ملا احمد نراقی
 | |
| نام کامل | احمد بن محمد مهدی بن ابی ذر نراقی |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۱۵۰ |
| تاریخ وفات | ۳۰ مهر ۱۲۰۸ |
| محل دفن | حرم امام علی(ع) |
| خویشاوندان سرشناس | ملا مهدی نراقی |
| استادان | ملاّ مهدی نراقی • سید مهدی بحر العلوم • جعفر کاشف‌الغطاء • سید علی طباطبایی |
| شاگردان | شیخ مرتضی انصاری • محمدباقر هزارجریبی • حاج میرزا ابوالقاسم کاشانی |
| محل تحصیل | کاشان • نجف |
| تالیفات | معراج السعادة • تذکرة الاحباب • عین الأصول• مستند الشیعة • عوائد الأیام |
| سیاسی | رهبری مردم علیه قوای روس |
| اجتماعی | مبارزه با انحرافات |
احمد نراقی (۱۱۵۰ - ۳۰ مهر ۱۲۰۸) معروف به فاضل نراقی فرزند ملا مهدی نراقی است. ملا احمد دانشمند و مجتهد شیعه، نویسنده و شاعر قرن سیزدهم هجری بود. او فقيهى بزرگ، فيلسوفى توانا، رياضى‌دانى ماهر، منجم، اديبى شاعر، صاحب اخلاق كريمه و صاحب تأليفات بى‌شمار در علوم و فنون مختلف بود. مهمترین اثر او معراج السعادة نام دارد که ترجمه خلاصه فارسی کتاب جامع السعادات نوشته پدرشان ملا مهدی نراقی است که در علم اخلاق است.
زیست علمی
وی دوران نوجوانی را در کاشان در محضر پدرش به تحصیل مقدمات و سطح گذراند و شروع به تدریس معالم و مطول نمود.[۱] او در سال ۱۲۰۵ق همراه پدر به عتبات عالیات رفت و از اساتید آنجا استفاده کرد و پس از کسب درجه اجتهاد به تدریس، بحث، تألیف و تصنیف پرداخت.[۲]
ملا احمد پس از وفات پدرش در سال ۱۲۰۹ق به کاشان برگشت و به جای پدرش مرجعیت عامه به او منتقل شد. او را رئیس علی الاطلاق می‌گفتند.[۳]
استادان
- پدرش ملاّ مهدی نراقی
- سید مهدی بحرالعلوم
- میرزا محمدمهدی موسوی شهرستانی
- شیخ جعفر کاشف الغطا
- سید علی طباطبایی (صاحب ریاض)
او به‌واسطه پدرش از شیخ یوسف بحرانی، ملا رفیع گیلانی و محمدباقر مجلسی روایت نقل کرده است.[۴]
شاگردان
افراد زیادی نزد او شاگردی کردند که بارزترین آنها شیخ مرتضی انصاری بود که مدت چهار سال از محضر او استفاده کرد.[۵] برخی دیگر از شاگردان او عبارتند از:[۶]
- سید محمدتقی کاشانی
- علی‌مدد ساوجی کاشانی
- مهدی نراقی نوه ملا مهدی نراقی
- میرزا ابوالقاسم نراقی کاشانی
- محمدجواد نراقی کاشانی
- میرزا محمدنصیر نراقی کاشانی
- احمد نطنزی کاشانی
- اوتراب نطنزی کاشانی
- محمدحسن جاسبی قمی
- میرزا حبیب‌الله کاشانی
- سید محمدشفیع حسینی جاپلقی
- محمد کزازی قمی
- محمدعلی آرانی کاشانی
- آقا محمدباقر هزار جریبی
- برادرش محمد مهدی بن محمدمهدی نراقی
- مولی محمد (م ۱۲۹۷) ملقب به عبدالصاحب نوه محقق قمی
- برادر میرزا ابوالقاسم کاشانی (م ۱۲۵۶).[۷]
تألیفات
از ملا احمد نراقی در علوم مختلف اسلامی تألیفات متعددی بجای مانده است. معراج السعاده، کتابی به زبان فارسی در اخلاق اسلامی از مشهورترین آثار او به‌شمار می‌رود. نراقی کتابی نیز به صورت کشکول به خصوص در علوم غریبه به نام الخزائن نوشته است که با تصحیح و تعلیق علی‌اکبر غفاری و حسن‌زاده آملی چاپ شده است.[۸] گفته شده وی به زبان عربی، عبری و لاتین تسلط داشته است همچنین تسلطش بر علوم مختلف باعث شده که کتاب‌های متنوعی تألیف نماید. کتاب سیف الأمة و برهان الملة که در رد شبهات کشیش انگلیسی هانری مارتین نوشته شده را نشان از تسلط وی بر مذهب مسیحیت و حساسیتش در جواب‌گویی به افکار انحرافی دانسته‌اند.
