هاشمی زنده است (مستند)
 پوستر مستند | |
| نام فیلم | هاشمی زنده است |
|---|---|
| موضوع | روایتی از زندگی سیاسی اکبر هاشمی رفسنجانی |
| سبک | مستند |
| کارگردان | علی طادی |
| نویسنده | علی طادی |
| تدوین | علی مومن علایی |
| شرکت/سازمان تولیدکننده | سفیر فیلم |
| زمان | ۱۰۰ دقیقه |
| کشور | ایران |
| زبان | فارسی |
هاشمی هنوز زنده است (تولید ۱۳۹۷) مستندی به نویسندگی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی علی طادی است که روایت جنجالی از زندگی سیاستمدار بزرگ تاریخ معاصر ایران را ارائه میکند. این مستند ضمن بررسی تاریخ معاصر کشورمان در سال‌های فعالیت آیت الله هاشمی رفسنجانی، روایتگر حیات انقلابی، سیاسی و اجتماعی ایشان می‌باشد.
درباره مستند
مستند «هاشمی زنده است» که پژوهش و ساخت آن ۲ سال به طول انجامیده است، جزئیاتی کمتر شنیده شده از زندگی آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی از دوران کودکی ، مبارزات ، مسئولیت ها و فوت ایشان را روایت میکند.
مستند با تصاویر آمبولانس و فوت آقای هاشمی شروع می‌شود ، بخش icu بیم ها و امیدها پشت این در شیشه ای حبس شده‌اند و چشم ها به تلویزیون خیره شده و منتظر اخبار جدید هستند.
نگاه پزشکان به مانیتور و گوششان به ضربان قلب پیرمردی ۸۲ ساله است؛ کسی که یکی از قدرتمندترین افراد ایران است و مرگ و زندگی‌اش، حیات و ممات برخی جریانات سیاسی را به همراه دارد.
اولین مستند علی طادی، دو خط سیر موازی دارد که از جایی در میانه مستند به هم می‌رسند. دو خط سیر که با دو جمله قابل توصیف است. یکم:« هاشمی رویای توسعه به سبک غربی را برای ایران داشت» و دوم:« قطار اقتصاد ایران در دهه ۷۰ توسط هاشمی روی ریل توسعه غربی قرار گرفت و هرگز از این مسیر خارج نشد»، که شاید نام مستند برگرفته از همین خط سیر دوم باشد. مستند برای جمله اول، فکت‌های جذابی ارائه میکند. داستان سفرهای خارجی پرتعداد هاشمی به اروپا و امریکا در روزهای پیش از پیروزی انقلاب، برای بسیاری از مخاطبین تازه و جذاب است. روایت سرخوش و بامزه مستند از این فصل نادیده‌ی زندگی هاشمی، در همان دقایق اول قلاب را می‌اندازد و مخاطب را سرپا نگه می‌دارد.
اکبر هاشمی بهرمانی (۳ شهریور ۱۳۱۳ – ۱۹ دی ۱۳۹۵) که با نام اکبر هاشمی رفسنجانی شناخته می‌شود،روحانی، مفسر قرآن، و سیاستمدار ایرانی بود. او به عنوان یکی از پرنفوذترین شخصیت‌های سیاسی جمهوری اسلامی شناخته می‌شد
رفسنجانی از ۲۵ مرداد ۱۳۶۸ تا ۱۲ مرداد ۱۳۷۶ چهارمین رئیس‌جمهور ایران بود و پیش از آن، وی اولین رئیس مجلس شورای اسلامی از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۸ بود. در طول جنگ ایران و عراق، رفسنجانی به عنوان نماینده رهبر در شورای عالی دفاع، فرماندهی نیروهای مسلح را برعهده داشت. وی از سال ۱۳۶۸ تا زمان مرگ، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را برعهده داشت. او از ابتدای تأسیس مجلس خبرگان رهبری در سال ۱۳۶۱ تا سال ۱۳۸۵ نائب رئیس اول این مجلس بود و از ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰ دومین رئیس این مجلس بود.رفسنجانی رئیس هیئت مؤسس و هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی بود.
