نبرد پالمیرا (مستند)
 پوستر فیلم | |
| نام فیلم | نبرد پالمیرا |
|---|---|
| موضوع | رشادت‌های رزمندگان لشکر فاطمیون در نبرد با نیروهای تکفیری |
| سبک | مستند |
| کارگردان | ساسان فلاح‌فر |
| تهیه‌کننده | ساسان فلاح‌فر |
| نویسنده | پوریا نجفی |
| تدوین | ساسان فلاح‌فر |
| صداپیشگان | مهدی نعمت‌اللهی |
| فیلمبرداری | مرکز رسانه‌ای فاطمیون |
| شرکت/سازمان تولیدکننده | سازمان هنری رسانه‌ای اوج |
| زمان | ۲۸ دقیقه |
| کشور | ایران |
| زبان | فارسی |
نبرد پالمیرا (تولید ۱۳۹۵) مستندی به کارگردانی و تهیه‌کنندگی ساسان فلاح‌فر است. این مستند روایتگر رشادت‌های رزمندگان لشکر فاطمیون در نبرد با نیروهای تکفیری است و ماجرای آزادسازی یکی از مناطق استراتژیک سوریه، به نام «پالمیرا» یا «تِدمُر» را به تصویر می‌کشد.
این عملیات به‌واسطه اطلاعات شناسایی قوی پیش از آن، جزو کم تلفات‌ترین عملیات‌های فاطمیون محسوب می‌شود. تصاویر مستند را مجاهدان افغان، حین انجام عملیات، فیلمبرداری کرده‌اند و سید حسن حسینی، فرمانده اطلاعات فاطمیون که نقش پررنگی در این عملیات دارد، سوژه اصلی فیلم است.
دربارهٔ مستند
نام فاطمیون بر سر در شهرها و روستاهای آزاد شده از چنگ گروه‌های تروریستی تکفیری، می‌درخشد و کیست که نداند اینان همان مجاهدان افغانستانی هستند که به عشق دفاع از حرم عقیله بنی هاشم، جان را در کف دست گرفتند و به نبرد دشمن رفتند. اما در کنار این مجاهدان فی سبیل ا…، عده ای دوربین هارا اسلحه خود ساخته‌اند و از رشادت‌ها و دلاوری‌های مجاهدان افغانستانی فیلمبرداری می‌کنند تا هنر آن‌ها را با هنر سینما عجین کنند و در مقابل چشم‌ها به نمایش درآورند. آنان رسالت خویش را در انتقال فرهنگ ایثار و شهادت به دیگران می‌بینند، همین رسالت باعث شد که ایده ای در ذهن ساسان فلاح فر کارگردان مستند نبرد پالمیرا شکل بگیرد و این فیلم‌ها را با محوریت شهدای مدافع حرم گردآوری و ارائه کند.
یکی از افرادی که در نبرد پالمیرا نقش بسیار مهمی داشت، شهید سید حسن حسینی فرمانده اطلاعات شناسایی تیپ ۲ فاطمیون معروف با نام جهادی سید حکیم است. او در ایران با وجود داشتن مهارت بالای نظامی و جنگاوری، مقنی بود و بسیار گمنام زندگی می‌کرد. مهارت بالای نظامی وی به حدی بود که عملیات فتح اولیه شهر پالمیرا بدون داشتن حتی یک مجروح به سرانجام رسید. این شهید در مستند حضور ماندگار و درخشانی دارد و بعد از فتح پالمیرا و در حین تدوین این مستند بود که شهید شد.
این مستند کاملاً با شهید حسینی گره خورده و شخصیت معنوی وی بر مستند حاکم است به طوری که در آخرین سکانس‌ها شهید حسینی دربارهٔ شهادت صحبت می‌کند و می‌گوید: شهادت روایت تک سایزی است که باید تو به اندازه لباس شهادت شوی که نه سایز کوچک‌تر و نه بزرگ‌تر، آن را درک نمی‌کند.
این مستند حاصل فیلم‌برداری‌های پراکنده‌ای از نبرد پالمیراست که توسط گروه رسانه ای فاطمیون چند ماه به طول انجامیده است اما به‌طور فشرده در مدت نیم ساعت ارائه می‌شود.[۱]
تحلیل و بررسی
دهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» یادداشتی تحلیلی را به قلم شادی حاجی‌مشهدی دربارهٔ مستند نبرد پالمیرا منتشر کرد:
مستند «نبرد پالمیرا» ساخته «ساسان فلاح فر» یک فیلم مستند گزارشی خوش ساخت است که با تصاویری اکشن و گیرا از حضور «رزمندگان فاطمیون افغانی» به عنوان مدافعان حرم در سوریه، شکل گرفته است. ترکیب کلی این فیلم چنان است که با توجه به استفاده مناسب از نماهای زنده و پرتحرک از صحنه درگیری رزمندگان افغانی در برابر نیروهای مهاجم واشغالگر داعش، با صدابرداری و صداگذاری مناسب و تصاویری که به اقتضای یک کار مستند گزارشی و خبری، گاه با استفاده از دوربین روی دست و در مواردی نیز که در فضاهای امن و دور از صحنه‌های نبرد کار شده است به شکل دوربین ثابت، همهٔ مشخصات این گونه فیلم‌ها را در خود حفظ کرده است.
با توجه به نگاه ستایش گرانه یی که فیلمساز نسبت به این رزمندگان داشته است، مجموعهٔ کنش‌های این فیلم مستند، آن را به اثری پرتحرک وگاه حتی شبیه فیلم‌های پراکشن بدل می‌کند.
