محمدرضا شجریان
| زمینه فعالیت | خواننده موسیقی سنتی |
|---|---|
| ملیت | ایرانی |
| تاریخ تولد | ۱ مهر ۱۳۱۹ (۸۴ سال) |
| تاریخ درگذشت | ۱۷ مهرماه ۱۳۹۹ |
محمدرضا شجریان (۱۳۱۹-۱۳۹۹) خواننده اهل ایران بود. وی موسیقی‌دان و خوانندهٔ موسیقی سنتی ایرانی بود و در میان دوست‌داران خود با عنوان «استاد آواز ایران» و «خسروِ آواز ایران» شناخته می‌شود. این خواننده ایرانی ۱۷ مهرماه ۱۳۹۹ در گذشت.
زندگی و فعالیت تخصصی
محمدرضا شجریان ۱ مهر ۱۳۱۹ در مشهد متولد شد. از کودکی با آموزش پدرش به تلاوت قرآن روی می‌آورد. او در سال ۱۳۳۶ به دانشسرای مقدماتی در مشهد می‌رود و با یک معلم موسیقی به نام جوان آشنا می‌شود. پیگیری جدی کار آواز سبب می‌شود تا در سال ۱۳۳۸ محمدرضا شجریان به اجرای آوازهایی بدون ساز و نیز قرائت قرآن برای رادیو خراسان بپردازد. یک سال بعد شجریان دیپلم دانشسرای عالی را می‌گیرد و به استخدام آموزش و پرورش در می‌آید.
محمدرضا شجریان تا سال ۱۳۵۰ به این خاطر که پدرش می‌خواست خانواده آن‌ها بیشتر با قرائت قرآن و چهره مذهبی شناخته شوند، با نام مستعار سیاوش بیدگانی با رادیو همکاری می‌کرد، ولی بعد از آن پدرش به او اجازه استفاده از نام اصلی‌اش را داد.
محمدرضا شجریان پس از چند سال تدریس و مدیری دبستان‌های مشهد آذر ماه ۱۳۴۶ به تهران منتقل می‌شود و از همان بدو ورود با استاد احمد عبادی (نوازنده و نواساز نامی سه‌تار) آشنا می‌شود و همزمان به همکاری با رادیو ایران پرداخته و نخستین برنامه او در رادیو ایران که با عنوان "برگ سبز شماره‌ی ۲۱۶" روی آنتن می‌رود.
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۴۹ همکاری خود با برنامه‌های تلویزیون ملی ایران را آغاز می‌کند و از سال ۱۳۵۴ اجرای استاد محمدرضا شجریان برای کشورهای خارجی آغاز می‌شود؛ از سال ۶۸ استاد محمدرضا شجریان با گروه پیرنیاکان و عندلیبی به اجرای کنسرت در آمریکا و اروپا می‌پردازند. این گروه در سال بعد و به دلیل زلزله رودبار کنسرت‌هایی را در جمع آوری کمک مردم دنیا در اروپا و آمریکا اجرا می‌کنند. محمدرضا شجریان بعد از گذراندن یبماری در آمریکا، بامداد جمعه، ۲۶ شهریور ماه سال ۹۵ وارد ایران شد.
سازهای ابداعی
محمدرضا شجریان مبدع چند ساز جدید در موسیقی ایرانی است. محمدرضا شجریان در اردیبهشت ۱۳۹۰ در نمایشگاه در تهران این سازها را رسماً به نمایش عمومی درآورد. برخی این سازها عبارتند از: صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه، سبو و…
این سازها در کنسرت‌های محمدرضا شجریان به همراه گروه شهناز یا برادران پورناظری استفاده می‌شوند. مرغ خوش خوان، کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در دبی و رنگ‌های تعالی از جمله آثاری هستند که در آن‌ها بخشی از سازهای ابداعی استفاده شده‌اند.
