مدرسه اسلامی هنر
 | |
| زمینه فعالیت | آموزشی - پژوهشی |
|---|---|
| تأسیس | ۱۳۸۳ |
| رئیس کنونی | سید ابوالحسن نواب (رئیس هیئت امنا) |
| وضعیت | فعال |
| ستاد | قم، بلوار هنرستان (بسیج) نبش کوچه ۲۰، مدرسه اسلامی هنر |
| وابسته به | حوزه علمیه قم |
| آدرس اینستاگرام | مدرسه‌ی اسلامى هنر |
| وبگاه | https://isoa.ir |
مدرسه‌ی اسلامى هنر مؤسسه‌ای آموزشى و پژوهشى برآمده از حوزه‌ی علميه در قم است. این مرکز با هدف «تبيين مبانى تفكر دينى در هنر» و «آموزش‌هاى نظرى و عملى در باب هنر» در سال ۱۳۸۳ تأسيس شده است.
تاریخچه
مدرسه‌ی اسلامی هنر، تاریخی را طی کرده است که می‌تواند ترسیمی باشد از ظرفیت‌ها، هدف‌ها و راه‌های پرشیب‌ونشیب پیشِ روی این حرکت دینی‌هنری. شاید ابتدای قصه را بتوان از ابتدای دهه‌ی هفتاد شمسی روایت کرد که در آن تلاش‌هایی از سوی حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید ابوالحسن نواب برای شکل‌گیری مرکزی حوزوی برای آموزش و تولید هنری آغاز شد؛ ولی به ثمر نرسید. در ابتدای دهه‌ی هشتاد تلاش‌های ایشان با جمعی دیگر از فرهیختگان و هنرمندان حوزوی تکرار شد و این‌بار هسته‌ی نیرومند اولیه‌ای ذیل عنوان مدرسه‌ی اسلامی هنر شکل گرفت.
آغاز رسمی فعالیت‌های مدرسه‌ی اسلامی هنر، در اواخر تابستان ۱۳۸۴ با کلاس‌های نویسندگی آغاز شد. در سال ۱۳۸۹ رویکرد دیگری که معطوف به شکل‌گیری مرکزی دانشگاهی بود به مدرسه‌ی اسلامی هنر افزوده شد و این مهم در سال ۱۳۹۱ با اخذ مجوز «مؤسسه آموزش عالی هنر و اندیشه اسلامی» به نتیجه رسید و در دو مقطع ارشد و دکتری دانشجو پذیرفت.
از آغاز سال ۱۴۰۰ «مدرسه‌ی اسلامی هنر» با نظر و همفکریِ دوستانِ خود، حرکتی را در راستای استقلال نسبی واحدهای گوناگونِ مدرسه، آغاز کرده است. با توجه به این سیاست، «مدرسه‌ی اسلامی هنر» در نقش یک ستاد مختصر و چابک، تنها جایگاه برنامه‌ریزی و هدایت این مجموعه‌ی بزرگ را برعهده می‌دارد.
اهداف
مدرسه‌ی اسلامی هنر با هدف پرورش افراد متخصص و متعهد با رویکردی تربیتی و صبغه‌ای دینی، برای تبیین مبانی تفکر دینی در هنر و نیز آموزش‌های نظری و عملی در باب هنر، در سال ۱۳۸۳ تأسیس شده است. این مؤسسه با الهام از سنّت علمی و سلوک عملی حوزه و استفاده از جدیدترین شیوه‌های علمی برای دستیابی به مکتب هنری اسلام بر اساس آموزه‌های اهل بیت مشغول فعالیت است.
فعالیت‌ها
- «جامعه‌پردازی» در عرصه‌ی نخبگانیِ هنر
- آموزش جوانان دغدغه‌مند و علی‌الخصوص طلّاب مستعد در مقاطع مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، در رشته‌های حکمت هنر اسلامی، فلسفة هنر، پژوهش هنر، تاریخ هنر جهان اسلام.
- تدوین پایان‌نامه‌ها و مقالات متنوع در عرصه هنر اسلامی.
