میرزا جواد ملکی تبریزی
 | |
| نام کامل | میرزا جواد آقا مَلکی تبریزی |
|---|---|
| نسب | میرزا جواد آقا مَلکی تبریزی |
| تاریخ تولد | اواخر قرن سیزدهم |
| زادگاه | تبریز |
| تاریخ وفات | ۱۲ تیر ۱۳۰۴ |
| شهر وفات | قم |
| محل دفن | قبرستان شیخان |
| محل سکونت | قم |
| استادان | ملا حسینقلی همدانی • میرزا حسین نوری • آخوند خراسانی |
| شاگردان | ملاعلی معصومی همدانی • اسماعیل بن حسین تائب • سید محمود مدرسی • محمود مجتهدی |
| محل تحصیل | تبریز، نجف، قم |
| تالیفات | المراقبات • اسرار الصلاة • حاشیه فارسی بر غایة القصوی • رساله لقاءالله |
میرزا جواد آقا مَلکی تبریزی (درگذشته ۱۲ تیر ۱۳۰۴) فقیه، عارف و استاد اخلاق در حوزه علمیه نجف و قم. وی در حدیث، فقه، اصول و سیر و سلوک نزد استادانی چون میرزا حسین نوری، آقا رضا همدانی، آخوند خراسانی و ملا حسینقلی همدانی شاگردی نمود. ملاعلی معصومی همدانی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و محمدعلی اراکی از شاگردان وی به‌شمار می روند. کتاب‌های المراقبات و رساله لقاءالله از مشهورترین آثار وی در موضوع دعا و تهذیب نفس می‌باشد. وی در ۱۳۰۴ درگذشت و در قبرستان شیخان قم دفن شد.
زندگی‌نامه
میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، فرزند میرزاشفیع در تبریز متولد شد. [۱] تاریخ دقیق ولادت وی مشخص نیست، اما گفته شده اواخر قرن ۱۳ یا اوایل قرن ۱۴ قمری بوده‌است. دلیل نامگذاری او به ملکی، نسبت فامیلی با خاندان ملک‌التجار تبریزی است. [۲]
ملکی تبریزی برای تحصیل به نجف رفت و در سال ۱۳۲۱ قمری، به تبریز بازگشت و به ترویج دین پرداخت. در سال ۱۳۲۹ قمری و در ابتدای جریانات مشروطه و درگیری‌های تبریز مجبور به عزیمت به قم شد و تا پایان عمر نیز در همان‌جا ماند.[۳]
زیست علمی
علوم صرف، نحو، معانی و بیان و سطح حوزه را در تبریز فرا گرفت[۴] و پس از مدتی در نجف از اساتید زیر کسب علم نمود:
- میرزا حسین نوری؛
- آقا رضا همدانی؛
- آخوند خراسانی؛
- ملا حسینقلی همدانی؛ ملکی تبریزی ارادت ویژه‌ای به وی داشت و مدت ۱۴ سال ملازمش بود مراتب سیر و سلوک را نزد وی طی کرد[۵] و از او اجازه روایت گرفته بود.[۶]
- سید مرتضی کشمیری؛[۷]
برخی گفته اند وی از شیخ مرتضی انصاری نیز اجازه روایت داشته است.[۸]
تدریس
در ابتدای ورود به قم و پیش از ملاقات با عبدالکریم حائری یزدی و تأسیس حوزه علمیه قم، ملکی کتاب مفاتیح الشرایع فی الفقه تالیف ملا محسن فیض کاشانی را تدریس می‌کرد. دو مجلس اخلاق داشت، یکی در منزل برای خواص و دیگری در مدرسه فیضیه [۹] برای عموم که جمعی از بازاریان قم نیز در آن درس شرکت داشتند. نماز جماعت را در مسجد بالای سر حرم حضرت معصومه (س) اقامه می‌کرد.[۱۰]
شاگردان
- اسماعیل بن حسین تائب
- سید محمود مدرسی
- حسین فاطمی قمی
- سید محمود یزدی
- ملاعلی معصومی همدانی
- محمود مجتهدی
- علی پهلوانی تهرانی
- شیخ عباس تهرانی
- عبدالله شالچی [۱۱]
- شیخ حسن لنکرانی مولف الملهمات الغروية فی أحكام الحج؛[۱۲]
