مقدس نما (مستند)

مقدس‌نما

پوستر فیلم
نام فیلم	مقدس‌نما
کارگردان	امیرعباس کنعانی هرندی
نویسنده	امیرعباس کنعانی هرندی
تدوین	سید سیاوش کبودرآهنگی
صداپیشگان	مهبد قناعت‌پیشه
زمان	۵۳ دقیقه
کشور	ایران
زبان	فارسی

مقدس‌نما (تولید ۱۴۰۲) مستندی است به کارگردانی امیرعباس کنعانی هرندی و با تهیه‌کنندگی محمد نجفی است که تلاش کرده تا تقابل اسلام سیاسی با اسلام سکولار را در قالب بررسی انجمن حجتیه به تصویر بکشد.

این مستند را سفیر فیلم در ۵۳ دقیقه تولید کرده است.

درباره مستند

شیخ محمود حلبی به‌منظور مقابله با بهائیت انجمن حجتیه را تاسیس می‌کند اما پس از نهضت ملی‌شدن صنعت نفت، شیخ از عرصه مبارزه سیاسی پا پس می‌کشد. با گسترش نفوذ بهائیت در دربار شاه، همچنان شیخ محمود حلبی سکوت کرده و با بهائیت به مبارزه برنمی‌خیزد. تا سرانجام امام خمینی (ره) یک جریانی در مقابل بهائیت در کشور ایجاد می کند.

پس از انقلاب، انجمن حجتیه دچار سردرگمی شده و با دستور امام خمینی(ره) این انجمن به ظاهرا توسط شیخ تعطیل می شود اما همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

به گفته کارگردان در این مستند تلاش شده تقابل اسلام سیاسی و اسلام سکولار را به مخاطب نشان بدهند و اینکه در تقابل اسلام سیاسی و اسلام سکولار، کدام اسلام بهتر و در مبارزه با یک زائده دینی پیروز و موفق است. به عنوان نمونه ای از اسلام سکولار انجمن حجتیه را در مستند مورد بررسی قرار گرفته که در تقابل با اسلام ناب قرار دارد و نماینده اسلام سیاسی و اسلام ناب محمدی (ص) قرار دارد.

انجمن حجتیه بزرگترین گروه فرهنگی و مذهبی قبل از انقلاب بود. برای ما هم جذاب بود که به این سوژه بپردازیم. یکی از شاخصه‌های جذابیت مستند مقدس نما در این بود که قبلا به چنین مستندی پرداخته نشده بود بنابراین برای قشر مذهبی جذاب بود که تاریخچه این گروه را به طور دقیق بدانند. ما در سیر تاریخی انجمن حجتیه را مورد بررسی قرار دادیم، اینکه چگونه شیخ محمود حلبی انجمن را تشکیل داد و آن را به دهه ۴۰ رساند. در این مستند تقابل انجن حجتیه با نهضت امام خمینی(ره) و تا انتهای آن که سال ۶۲ که انجمن ظاهرا خود را تعطیل اعلام کرد اما مخفیانه به کار خود ادامه داد به نمایش گذاشته شده است.

گفتاورد

امیرعباس کنعانی کارگردان این مستند در گفتگوی کوتاهی با خبرگزاری دانشجو درباره این مستند گفت:

• در ابتدا اگر امکان دارد کمی درباره مستند خود توضیح دهید و اینکه مستند «مقدس نما» چه حرفی را میخواهد بیان کند؟

مستند مقدس نما داستانی ناشنیده و نا گفته از انجمن حجتیه است که با استفاده از اسناد محرمانه ساواک و بررسی خاطرات افراد فعال سیاسی در قبل از انقلاب به روایت تقابل امام خمینی (ره) با انجمن حجتیه پرداخته است.