در مورد وی گفته می‌شود که یکی از تعیین‌کننده‌ترین سیاستمداران ایران از دوران پیدایش جمهوری اسلامی و در عین حال، دوست نزدیک سید علی خامنه‌ای و شاگرد روح‌الله خمینی و رازدار اسرار جمهوری اسلامی ایران نیز بود.در دوران ریاست جمهوری، با توجه به شرایط جدید کشور و پایان جنگ، وی اقدامات گسترده‌ای را در طی ۸ سال در ابعاد گوناگون سیاست داخلی و خارجی، اقتصادی، نظامی و امنیتی انجام داد که به دوران سازندگی شهرت یافته‌است. مهم‌ترین اولویت دولت در این دوران، بازسازی زیربناهای اقتصادی و صنعتی کشور، توسعه روابط سیاست خارجی و اصلاح ساختار مدیریتی کشور بود که انتقاداتی را نیز در پی داشته‌است.در این دوران، تعداد بسیار زیادی سد، کارخانه و کارگاه تولید صنعتی راه‌اندازی، و در بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ دانشگاه ساخته گردید.این اصلاحات، تبعاتی منفی نظیر افزایش تورم و قیمت مسکن در دورهٔ اول ریاست جمهوری وی را نیز در پی داشت. ثبت رکورد تورم ۴۹٫۴ درصدی بالاترین رقم تورم ثبت شده در تاریخ ایران، در دوران ریاست جمهوری وی اتفاق افتاد.
هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۸۴ در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرد که در دور دوم از محمود احمدی‌نژاد شکست خورد. در جریان انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ هاشمی و خانواده او به وضوح از میرحسین موسوی، کاندیدای اصلاح‌طلبان حمایت کردند و خود او نیز در آخرین نمازجمعه‌ای که در تهران اقامه کرد و پس از آن در محافل خصوصی از سرکوب معترضان به نتایج این انتخابات انتقاد نمود. این انتقادات باعث شد که از سوی مراجع حکومتی به همسویی با معترضان متهم شده و به تدریج جایگاه امامت نمازجمعه، ریاست مجلس خبرگان و اثرگذاری بر دانشگاه آزاد اسلامی را از دست داده و فرزندانش نیز پست‌های خود را از دست بدهند.
رفسنجانی در سال ۱۳۹۲، چهارمین بار در انتخابات ریاست جمهوری نامزد شد که صلاحیت وی از سوی شورای نگهبان احراز نشد. با پیروزی حسن روحانی در انتخابات، با توجه به رابطه نزدیک او با هاشمی رفسنجانی و حمایت هاشمی از وی در جریان انتخابات، خانواده هاشمی رفسنجانی به تدریج وجهه سیاسی خود را بازیافتند و به سرعت رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تغییر کرد. او در سال‌های پایانی عمر خود توانست محبوبیتی مجدد در میان ایرانیان پیدا کند.
این مستند از مجموعه آثار پرتره با موضوع تاریخ سیاسی است. از جمله این آثار می توان به مستند پونز، مستند مهدی عراقی را بکش، مستند پدر طالقانی، مستند روزگار رضاخانی، مستند خامنئی، مستند یکه سوار، مستند تنها مدرس، مستند آقای نخست وزیر، مستند روح الله، مستند پرزیدنت آکتور سینما، مستند او یک معلم بود، مستند لاتاری در بیروت، مستند هاشمی زنده است، مستند آسوده بخواب کوروش، مستند رضا ماکسیم، مستند سازمان، مستند ارثیه پدری، مستند راه طی شده، پویانمائی وحید، مستند اعلی حضرت که بود، مستند پایان غرور و… اشاره نمود.[۱]
گفتاورد
علی طادی کارگردان مستند هاشمی زنده است در گفتگو با روزنامه صبح نو درباره این مستند گفت:
- برخی اطرافیان مرحوم هاشمی معتقدند شما با انتخاب جمله «هاشمی زنده است» قصد تمسخر ایشان راداشتید؟!
(باخنده)ابتدای کار به سراغ اصل حواشی رفتید! برخی از دوستان و خانواده آقای هاشمی این ادعا که گفتید را بیان می‌کنند. این دوستان معتقدند نقد مرحوم هاشمی، نقد امام خمینی؟ره؟ است. به هرحال هرکسی که مسوولیت داشته باشد، در کارنامه‌اش کارهای خوب و بد دارد. آقای هاشمی هم از این قاعده مستثنا نیست؛ هرچند خانم فاطمه هاشمی قائل به این است که دوران سازندگی بدون اشکال بوده است. ما سعی کردیم درکارمان هم سازندگی را نشان دهیم و هم مشکلات آن زمان را. علت انتخاب این عنوان برای مستندمان، لزوماً جمله حضرت امام؟ره؟ نبوده و این شعار مطرح بین هواداران آقای هاشمی است. ما هم معتقدیم هاشمی زنده است به این خاطر که مدیران ایشان و تفکر اقتصادی‌شان هنوز در مدیریت کشور وجود دارد.