- میرزا جواد سلطان القرایی تبریزی؛ [۱۳]
- سید شهاب الدین مرعشی نجفی؛ ملکی به او اجازه روایت داده بود.[۱۴]
- سيّد احمد لواسانى تهرانی؛
- سيّد احمد مشرف حسينى قمى؛
- شیخ محمدعلی اراکی؛
- سید جعفر حسینی شاهرودی؛
- سید حسین فاطمی قمی؛
- سيّد مهدى كشفى بروجردى؛
- سید محمدکاظم شریعتمداری؛[۱۵]
مشهور است که امام خمینی نیز از شاگردان میرزا جواد ملکی تبریزی بوده‌است اما آیت‌الله خامنه‌ای از قول امام خمینی نقل می‌کند که تنها دو جلسه در درس میرزا جواد ملکی تبریزی شرکت کرده و از این که نتوانسته بیش از این در درس وی شرکت کند، افسوس خورده است.[۱۶]
آثار علمی
- اسرار الصلاة
- المراقبات
- رساله لقاءالله[۱۷]
- کتابی در فقه
- رساله در حج؛ [۱۸]
- حاشیه فارسی بر غایة القصوی تالیف شیخ عباس قمی.[۱۹]
رحلت
میرزا جواد آقا در ۱۱ ذی‌الحجه سال ۱۳۴۳ قمری مطابق با ۱۲ تیر ۱۳۰۴ درگذشت.[۲۰] پیکر او پس از تشییع در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد.[۲۱]
پانویس
- ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه و هو نقباءالبشر فی القرن الرابع عشر، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۷۰.
- ↑ مدرسی تبریزی، ریحانه الادب، ۱۳۶۹ش، ج۵، ص۳۹۷.
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص ۵۲۱.
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص ۵۰۲.
- ↑ آقابزرگ تهرانى، طبقات أعلام الشيعة، ۱۴۳۰ق، م ج۱۷، ص۳۲۹.
- ↑ قسم الموسوعة مجمع الفكر الإسلامی، موسوعة مؤلفى الامامية، ۱۴۲۸ق، ج۸، ص۴۹۹.
- ↑ امين، مستدركات أعيان الشيعة، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۵۸.
- ↑ قسم الموسوعة مجمع الفكر الإسلامی، موسوعة مؤلفى الامامية، ۱۴۲۸ق، ج۸، ص۴۹۹.
- ↑ موسسه امام صادق( ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۱۴(القسم الاول)، ص۱۶۳.
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص ۵۲۱.
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص ۵۲۲.
- ↑ امين، مستدركات أعيان الشيعة، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۱۴۰.
- ↑ قسم الموسوعة مجمع الفكر الإسلامی، موسوعة مؤلفى الامامية، ۱۴۲۸ق، ج۸، ص۴۲۳.
- ↑ قسم الموسوعة مجمع الفكر الإسلامی، موسوعة مؤلفى الامامية، ۱۴۲۸ق، ج۸، ص۴۹۹.
- ↑ جواهر كلام، تربت پاكان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۸۴ و ج۱، ص۳۸۵ و ج۱، ص۳۹۵ و ج۱، ص۶۰۸ و ج۲، ص۸۰۶ و ج۲، ص۱۳۰۶.
- ↑ «بیانات در دیدار اعضای مجمع عالی حکمت اسلامی»، تارنمای دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ حسینی طهرانی، توحید علمی و عینی، ص۳۲۹.
- ↑ مشار، خان بابا، مؤلفين كتب چاپى فارسى و عربى از آغاز چاپ تاكنون، ۱۳۴۰ش، ج۲، ص۴۱۸
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص ۵۲۲.
- ↑ حسن‌زاده آملی، «میرزا جوادآقا ملکی تبریزی»، ص۸۲.
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص ۵۲۲.