آثار هنری
آلبوم‌ها
برخی از آلبوم‌های بر جای مانده از محمدرضا شجریان عبارت است از:
- چهره به چهره
- گلبانگ شجریان
- چاووش ۱ (به یاد عارف)
- چاووش ۲
- چاووش ۳
- چاووش ۶ (سپیده)
- چاووش ۷
- چاووش ۹ (جان جان)
- راز دل (خون جوانان وطن)
- خلوت‌گزیده
- انتظار دل
- پیوند مهر
- آستان جانان
- سرّ عشق (ماهور)
- بیداد
- نوا (مرکب‌خوانی)
- دستان
- دود عود
- ساز قصه‌گو و کنسرت بزرگداشت حافظ
- پیام نسیم
- دل مجنون
- سرو چمان
- آسمان عشق
- دلشدگان
- دیلمان
- رباعیات خیام
- چشمهٔ نوش
- بهاریه
- یاد ایام
- جان عشاق
- گنبد مینا
- پیغام اهل دل (همایون‌مثنوی)
- در خیال
- رسوای دل
- عشق داند
- شب وصل
- معمای هستی
- شب، سکوت، کویر
- آهنگ وفا
- آرام جان
- بوی باران
- زمستان است
- بی تو به‌سر نمی‌شود
- فریاد
- هم‌نوا با بم
- جام تهی
- ساز خاموش
- سرود مهر
- غوغای عشق‌بازان
- آه باران
- زبان آتش
- رندان مست
- مرغ خوش‌خوان
- رنگ‌های تعالی
- طریق عشق
خوانندهٔ تیتراژ فیلم
- دلشدگان (۱۳۷۰)
- ابجد (۱۳۸۱)
- زمستان است (۱۳۸۴)
قدردانی و جوایز
- نامگذاری یک خیابان به نام «شجریان»: در فروردین ۱۳۹۸ اعضای شورای شهر تهران با پیشنهاد نامگذاری یک خیابان به نام «محمدرضا شجریان» موافقت کردند. در این جلسه، تغیرِ نام بلوار فلامک جنوبی و شمالی در منطقه ۲ تهران به نام «محمدرضا شجریان» به تصویب رسید.
- جایزه بنیاد آقاخان: در فروردین ۱۳۹۸ جشنواره موسیقی بنیاد آقاخان جایزه ویژه «خداوندگار موسیقی» را به محمدرضا شجریان تقدیم کرد.
- نشان عالی هنر برای صلح: در شهریور ۱۳۹۶ در پنجمین جشنواره بین‌المللی هنر برای صلح نشان عالی هنر برای صلح سال ۱۳۹۶ به محمدرضا شجریان و ۳ هنرمند دیگر اهداء شد.
- نشان شوالیه: نشان شوالیهٔ ملی لیاقت در آیینی رسمی، شامگاه دوم تیر ۱۳۹۳ در سفارت فرانسه در تهران به شجریان اهدا شد
- جایزه بیتا: جمعه ۲۸ آبان ماه ۱۳۸۹ مراسمی با نام «سومین سال بزرگداشت ادب و هنر پارسی» در دانشگاه استنفورد آمریکا برگزار شد.
- جایزه بیتا به دست بنیان‌گذارش بیتا دریاباری به محمدرضا شجریان استاد موسیقی ایرانی رسید.
- جوایز یونسکو و گرمی: در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت جایزه پیکاسو و دیپلم افتخار از طرف سازمان یونسکو در پاریس شد.
حواشی
در پی حوادث سال ۸۸ شجریان با یک نامه انتقادی به ضرغامی رئیس صدا و سیما استفاده از سروده‌های انقلابی بخصوص سرود ایران، ای سرای امید را غیر شرعی خواند و خواستار توقف پخش این آثارش شد مدتی بعد آهنگ زبان آتش را خواند که بعد از آن پخش دعای ربنا او نیز در صدا و سیما ممنوع شد و از اجرای کنسرت‌های او در ایران جلوگیری گردید.
