یارانه‌ها در مورد حامل‌های انرژی»، «مدیریت شهری و حفظ بافت شهرها و مقایسه بافت شهر قزوین و رم» و «جمعیت‌شناسی ایران» سوژه سه مستندی هستند که در پیش تولید هستند.
امامقلی در پایان با اشاره به خلاء ارتباط بین سینماها و پلتفرم‌ها توصیه کرد که مدیران سینماها و پلتفرم‌ها زمینه ارتباط دوطرفه بین سینما و پلتفرم‌ها را فراهم کنند تا اگر مخاطبی برای دیدن یک فیلم سینمایی یا حتی در سینمای هنروتجربه به گیشه می‌رود، در یک کانتر دیجیتالی، درصد رضایت مخاطب را ارزیابی کنند و به همین بهانه فیلم‌های مشابه فیلمی که روی پرده تماشا کرده‌اند، به آنها پیشنهاد شود. این فرایند قطعاً به جذب مخاطب منجر می‌شود و امکان آن را فراهم می‌کند تا مخاطبی که از یک فیلم سینمایی رضایت دارد بتواند آثار مشابه آن در سینمای مستند و فیلم کوتاه را هم در پلتفرم‌ها تماشا کند.[۲]
پانویس
- ↑ «آقای نخست‌وزیر». دریافت‌شده در ۲۶ تیر ۱۴۰۳.
- ↑ نیاز جامعه به افزایش اطلاعات تاریخی؛ بازخوانی تاریخ معاصر را مرکز توجه سینمای بلند و مستند قرار داد خبرگزاری ایلنا، تاریخ انتشار :۲۱ / ۰۸ / ۱۴۰۲
پیوند به بیرون
- مستند «آقای نخست‌وزیر» رونمایی شد
- نگاهی به مستند «آقای نخست‌وزیر»، ساخته محمدرضا امامقلی/ مستند «معمای شاه»!