- چه شد که دراین مقطع به سراغ این فیلم رفتید؟ آیا حضور دولت آقای روحانی در این قضیه مؤثر بوده است؟ یا شاید نگران این بودید که تفکر دیگری چنین فیلمی را با نگاه خاص خودش بسازد؟
این پروژه حدود ۶ماه قبل از فوت آقای رفسنجانی کلید خورد. البته قبل‌ترش هم کارهای پژوهشی انجام شده بود. متأسفانه با فوت ایشان کار ما هم کمی به عقب افتاد. بالاخره آقای هاشمی یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های انقلاب است. در تمام دنیا معمولاً رؤسای جمهوری پس از پایان ریاست‌شان مدتی را منزوی می‌شوند، اما آقای هاشمی تقریباً تنها موردی است که در تمام انتخاب‌های بعد از دوره خودشان فعال است. برای خودمان هم سؤال بود چرا کسی درباره وی کاری نمی‌سازد و نهایتاً قسمت ما ساخت این مستند شد.
- با توجه به قدرت خانواده هاشمی تا سال۸۸ کمتر کسی جسارت انتقاد از آن‌ها را داشت. شاید عدم پرداخت به این موضوع توسط دیگران نگرانی آن‌ها از تبعات کار بوده و برخلاف آن‌ها شما پشت‌تان گرم بوده است؟!
پس از نخستین نقد جدی که در سال۷۴ مرحوم حاج‌احمدخمینی؟ره؟ نسبت به سیاست‌های اقتصادی دولت سازندگی میکند؛ در دوره اصلاحات آقای اکبر گنجی با کتاب «عالیجناب سرخ‌پوش» نقدی غیرمنصفانه نسبت به ایشان میکند. آن کتاب باعث تخریب شدید چهره آقای هاشمی در بین مردم می‌شود؛ سال۸۸ مکمل این موضوع شد. اما این‌که پشت‌مان گرم بوده، باید بگویم پشت‌مان به خدا گرم است. قطعاً چنین کارهایی رفتن به روی میدان مین است. وقتی در جبهه فرهنگی انقلاب کار می‌کنیم باید آماده اقدام انتحاری فرهنگی هم باشیم! ما نه اسکورت داریم و نه دفتر نامشخص! اگر بخواهند آسیبی به ما بزنند به راحتی ما را در گونی می‌کنند! نکته مهم این است که فضای گفتمان باز شده است.
- آیا برای تولید «هاشمی زنده است» با خانواده یا نزدیکان ایشان هم مشورتی داشته‌اید؟ چطور مصاحبه‌ای انجام نداده‌اید؟
بعد از فوت آقای هاشمی مجبور به تغییر فیلمنامه شدیم. به این نتیجه رسیدیم که هم‌سطح‌های سیاسی وی الان مسوولیت‌هایی دارند که دسترسی به آن‌ها دشوار است. دیگران هم آنقدر صحبت کرده‌اند که به تکرار افتاده‌اند. ضمناً من موافق این نیستم که ما تعریف و نقد را در کنار هم بیان کنیم. این را بی‌اخلاقی می‌دانستم که با عنوان ساخت فیلمی کاملاً مثبت از آقای هاشمی، به سراغ خانواده‌شان برویم و سپس هرآنچه را می‌پسندیم در تدوین استفاده کنیم. برای همین ترجیح دادیم سراغ آرشیو و نریشن برویم.
- درجاهایی مثل بخش سفرهای خارجی آقای هاشمی در قبل از انقلاب از تصاویر خاصی استفاده می‌شود؛ برخی مدعی‌اند آن‌ها شیطنت‌آمیز انتخاب شده است؟!
در خاطرات خودشان و دیگر کتب به سفرهای خارجی اشاره شده است. در فیلمسازی نیاز به فضاسازی وجود دارد. نمی‌شود برای نمایش آمریکا نریشنی به سرعت گفته شود و رد شویم. بالاخره نیاز به ترسیم فضای آنجا هست. آقای هاشمی برای وساطت در دعوای قطب‌زاده با چندنفر دیگر به آمریکا می‌رود اما با کمک برادرشان به ۲۰ایالت آمریکا سفر میکند. سفر به ۲۰ایالت آمریکا زمان بسیار زیادی نیاز دارد؛ وی به تپه هالیوود یا فلان جنگل هم سفر میکند، اما باز هم ما به این‌ها با حسن‌نیت نگاه کردیم و با موضوع رؤیای سازندگی و ساخت کشور به آن پرداختیم.
- تم فیلم شما تأکید بر رؤیای سازندگی هاشمی با نگاه به غرب و ژاپن است، مستند شما با موضع بوده یا صرفاً روایت تاریخ؟
موضع من تاریخ است. مگر می‌شود کسی خنثی باشد؟ قطعاً ما هم برای خودمان تفکری داریم اما قصد تزریق اندیشه خودمان داخل کار را نداشتیم.