گفتار متن ساده و بی تکلف فیلم که با پرهیز از لحنی ادیبانه وشاعرانه شکل گرفته است، اطلاعات مفیدی درباره شهر پالمیرا به عنوان یک شهر باستانی که در حومهٔ شرقی استان «حمص» در ۲۱۵ کیلومتری شهر دمشق واقع شده و در فهرست سازمان یونسکو نیز به ثبت رسیده است به ما ارایه می‌دهد و اطلاعات ساده ای را در اختیارمان می‌گذارد تا مثلاً بدانیم که نتیجهٔ آزاد سازی شهر پالمیرا با همهٔ دشواری‌هایی که داشته است می‌تواند به دلیل نزدیک شدن نیروهای مدافع به دیگر مناطق حساس و سوق الجیشی، موازنهٔ قدرت را به زیان تروریست‌ها برهم زند.
هرچند که تماشای ویرانگری و تخریب‌های نیروهای داعش در موزه مرکزی شهر پالمیرا – به تعبیر مردم منطقه وبه گویش سوری همان شهر «تدمر» - ودیدن تندیس‌های شکسته با تداعی ویرانگری‌های طالبان در بامیان افغانستان وتخریب آثار باستانی آن منطقه، دل هر بیننده ای را به درد می‌آورد و برای این رزمندگان افغان، یادآور کابوس‌های تلخ و دردآوری است که از وطن خویش در ذهن دارند….
تصویری که که در این فیلم از یک فرمانده پرتلاش و رزمنده افغان یعنی «سید حکیم حسینی» (فرماندهٔ اطلاعات شناسایی) به مخاطب داده می‌شود، بسیاری از پیش داوری‌های ساده اندیشانه ما را درهم می‌ریزد و حالا در صحنهٔ نبرد، دیگر چهرهٔ کسی را به تماشا نمی‌نشینیم که در ایران بزرگ‌ترین هنرش- در تلاش معاش، انجام کارهای سادهٔ کارگری بوده است.
فیلم نبرد پالمیرا اما شاید برای نخستین بار از مظلومیت و حقانیت و صداقت شناخته نشده امثال سید حکیم و رزمندگان دیگری که در کنارش با متجاوزان و تروریست‌ها می‌جنگند، پرده برمی‌دارد. تصاویری ساده و صمیمی از فضاهایی که یادآور حماسه آفرینی‌های رزمندگان ما در سال‌های دشوار دفاع مقدس بود، ارایه می‌دهد که شاید بخش عمده ای از جذابیت چنین اثری را باید به دلیل همین مشابهت‌های مضمونی و حس نوستالژیک آن سال‌ها جست و جو کرد.
نزدیک شدن به حال وهوای رزمندگان جوان افغانی در سنگرها و جان پناه‌ها با شنیدن گفت وگوهای کوتاهی که با آن‌ها انجام شده در کنار تصاویری از تنهایی، دوری و در عین حال عزم و اراده خلل ناپذیرشان در رویارویی با نیروهای ویرانگر داعش میسر می‌شود.
فیلم در عین حال کوشیده است تا حتی با شکار لحظه‌ها بخش‌هایی از خلوت و تنهایی عارفانه برخی از این آدم‌ها را نشان دهد، از جمله در صحنه ای که به سراغ یک رزمنده جوان ۲۰ ساله می‌رود که با داشتن یک پسر کوچک، رنج دوری از خانواده را تحمل کرده است و حالا در بلندی‌های یک منطقه حساس، پشت یک تیربار نشسته است و وقتی از او پرسیده می‌شود که: توی تنهایی، اینجا چه می‌کنی؟ خیلی ساده در جواب می‌گوید: «توی تنهایی با خدا حرف می‌زنم!»
نمایش این صحنه‌ها در کنار تصاویری از آماده شدن برای عملیات آزادسازی منطقه ای تازه، اعزام نیروها ونفربرها و نشان دادن یک کامیون پر از مواد منفجره که در میانه میدان، زمین گیر شده و تنها راه رهایی از دست این خطر مرگبار منفجر کردن آن است، همه و همهٔ این فضاسازی‌ها، به مستند نبرد پالمیرا حال وهوایی پرتحرک و پرجاذبه بخشیده است.
کارگردان، در استفاده از نماهای دوربین روی دست تا حدودی زیاده روی می‌کند و فیلم از حیث از بین رفتن وضوح تصاویری که به دلیل وجوه استنادی اثر، غیرقابل تکرار بودن برداشت‌ها را به دنبال دارد، لطمه می‌بیند.
با این همه این مستند در نمایش حضور غیرتمندانهٔ رزمندگان افغانی در سوریه، کار بی‌سابقه ای است و حتی بعد از این که تماشای فیلم به پایان می‌رسد هنوز هم نوای غمگنانه و مرثیه وار «سید مسافر» خوانندهٔ عنوان بندی پایانی فیلم از ذهن‌ها محو نمی‌شود.
فیلم به نوعی ادای دینی است به دغدغه همیشگی ابوحامد، فرمانده شهید و بنیانگذار لشکر فاطمیون تا رشادت‌های رزمندگان افغان را به عنوان بخشی از تاریخ اسلام و مقاومت ثبت و ضبط کند تا به ورطه فراموشی سپرده نشود.[۲]
پانویس
- ↑ «نبرد پالمیرا». دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۴۰۳.
- ↑ خلوتِ خوبِ گفت و گو با خدا – نقدی بر مستند «نبرد پالمیرا» ساخته «ساسان فلاح فر»وبگاه خانه مستند، تاریخ انتشار: ۱۹ اسفند ۱۳۹۵
پیوند به بیرون