• چرا دغدغه ساخت چنین مستندی را در این سال‌ها پیدا کردید؟ مساله شخصی برای شما بود یا به نظر شما موضوعی است که باید درباره آن حرف زد و اهمیت جدی برای امروز جامعه ما دارد؟

دغدغه پرداختن به موضوع انجمن حجتیه از آنجایی شکل گرفت که زمزمه‌های جدایی دین از سیاست در بین دوستان طلبه و هیئتی خودم به گوشم میرسید، زمزمه‌هایی که می‌گفتند ما فقط با خدا و اهل بیت کار داریم و سرمان گرم دینداری خودمان است و خب حتی می‌گفتند حکومت دینی هم مخصوض معصومین است و ما حکومت دینی تا قبل از ظهور امام زمان نداریم.

این صحبت‌ها برایم جالب بود و خب از آنجایی که خودم طرفدار اسلام سیاسی و نهضت امام خمینی (ره) بودم می‌خواستم به نحوی این طیف فکری را با ساخت یک مستند نقد کنم و نشان دهم اشتباه می‌کنند، پس از پژهش‌های اولیه به سوژه انجمن حجتیه برخورد کردم. گروهی که در مقطعی از زمان پرچمدار تفکر جدایی دین از سیاست بودند. تابستان ۱۴۰۰ در دوره مستند سازی شهید باقری مرکز مستند سفیرفیلم پژوهش مستند را آغاز کردیم، در حین پژوهش چیزی که هم جالب بود و هم بسیار اذیت میکرد این بود که هیچ آرشیوی اعم از عکس و فیلم از انجمن حجتیه نبود! به جز تعدادی عکس از شیخ محمود حلبی، این موضوع کار را برای ساخت مستند سخت میکرد.

با هزار زحمت تعدادی آرشیو عکس و فیلم از انجمن پیدا کردیم که مربوط بود به مستندی که خود انجمن برای معرفی خودشان ساخته بودند. بعد از تکمیل پژوهش و نوشتن فیلمنامه به سراغ هماهنگی مصاحبه برای مستند رفتیم، ابتدا که موضوع انجمن را مطرح میکردیم خیلی‌ها منصرف از مصاحبه می‌شدند و خب از خود اعضای انجمن حجتیه و نمایندگان این گروه کسی حاضر به مصاحبه نشد. بعد از کلی جست و جو و هماهنگی با آقایان قاسم تبریزی، جواد منصوری و عباس سلیمی نمین موفق به مصاحبه شدیم، که آقای سلیمی نمین و منصوری هم به مدت کوتاهی عضو انجمن حجتیه بودند. یکی دیگه از چالش‌های کار ما این بود که برای گرفتن اسناد انجمن از مرکز اسناد انقلاب اسلامی با مشکل مواجه می‌شدیم و همین الآن هم در مرکز اسناد فیلم‌هایی از خاطر گویی‌های شیخ حسین انصاریان و آیت الله مهدوی کنی وجود دارد که به علت محرمانه بودن و عدم اجازه شیخ حسین انصاریان نتوانستیم از آن‌ها استفاده کنیم!

• خلاصه‌ای از مستند خود را میشود برای مخاطبین ما بگوئید؟

در واقع «مقدس نما» روایتی صریح از اسلام بدون عمل سیاسی و نتایج آن است که در این سال‌ها آشکار شده است، اما برای بخشی از جامعه مذهبی ما هنوز مشخص و آشکار نشده است و گمان می‌کنند اسلام میتواند غیر سیاسی باشد. جامعه امروز ما نیاز به صراحت بیان درباره مقدسین بی عمل دارد و اینکه گفته شود اسلام اساسا غیر سیاسی نیست و ذات اسلام سیاسی است.

ما بعد از دوسال این مستند را به مدت ۵۱ دقیقه تولید کردیم و به امید خدا روز سه شنبه ۳۱ مرداد ماه ساعت ۱۹:۱۵ در مجموعه شهدای سرچشمه رونمایی میشود و از علاقه‌مندان دعوت مکینم که در مراسم رونمایی مستند درخدمتشان باشیم و بعد از مستند بتوانیم گفت و گوی خوبی را راجع به مستند با حضور چهره‌های مختلف داشته باشیم.

پیوند به بیرون

• مقدس نما (سفیرفیلم)
• جلسه نقد یک فیلم مستند «مقدس نما»
• فعالیت‌های انجمن حجتیه مستند شد/ رونمایی از «مقدس نما»