۳۳ سال سکوت (مستند)

۳۳ سال سکوت

پوستر فیلم
نام فیلم	۳۳ سال سکوت
موضوع	ماجرای پناهندگی ابوالفضل دوزنده از جانبازان جنگ تحمیلی
سبک	مستند
کارگردان	حسین شمقدری
تهیه‌کننده	محمدحسن مددی
نویسنده	بشیر بی‌آزار
شرکت/سازمان تولیدکننده	شبکه افق
زمان	۴۵ دقیقه
کشور	ایران
زبان	فارسی

۳۳ سال سکوت (تولید ۱۳۹۳) مستندی به کارگردانی حسین شمقدری و با تهیه‌کنندگی محمدحسن مددی است. این مستند داستان «ابوالفضل دوزنده»، از جانبازان جنگ تحمیلی را روایت می‌کند که برای درمان، به آلمان فرستاده می‌شود اما در میانه راه، بر اثر اتفاقاتی که برایش می‌افتد، تصمیم به پناهندگی در آن کشور می‌گیرد.

مستند ۳۳ سال سکوت را شبکه افق تولید کرده است.

دربارهٔ مستند

ابوالفضل از جانبازان جنگ است که به دلیل عدم حمایت‌های مالی و درمانی در ایران، به آلمان پناهنده شده و از امکانات درمانی رایگان این کشور استفاده می‌کند. این مستند به دیگر جانبازان با شرایط مشابه هم می‌پردازد. این مستند به کارگردانی حسین شمقدری در سال ۱۳۹۳ ساخته شده است.

یادداشت

هفته‌نامه حزب مؤتلفه اسلامی یادداشتی را به قلم حامد فراهانی دربارهٔ مستند ۳۳ سال سکوت منتشر کرد:

مستند ۵۰ دقیقه‌ای «۳۳ سال سکوت» به کارگردانی حسین شمقدری، محصول مؤسسه آرمان مدیا است که در زمستان ۱۳۹۳ ساخته شده و در بهار امسال به مرحله توزیع رسید. این مستند به روایت جذاب زندگی جانبازی به نام ابوالفضل دوزنده از رزمندگان دوران هشت سال دفاع مقدس می‌پردازد که به منظور درمان به کشور آلمان فرستاده می‌شود؛ اما به دلیل اتفاقاتی که در جریان سفرش به این کشور رخ می‌دهد به آلمان پناهنده می‌شود. نقد عملکرد مسئولین امر در مورد امور ایثارگران و جانبازان نیز از جمله موارد دیگری است که در این مستند به چشم می‌خورد.

شمقدری در این مستند به‌خوبی توانسته با زاویه و روایتی تازه و البته دست‌نخورده، برخی از مشکلات موجود جانبازان هشت سال دفاع مقدس را به تصویر بکشد. مشکلاتی که از سوء مدیریت و ناتوانی مسئولین رسیدگی به امور ایثارگران طی دهه‌های گذشته نشئت می‌گیرد. به صراحت باید گفت سوژه‌ای که شمقدری به آن پرداخته، بسیار بکر بوده و می‌توان این ادعا را داشت که تا به حال کسی این چنین نتوانسته بود چنین سوژه‌ای را به این شکل به تصویر بکشد؛ هرچند به بخش‌هایی از این مستند نقدهایی وارد است.

این مستندساز تقریباً در بخش‌های اولیه فیلمش تمام مطالب اصلی و موجود را بیان کرده و در بخش‌های میانی با برش به اثر قبلی خود (میراث آلبرتا) و جادادن بخشی که مربوط به رئیس‌جمهور دولت نهم و دهم می‌شود مستند «۳۳ سال سکوت» را از مسیر اصلی خود قدری جدا می‌کند و به بخش دیگری می‌پردازد که آن چنان با موضوع مستندش سنخیتی ندارد. البته این برش تنها به این یک مورد ختم نمی‌شود؛ او در جایی دیگر به یک ویلای حکومتی در شمال تهران که محدوده نظامی خوانده شده اشاره می‌کند که باز این پرش دیده می‌شود.

کار زیبای دیگری که شمقدری در ساخت این مستند انجام داد حضور دیگر جانبازان پناهنده به آلمان در مستندش بود. البته او تلاش خود را برای چنین اتفاقی را در مستند تصویر کرده است که چطور ناکام می‌ماند؛ اما اگر می‌توانستبا برخی دیگر از جانبازان پناهنده در آلمان نیز گفتگوهایی را انجام دهد، به جذابیت اثر می‌افزود و مخاطب را بیشتر متوجه مشکلات دیگری می‌کرد که گریبان‌گیر آنها بوده و هست.

بخش دیگری که در این مستند در هاله‌ای از ابهام وجود داشت آنجا بود که در میانه فیلم دوزنده در بیمارستان از رازی نهفته در سینه‌اش سخن می‌گفت و مخاطب را نسبت‌به دانستن آن کنجکاو می‌کرد و به نظر می‌رسد نهایتاً این راز طبق روال گذشته مسکوت می‌ماند! هرچند بخش‌های دیگر این مستند گشایش رازی ۳۳ ساله را نشان می‌دهد که حرف دل هزاران جانباز در ایران و کشورهای دیگری همچون آلمان است و شاید منظور دوزنده از این راز همان ماجرای زندگی خودش باشد که در مستند به آن پرداخته شده است.

