پدر طالقانی (مستند)

پدر طالقانی

پوستر فیلم
نام فیلم	پدر طالقانی
سبک	مجموعه مستند
کارگردان	محمدعلی محمددوست
نویسنده	محمدعلی محمددوست
تدوین	محمدعلی محمددوست اسماعیل علی‌زاده
صداپیشگان	سلمان فرخنده
فیلمبرداری	سیدحسن سیدی پریشان میثم ریاحی رضا طاهرآذر میثم صحافی افشین بیگی حمید ایدار
زمان	۵ قسمت
کشور	ایران
زبان	فارسی

پدر طالقانی (تولید ۱۳۹۸) روایتی سیال و منسجم از زندگی آیت الله سید محمود طالقانی، از مبارزین دوره پیش از انقلاب و یکی از مهم‌ترین، و در عین حال متفاوت‌ترین، چهره‌های انقلاب اسلامی، است. این مستند می‌کوشد در مسیر موضوعی گام بردارد که صدر و ذیلش را به دقت کاویده تا به برگی درخشان در میان مستندهای سیاسی سال‌های اخیر ایران تبدیل شود.

این مجموعه مستند را شبکه افق به کارگردانی محمدعلی محمددوست و با تهیه‌کنندگی اباذر صالحیان در ۵ قسمت تولید کرده است.

درباره مستند

مستند پدر طالقانی با روایتی سیال و ساختاری منسجم که حاکی از تلاش‌های تیم حرفه‌ای سازنده آن است، به زندگی آیت الله سید محمود طالقانی، از مبارزین دوره پیش از انقلاب و یکی از مهم‌ترین، و در عین حال متفاوت‌ترین، چهره‌های انقلاب اسلامی، می‌پردازد و می‌کوشد در مسیر موضوعی گام بردارد که صدر و ذیلش را به دقت کاویده تا به برگی درخشان در میان مستندهای سیاسی سال‌های اخیر ایران تبدیل شود.

روایت «پدر طالقانی» با نشستن یک پیرمرد ناآشنا در مقابل دوربین آغاز می‌شود؛ کسی که تا کنون در رسانه‌ها دیده نشده، اما خیلی زود معرفی می‌شود: مامور ویژه ساواک برای زیر نظر گرفتن آیت الله طالقانی در دوران پیش از انقلاب. قدرت روایت مستند نیز به همین نوآوری ساده مربوط است؛ جایی که کارگردان عقب می‌ایستد و خبری از روایت‌گری‌های مرسوم توسط دوبلورهای شناخته شده و تکراری نیست. کل ماجرا را از ابتدا تا انتها همین مامور امنیتی روایت می‌کند و با این‌که در برخی برهه‌ها معلوم است که فرد مورد نظر صرفاً به خواندن نریشن مشغول شده، اما داستان به نحوی نردبانی روایت زندگی آیت الله را موازی با سرنوشت آن مامور پیش می‌برد.

روشن است که محمد علی محمد دوست، به عنوان کارگردان و خالق اصلی مستند، آرشیوی غنی از تصاویر و اسناد در اختیار داشته که می‌توانسته به قدر کافی روی آن‌ها مانور دهد. او اما به حدود چهار هزار سندی که مورد بررسی قرار داده هم اکتفا نکرده و مشقت‌های بازسازی دراماتیک وقایع را نیز به جان خریده است. همین شیوه از «پدر طالقانی» یک مستند متفاوت ساخته که به داکیودرام نزدیک است و تصویرسازی ذهنی مخاطب را چند برابر به وقایع رخ داده نزدیک‌تر می‌کند.

جالب این‌که با وجود لوکیشن‌های متعدد، توجه به جزئیات تاریخی و بازسازی شخصیت‌های پرتعداد با گریم‌های سنگین در بازسازی مستند، اثر به طور کلی هرگز دچار لغزش نشده و در ورطه خودنمایی نیفتاده است. انگار که کارگردان اصلاً اهمیتی برای مورد توجه قرار گرفتن تلاش‌هایش قائل نیست و فقط به روان‌تر شدن تصویر ذهنی مخاطبش فکر می‌کند. علاوه بر سندهای مختلفی که به وسیله تیم پژوهشی قدرتمند اثر مورد بررسی قرار گرفته‌اند، «پدر طالقانی» در تهیه و تدوین مصاحبه‌ها هم سخاوتمند عمل کرده و گردآوری و تدوین مصاحبه با بیش از پنجاه چهره مهم تاریخی و سیاسی استحکامی ویژه به آن بخشیده است. گستره حیرت انگیز طیف‌های فکری و سیاسی مختلف در میان مصاحبه‌شوندگان به شدت در مستند حضور دارد و، علاوه بر کمک شایانی که به ریتم می‌کند، در بازنمایی نگرش‌های مختلف و زوایای دید گوناگون هم کارساز است.

در میان مصاحبه‌شوندگان تقریباً تمام اقشار وجود دارند و حتی مصاحبه با رییس زندان قصر در دوران پیش از انقلاب هم مغفول واقع نشده تا مخاطب حسابی از انصاف مستندساز سر ذوق بیاید. به نظر می‌رسد فیلمساز در این مورد بیش از هر چیز به رسالت مستندسازی‌اش پایبند بوده و هیچ دیدگاهی را به صلاحدید خودش سانسور نکرده است.

ترکیب مصاحبه‌های مختصر و مفیدی، که تقریباً هیچ وقت کسل‌کننده نمی‌شوند، با تصاویر بازسازی شده، امکان یک شخصیت‌پردازی کاملاً دراماتیک را به فیلمساز می‌دهد و این کار از مسجد هدایت و ارتباط آیت الله طالقانی با جوانانی از گروه‌های مختلف آغاز می‌شود. «پدر طالقانی» در ادامه هم از این مشی کوتاه نمی‌آید و سعی می‌کند به بهترین نحو ممکن ارتباط پدرانه آیت الله را با اقشار مختلف، از گروه‌های سیاسی چپ گرفته تا کردها، اعضای نهضت آزادی و حتی امام خمینی (ره)، تبیین کند. تلاشی که اتفاقاً به خوبی به بار می‌نشیند و تصویری پدرانه و معتدل از آیت الله طالقانی به بیننده می‌دهد.

دانیال کاشانچی و توماج گودرزی مدیریت تولید این مستند را بر عهده داشته‌اند.

پیوند به بیرون

• مستند «پدر طالقانی» منتشر شد +فیلم
• نقدی بر مستند پدر طالقانی؛ ماجرای درگذشت آیت‌الله در تاریکی
• نقد مستند «پدر طالقانی»