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، به سفارش کنگره بزرگداشت فاضلین نراقی نسخه دیجیتالی آثار ملا محمدمهدی و ملا احمد نراقی را تحت عنوان «کتابخانه فاضلین نراقی» تولید کرده است.[۹]
طرح نظریه ولایت فقیه
ملا احمد نراقی را نخستین فقیهی دانسته‌اند که ولایت فقیه (حکومت در زمان غیبت امام زمان (عج)، برعهده فقیه جامع‌الشرایط است) را به‌صورت یک مسئله فقهی تبیین و برای اثبات آن از ادله نقلی و عقلی استفاده کرد.[۱۰] او برای نخستین بار تمام وظایف و اختیارات حاکم اسلامی و ولایت فقیه را یکجا در کتاب عوائد الایام جمع‌آوری کرد.[۱۱] البته پیش از او برخی از علمای شیعه از عهده‌داری بعضی اختیارات امامان توسط فقیهان سخن گفته بودند.[۱۲]
بنابر نظریه ملا احمد نراقی اصلاح جامعه مشروط به اجرای عدالت است و قواعد عدالت همان قواعد شرع است. بنابر این حاکم برای برپایی عدالت باید از شریعت اطلاع داشته باشد؛ پس حاکم یا باید خود فقیه باشد یا باید از فقیه تقلید کند. بنابر این مقلد هم می‌تواند با جلب نظر مجتهد و پیروی از او عادلانه حکومت کند.[۱۳]
فعالیت‌های سیاسی
ملا احمد نراقی در عهد قاجاریه و در دوران پادشاهی فتحعلی شاه قاجار، که روس‌ها قسمتی از نواحی شمالی ایران را اشغال کرده بودند، می‌زیست. او از مجتهدانی بود که فتوا به لزوم جهاد در برابر روس داد و همراه با تعدادی از مجتهدان برای تشویق سپاهیان، به اردوی سپاه ایران سفر کردند.[۱۴]
وفات و انتقال جنازه به نجف
او در ۲۳ ربیع‌الثانی سال ۱۲۴۵قمری در اثر وبایی که نراق، کاشان و اطراف آن را فرا گرفته بود، از دنیا رفت.[۱۵] پیکرش را به نجف منتقل نموده در کنار قبر پدرش در حرم امام علی(ع) به خاک سپردند.[۱۶] سید محمدباقر خوانساری از قول بعضی از شاگردان ملا احمد نراقی داستانی نقل کرده که در هنگام انتقال جنازه نراقی به نجف به‌خاطر گرمی شدید هوا می‌ترسیدیم جنازه متعفن شود. در یکی از منازل بین راه جنازه را بر زمین گذاشتیم من برای اطلاع از این موضوع به نزدیک جنازه رفتم اما جز رائحه‌ای طیب که گویا بوی مشک ناب بود چیزی استشمام نکردم و این وضع ادامه داشت و تا هنگام دفن تغییری در بدنش حاصل نشد.[۱۷] همچنین مدرس تبریزی صاحب ریحانة الادب پس از نقل این داستان از استادش سید احمد خسروشاهی نقل کرده وقتی که می‌خواستند جنازه سید محمد خسروشاهی را در قبر بگذارند جنازه ملا مهدی و ملا احمد نراقی سالم دیده شده است.[۱۸]
کنگره بزرگداشت
در یکم الی سوم خرداد ۱۳۸۱ کنگره بزرگداشت فاضلین نراقی در قم، کاشان و نراق برگزار شد. در این کنگره جمعی از شخصیت‌های حوزه و دانشگاه به سخنرانی پرداختند و گروهی از محققان نیز مقاله‌های خود را ارائه نمودند.[۱۹] همچنین در سال ۱۳۸۵ش کنگره تخصصی فاضلین نراقی برگزار شد. مقالات این کنگره با عنوان «مجموعه مقالات کنگره تخصصی فاضلین نراقی: حقوق، سیاست، اجتماع» منتشر شده است.
پانویس
- ↑ نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ص۱۵.
- ↑ نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ص۱۵.
- ↑ نراقی، معراج السعادة، ۱۳۷۷ش، ص۲۱.
- ↑ نراقی، معراج السعاده، ۱۳۷۷ش، ص۲۱ و ۲۲.
- ↑ انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۲، ص۱۲۱۶.
- ↑ انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۲، ص۱۲۱۷.
- ↑ نراقی، معراج السعاده، ۱۳۷۷ش، ص۲۲.
- ↑ نراقی، الخزائن، ۱۳۸۰ق، ص۱.
- ↑ «کتابخانه فاضلین نراقی رحمهما الله نسخه 2». دریافت‌شده در ۲۱ مرداد ۱۴۰۳.
- ↑ کدیور، نظریه‌های دولت در فقه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۱۷.
- ↑ نراقی، عوائدالایام، ۱۴۱۷ق، ص۵۲۹.
- ↑ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۸۱۰.
- ↑ فیرحی، «اندیشه سیاسی ملا احمد نراقی»، ص ۱۸–۱۹
- ↑ خاوری، تاریخ ذوالقرنین، ج۱، ص ۶۱۶
- ↑ نراقی، مستند الشیعة، ۱۴۱۵ق، ص۱۶.
- ↑ نراقی، مستند الشیعة، ۱۴۱۵ق، ص۱۸.
- ↑ نراقی، معراج السعاده ص۲۶ به نقل از مجلسی، روضات الجنات، ج۱، ص۹۸.
- ↑ نراقی، معراج السعاده، ۱۳۷۷ش، ص۲۷ به نقل از ریحانة الادب، ج۱، ص۱۶۳.
- ↑ محمدی، «برپایی کنگره فاضلین نراقی»، ص۲۰۲–۲۰۳.