پرچمدار (مستند)

پرچمدار

پوستر فیلم
نام فیلم	پرچمدار
سبک	مستند
کارگردان	محمد شلتوکی
تدوین	وحید فراهانی
فیلمبرداری	محمدحسین تقوایی محمدامین وحیدنیا
شرکت/سازمان تولیدکننده	خبرگزاری ایرنا
زمان	۶۴ دقیقه
کشور	ایران
زبان	فارسی

پرچمدار (تولید ۱۴۰۲) مستندی به کارگردانی محمد شلتوکی و با تهیه‌کنندگی محمود روزبهانی است. این مستند حکایتی از مسیر ایجاد، تثبیت و تحکیم قدرت پهپادی ایران با تکیه بر پهپادهای خانواده شاهد را ارائه می‌دهد و با استفاده از تصاویر آرشیوی ای که برای نخستین‌ بار منتشر می‌شوند، بسیاری از عملیات‌ و اتفاقات پهپادی شاخص در طول سال‌های اخیر به ویژه در جبهه مقاومت را با روایت مستقیم نفرات درگیر در این حوزه به تصویر می کشد.

این مستند را خبرگزاری ایرنا در ۶۴ دقیقه تولید کرده است. امیربهراد رحمانی مجری طرح، مصطفی حداد مدیر تولید و وحید فراهانی تدوینگر مستند «پرچمدار» هستند.

درباره مستند

پهپادهای شاهد طی چند سال اخیر و به ویژه در مقطع پس از جنگ با داعش و اثرگذاری ممتازی که در نبرد با تروریست‌های تکفیری پیدا کرده بودند، ایده ساخت مستندی با موضوع پهپادهای شاهد به دلیل همین اثرگذاری شکل گرفت و با تکمیل تحقیقات لازم، از اسفند سال ۱۴۰۰ مراحل تولید این فیلم آغاز شد.

برای تولید این مستند ۶۴ دقیقه‌ای با ۱۰ نفر از موثرترین چهره‌ها و فرماندهان که نقش اساسی را در ایجاد توان پهپادی سپاه به ویژه در حوزه پهپادهای شاهد و نیروی هوافضای سپاه ایفا کرده‌اند مصاحبه شده که از این تعداد مصاحبه چهار تن از آنان برای رعایت مسائل حفاظتی و امنیتی به صورت بدون نمایش چهره صورت گرفته است.

در این مستند از تصاویر آرشیوی استفاده شده است که برای نخستین‌ بار منتشر می‌شوند و ناظر به بسیاری از عملیات‌ و اتفاقات پهپادی شاخص در طول سال‌های اخیر به ویژه در جبهه مقاومت است.

موضوع حضور پهپادهای شاهد در جنگ اوکراین یکی دیگر از محورهایی است که در مستند به آن پرداخته شده است. برای نخستین بار در این مستند اسنادی در خصوص ماجرای فروش پهپادهای شاهد ۱۳۶ به روسیه منتشر شده است که اثبات‌کننده این موضوع است که ماجرای فروش پهپاد به روسیه مربوط به پیش از آغاز جنگ اوکراین است.