البته اگر منظور از موضع، جناح‌بازی باشد خیر! ما سعی داریم انقلابی باشیم. سعی کردیم مستندی منصفانه بسازیم. برخی از مستندهای دیگر که به زحمت دوستان درباره آقای هاشمی ساخته شده است از ابتدا پیش‌فرض‌شان معرفی یک آدم بد است! یک دوستی که آدم تندی هم است، گفت: بعد از تماشای «هاشمی زنده است» نگاه من به ایشان تلطیف شد! از آن سمت برخی هم می‌گویند فیلم شما برضد هاشمی است!
- اگر مخاطب مستند خودتان بودید، با تماشای آنچه شخصیتی از آقای هاشمی در ذهن‌تان ترسیم می‌شد؟!
اول این که هرکس، هرچقدر هم انقلابی باشد انتهای زندگی‌اش مشخص نیست و همه باید مراقب باشیم. دوم این که شرایط کشور ما در حال حاضر ماحصل حضور اشخاص نیست؛ مهم تفکر است. درموضوع اقتصاد، رابطه با آمریکا و نگاه فرهنگی دراین مستند به طور جدی پرداخته شده است.
- نگران این نیستید که برای خودتان و مستندتان مشکلی پیش بیاید؟!
روز اول که کار را آغاز کردیم تبعاتش را پذیرفتیم. اخیراً آقای یاسرهاشمی گفته است که اکثر تصاویر و فکت‌های مستند دروغ است.
تا جایی که من می‌دانم ایشان فیلم را ندیده و احتمالاً مشاور رسانه‌ای‌شان گزارش فیلم را به او انتقال داده است. آقای محمد هاشمی تنها ۴۰دقیقه از فیلم را دیدند. این که یاسر هاشمی گفته «اکثر» فیلم دروغ است برای‌مان خیلی عجیب است. منتظرم وی لااقل ۱۰ مورد از این دروغ‌ها را بیان کند. محمد هاشمی هم گفته باور نمی‌کند دو یا سه جوان این فیلم را ساخته باشند!
- چرا فکر می‌کنند چند جوان امکان ساخت این فیلم را ندارند؟
آقای محمد هاشمی گفته قطعاً تیم‌ها و امکانات آنچنانی پشت‌شان بوده است. حتی رقم‌های عجیبی مطرح کرده‌اند و گفته‌اند ۳میلیارد تومان هزینه ساخت «هاشمی زنده است»، شده است.
روزنامه همشهری یک‌شنبه مبلغ ۲۰ میلیارد تومان را درباره مستند ما مطرح کرد. هرکسی در حوزه مستند فعال باشد می‌داند این رقم‌ها برای یک مستند آرشیوی که هیچ حتی برای داکیودرامایی مثل ایستاده در غبار هم زیاد است!
تا جایی که من می‌دانم هزینه کار ما قطعاً زیر ۸۰میلیون تومان است. جالب است که تحلیل‌های اشتباه محمد هاشمی را درهمین دو روز چندین روزنامه پوشش داده است.
آقای صادق زیباکلام مصاحبه‌ای کرده و شنبه منتشر شده است؛ عجیب است چون ما هنوز شنبه کار را منتشر نکرده بودیم و برای وی هم نمایش نداده بودیم. ایشان از کجا فیلم ما را دیده که درباره‌اش مصاحبه کرده خدا عالم است! همه این‌ها یک قلم از پروسه فشارهاست. خاطره روزنامه‌های زنجیره‌ای درحال زنده شدن است اما ای کاش لااقل کمی حفظ ظاهر می‌کردند.
- همانطور که گفته‌اند توقع ساخت این مستند، آن هم توسط چند جوان را نداشته‌اند!
«نتوانستن» باور این آقایان است. نمایندگان و اطرافیان‌شان همه کهنسال هستند و به نظرم حرف آقای محمد هاشمی نشان‌دهنده عدم باورشان به جوانان است.
همین الان شرایط اقتصادی و مشکلاتش نشان‌دهنده تبعات این نگاه است. به نظرم رقم عجیبی که ایشان درباره مستندما گفته به این خاطر است که خودشان در پروژه‌های‌شان چنین مبالغی خرج می‌کنند و به همین خاطر باورشان نمی‌شود کار ما چنین کم‌هزینه باشد.
باید به این دوستان بگویم کار را به شما گران فروخته‌اند! خدا می‌داند خودشان برای فیلم‌های انتخاباتی‌شان چه پول‌هایی خرج می‌کنند! [۲]
عوامل
- کارگردان، نویسنده و تهیه‌کننده: علی طادی
- محقق: محمد توکلی، حامد قلی‌پور
- تدوین: علی مومن علایی
- صداگذاری و میکس: مهدی جمشیدیان
پانویس
- ↑ «هاشمی زنده است». دریافت‌شده در ۲۸ تیر ۱۴۰۳.
- ↑ روایتی درباره مستند "هاشمی زنده است" خبرگزاری مشرق، تاریخ انتشار: ۴ دی ۱۳۹۷