مستند ۳۳ سال سکوت می‌تواند به عنوان اثری ارزشی و نقد منصفانه برای مسئولین جمهوری اسلامی تلقی شود. این امید وجود دارد که از سوی مسئولان رسانه‌ای برای اشاعه فرهنگ ایثار و شهادت مورد توجه و بازبینی قرار بگیرد؛ به صورت عمومی نیز در شبکه‌های تلویزیونی صدا و سیما اکران شود تا شاید اثر مثبتی بر عملکرد مسئولان بگذارد، زیرا بازکردن گرهی از مشکلات جانبازان و ایثارگران که خود و خانواده‌شان را فدای انقلاب اسلامی کرده‌اند می‌تواند نوعی انقلاب و دفاع مقدس حال حاضر محسوب شود.

گفتاورد

حسین شمقدری کارگردان مستند ۳۳ سال سکوت در گفتگو با خبرگزاری دانشجو دربارهٔ این مستند تشریح کرد:
در مستند «میراث آلبرتا ۲» که قبل از «۳۳ سال سکوت» آن را کار کردم، با جمعی از ایرانیان جانباز مهاجر به اروپا مواجه شدیم، مسئله ای که در ذات خود دارای تضاد و قصه ای دراماتیک بود؛ چرا که این افراد از جان خود برای حفظ وطن و کشورشان گذشته بودند و اکنون مجبور به پناهندگی به کشور دیگر شده بودند.
در یکی از آثار ابراهیم حاتمی کیا به نام «از کرخه تا راین»، قضاوتی در مورد این افراد می‌شود که آن‌ها به کشورشان پشت کرده‌اند اما ما در هنگام برخورد با آن‌ها سعی کردیم ببینیم این قضاوت تا چه میزان صحیح است و پس از صحبت متوجه شدیم که خیلی از این جانبازان حق داشتند که پناهنده شدند و دیدیم که تناقض و دو قطبی در این میان وجود دارد و در تحقیقاتمان با جانبازان مختلفی روبرو شدیم و به آقای دوزنده رسیدیم و به خاطر ویژگی‌هایی که داشت بهترین گزینه ما برای پرداخت و ساخت اثر بود.
اما در مجموع دغدغه ای که داشتیم پیرامون این بود که مسئولینی که در کشور اقداماتی انجام می‌دهند به اسم نظام تمام می‌شود و باید روزی پاسخگو باشند و مرام این جانبازان باعث شده بود، آن‌ها هرگز حاضر نشوند در برابر دوربن بیگانگان سخنانشان را مطرح کنند.
از زمان یافتن جناب دوزنده و صحبت پیرامون ساخت اثری یا موضوع جانبازان پناهنده، حدود دو هفته ای طول کشید تا مرحله ارتباط و آشنایی کامل شد و پس از قطعی شدن کار و قبل از آغاز فیلمبرداری، آقای دوزنده استخاره ای کرد که حرف‌هایش را در فیلم بزند یا نه که خوشبختانه استخاره خیلی خوب آمد و جلوی دوربین ما حاضر شد.
پس از نوشتن طرح اولیه این مستند با موضوع زندگی جانبازان پناهنده، بسیاری از نهادها این طرح را رد کردند و ضرورتی جهت پرداخت به این مسئله احساس نکردند، اما پس از ساخت نظرشان عوض شد و شاید ذهنیت شان این بود که مصاحبه با این افراد برای نظام هزینه‌هایی به همراه دارد؛ در حالی که دیدیم صحبت‌های این جانبازان نه تنها سبب تضعیف نظام نمی‌شود بلکه در راستای مسیر ارزش‌های اسلامی و بازگشت به اصول نظام است و این اثر بدون قرارداد و حمایت ارگانی خاص مرحله تولید را پشت سر گذاشت.
پس از ساخت مستند نیز متأسفانه هیچ واکنشی از این مسئولان دریافت نکردیم و آن‌ها سکوت را در برابر «۳۳ سال سکوت» انتخاب کردند و من انتظار داشتم حداقل یکی از مسئولان بنیاد جانبازان یا بنیاد شهید، واکنشی منفی یا مثبت نسبت به سخنان مطرح شده در این مستند داشته باشد، اما سکوت کردند و به نظرم این سکوت جالب نیست و شاید هنوز آن چنان‌که باید و شاید وادار به پاسخگویی نبوده‌اند.
من دعوت می‌کنم تا مسئولان بیایند و پاسخگوی کم‌کاری خود باشند و بگویند که چقدر از حال و روز جانبازان در دیار غربت خبر دارند؟ و چقدر به این جانبازان رسیدگی می‌شود؟ جانبازان پناهنده شده به کشورهای اروپایی تعدادشان کم نیست و ما در مسیر ساخت این مستند دوزنده‌های بسیاری در اروپا پیدا کردیم.
این مستندساز دربارهٔ تأثیر آثار ابراهیم حاتمی‌کیا در ساخت این مستند بیان کرد: برای نسل من فیلم‌های حاتمی کیا بسیار الهام بخش و از جمله فیلم‌هایی بود که از طبقه شبه روشنفکر در کشور جدا بود و این مسئله سبب شد تا نسبت فیلم‌های وی حس نوستالوژیکی برای من ایجاد شود و این مسئله که بخش‌هایی از فیلم‌های آقای حاتمی کیا در آثار من دیده می‌شود امری اتفاقی است و در مستند «۳۳ سال سکوت» نیز سوژه اثرمان دقیقاً همان شخصیت فیلم «از کرخه تا راین» بود.

پیوند به بیرون

• تماشای مستند ۳۳ سال سکوت
• مستندی که ماهرانه بر لبه تیغ انتقاد راه می‌رود
• بیان دغدغه‌های جانبازان در «۳۳ سال سکوت»