گفتاورد

محمد شلتوکی، سازنده مستند «پرچمدار» در گفت‌وگویی با ایسنا درباره روند ساخت و فرم کلی مستندش و محدودیت‌هایی که در ساخت داشتند توضیحاتی ارائه داد: کارگردان «پرچمدار» درباره‌ی روند ساخت این مستند با موضوع پهپادهای ایرانی و محدودیت‌های احتمالی، توضیح می‌دهد: ایده اولیه «پرچمدار» اواخر سال ۹۷ به ذهنم رسید و شروع به پژوهش کردم. سال ۹۸ که به جمع‌بندی رسیدیم و می‌خواستیم کار را شروع کنیم، با کرونا مواجه شدیم و شرایط دشوار حاکم بر کشور باعث شد به مدت دو سال وقفه در کار ایجاد شود تا اینکه نهایتاً اسفند ۱۴۰۰ کارمان را شروع کردیم.
سوژه‌ای که انتخاب کردم موضوع پهپاد بود که تا به حال چه در سریال و چه در فیلم سینمایی و مستند به آن پرداخته نشده بود؛ به غیر از فیلم «مهاجر» آقای حاتمی‌کیا دیگر هیچ اثری درباره پهپاد ساخته نشده بود. به همین خاطر مرجع مکتوبی هم نداشتیم و خودمان باید مرجع تولید می‌کردیم و همین موضوع کمی کارمان را سخت کرده بود و در بخش فیلمنامه‌نویسی دست و بالمان را می‌بست.
ما اسفند ۱۴۰۰ ورود کردیم و با ۱۱ نفر از موثرترین افراد دخیل در حوزه پهپاد در سپاه صحبت کردیم و مصاحبه گرفتیم که از این تعداد چهار ـ پنج نفر از عزیزان به خاطر بحث امنیتی ممنوعیت انتشار تصویرشان را داشتیم. بحث دیگر اینکه چون اساسا در مورد این موضوع صحبت نشده بود تابویی هم وجود داشت که ما باید این تابو را می‌شکستیم؛ البته ما در این مسیر حمایت‌های خوبی هم شدیم از طرف شخص سردار حاجی‌زاده، فرمانده هوا فضا سپاه. حمایت ایشان باعث شد ما با حداقل سختی‌ها کارمان را به سرانجام برسانیم.
شلتوکی درباره محدودیت‌هایی که همواره در کار داشتند نیز عنوان می‌کند: محدودیت‌های کارمان زیاد بود و می‌توانست بیشتر از این هم به ما سخت بگذرد اما خدا را شکر نگذشت. زمانی که ما کارمان شروع کردیم ۶ ماه بعد از کار با بحث حضور پهپادهای ایرانی در جنگ روسیه مواجه شدیم؛ ماجرایی که غربی‌ها مطرح می‌کردند و تبدیل به یک خط فشاری به ایران شده بود. ما خیلی تمایل داشتیم به این موضوع هم اشاره کنیم اما معمولاً پرداختن به موضوعات جدید و نو آن هم موضوعاتی که ابعاد مختلفی مثل امنیتی، نظامی و حقوقی دارد نیاز به یک پختگی و بلوغ موضوعی دارد و باید اول مسؤولان را قانع می‌کردیم که همین امر هم فرصت بیشتری از ما گرفت اما در نهایت توانستیم یک تعداد از فیلم‌ها را از طبقه‌بندی خارج و در کار استفاده کنیم. درواقع نقطه اتکای مستند «پرچمدار» استفاده از تصاویر آرشیوی بکر و نابی بود که برای اولین بار منتشر می‌شد.
این مستندساز همچنین در پاسخ به اینکه اگر بخواهیم ساخت اینگونه مستندها را با آنچه که در دنیا ساخته می‌شود مقایسه کنیم، ما الان کجای کار هستیم؟ خاطرنشان می‌کند: مستندهای حوزه نظامی که در دنیا دنبال می‌شود، بیشتر مستندهای تکنیکال و فنی هستند. من خودم هم زمانی که می‌خواستیم به این کار ورود کنیم دقیقاً چنین نگاهی داشتم و می‌خواستم مستندی به سبک مستندهایی که در دنیا ساخته می شود بسازم ولی واقعیت امر این است وقتی با آن ۱۱ دوست صحبت کردم رویکردم به طور کلی تغییر کرد. در مراسم رونمایی از مستند هم اشاره کردم به این موضوع که «پرچمدار» باعث انقلاب فکری در من شد چون دیدم آن درس‌های مدیریتی که در این حوزه نهفته است به درد بخورتر است تا بحث‌های فنی و نظامی‌اش.
وی در توضیح بیشتر زوایای دیگر این مستند می‌گوید: ما در بخشی از «پرچمدار» به محدودیت‌های منابع مالی برای ساخت پهپاد هم اشاره کردیم. اینکه به عنوان مثال پول نداشتیم برای ساخت پهپاد و بعد از آن اشاره می‌کنند به اینکه مجوز گرفتیم و بخشی از زمین‌ها و پادگان‌هایمان را فروختیم و خرج تحقیقات و ساخت پهپاد کردیم. شما این موضوع را تطبیق بدهید با موضوعی که امروز در کشور ما در قالب طرح مولدسازی اموال دولت در جریان است؛ یعنی ما یک الگو ارائه کردیم که آقایان مدیر فلان بخش‌ها که به دنبال مولدسازی اموال دولت هستید این الگوی موفق را بدهید و مثل همین عمل کنید. این رویکرد کلی من به عنوان تهیه‌کننده بود که در این مستند دنبال کردم.
تهیه کننده «پرچمدار» همچنین در واکنش به اینکه در حال حاضر رسانه در دنیا حرف اول را می‌زند و ساخت مستند هم به نوعی رسانه تلقی می‌شود، در اینجا چقدر لازم است برای ساخت چنین مستندهایی سرمایه‌گذاری شود؟ تصریح می‌کند: من ۱۲ سال است که سابقه کار رسانه‌ای دارم و با رسانه به این موضوع رسیدم و معتقدم بیس اصلی کارمان رسانه بود؛ منتهی چند نکته وجود دارد. نکته اول اینکه ابتدای امر ما باید هدفمند کار کنیم؛ یعنی صرفاً اگر بخواهیم باری به هر جهت از جایی بودجه‌ بگیریم و کاری بسازیم به درد نمی‌خورد. دومین نکته اینکه در حوزه رسانه و به‌ویژه در کشور ما آنچه اهمیت دارد این است که از گفتن بعضی حرف‌ها نباید ترسید؛ چراکه نگفتن این حرف‌ها باعث شده که ما در حوزه مرجعیت رسانه‌ای دچار یکسری اختلالات شده‌ایم. بنابراین نباید دچار خودسانسوری شویم. باید جسارت کرد و حرف نو زد.
اگر این نکات رعایت شود بسیار موثر خواهد بود؛ ضمن اینکه ضرورت دارد نهادهای مختلف هم به این موضوع ورود کنند و تا جای ممکن از افرادی که در این حوزه فعالیت دارند، حمایت کنند. شخصاً دوست دارم از دیگر فیلمسازان و مستندسازانی که دوست دارند در این حوزه فعالیت کنند هم حمایت شود و این برایم خوشحال کننده است. من خودم اولین تجربه‌ام بود که درباره پهپاد مستند ساختم.

پیوند به بیرون

• روایتی از ناگفته‌ها و محرمانه‌های قدرت پهپادی ایران
• مستند «پرچمدار» با موضوع قدرت پهپادی ایران رونمایی شد