- تولید آثار هنری
بخش‌ها
از بخش‌ها و فعالیت‌های متنوع مدرسه‌ی اسلامی هنر می‌توان به این موارد اشاره کرد:[۱]
- معاونت آموزش آزاد (دوره‌های آنلاین هنر قم)
- مرکز علمی‌کاربردی فرهنگ و هنر قم
- آکادمی هنری ماه نو
- آموزش بین الملل
- اندیشکده مدرسه اسلامی هنر
- بنیاد فیروزه
- مدرسه فقه هنر
- مدرسه کتابت قرآن کریم
- مدرسه دراماتورژی قرآن کریم
- مدرسه هنر قرآنی جنات
- خانه خلاق فحوا
- بازار آثار ان اف تی
- شرکت صنایع دستی ارغوان
- شرکت نقش ایوان آینه
- انتشارات مدرسه اسلامی هنر
- دو فصلنامه الهیات هنر
- کتابخانه تخصصی دین و هنر
- سینما آیه
اعضای هیئت مدیره
هیئت مؤسس
- سید محمدحسین نواب
- احمدرضا مفتاح
- حمید رضانیا
- محمد نصیری
- احمد پهلوانیان
- سید رضی موسوی گیلانی
- امیر جوان آراسته
هیئت امنا
- سید ابوالحسن نواب (رئیس هیئت امنا)
- حسن بلخاری قهی
- نصرالله حکمت
- حمید پارسانیا
- احمد پهلوانیان
- امیر جوان آراسته
- محسن خندان الویری
- محمد جواد زارعان
- سید رضی موسوی گیلانی
دستاوردها
تربیت اساتید
از بدو تاسیس مدرسه تاکنون بیش از چهل نفر از هنرآموزان و هنر پژوهان این مدرسه به درجه استادی نائل آمده‌اند و در رشته‌های فلسفه هنر، ادبیات داستانی، فیلمنامه نویسی، نقد فیلم، نگارش خلاق، شعر و … در این موسسه و دیگر مراکز آموزشی حوزه و دانشگاه به تدریس مشغول‌اند.
تدوین شیوه نامه آموزشی هنر حوزه
نتیجه سال‌ها فعالیت هنری پیشکسوتان و جوانان حوزوی تدوین شیوه‌نامه و اصولی عملی برای پرورش هنری طلاب بر اساس سنت‌های ناب ایرانی – اسلامی و با استفاده از آخرین روش‌های آکادمی‌های هنری دیگر کشورهاست.
شرح این شیوه‌ها در حوصله این مختصر نیست اما فی الجمله احیای نظام استاد و شاگردی و توجه به آموزش هنر به مثابه سلوک، از این اصول است.
تاسیس لجنه و دفتر فقه هنر
این مدرسه از سال ۱۳۸۸ با تاسیس یک لجنه‌ی فقهی متشکل از برخی اساتید حوزه علمیه و اصحاب استفتای بیوت مراجع معظم، پژوهش‌های علمی در زمینه فقه هنر را از کارهای اصلی خود قرار داده است.
نتایج این پژوهش‌ها در قالب درس خارج فقه به طلاب علاقمند عرضه می‌گردد تا به تدریج جریانی در حوزه علمیه برای تفقه در موضوعات هنری شکل بگیرد.
انتشار چهار عنوان کتاب از تقاریر دروس خارج در باب فقه مجسمه و تصویر، فقه غنا و موسیقی و مجموعه گفتگو هایی در فقه هنر و مجموعه مقالات همایش فقه هنر از ثمرات این لجنه است.
همچنین برگزاری همایش فقه هنر که از تشویق و حمایت کامل مقام معظم رهبری (حفظه الله) برخوردار شد، از نتایج این تلاش است.
تالیف، تدوین و ترجمه
در این سال‌ها چندین همایش و نشست علمی در موضوع قرآن کریم و هنر، قرآن و سینما، نسبت دین و هنر و … برگزار شده است؛ چندین پروژه علمی از قبیل دانشنامه هنر در قرآن و سنت، تک‌نگاری‌ها درباره هنر دینی، ترجمه آثار هنر پژوهان مسلمان جهان عرب، فصلنامه علمی – پژوهشی الهیات هنر و دفاع از بیش از چهل پایان نامه از جمله فعالیت‌های پژوهشی ماست.
تولید آثار هنری
هرچند این مدرسه تولید حرفه‌ای هنر را اولویت خود نمی‌داند اما آثار کارگاهی هنرمندان حوزوی هم در سپهر جامعه هنری خوش درخشیده است؛ در بخش داستان و رمان بیش از صد داستان کوتاه در چند مجموعه آثار و نشریات داستانی کشور از هنرمندان این موسسه به چاپ رسیده است.
همچنین چند رمان در سال‌های گذشته توسط ناشران مطرح کشور به چاپ رسید و چند رمان دیگر نیز فرایند انتشار را طی می‌کند.
در بخش سینما، نگارش چند فیلمنامه تلویزیونی، برگزاری جلسات نقد فیلم در جشنواره فیلم فجر و جشنواره عمار و انتشار آثار نقد در نشریات سینمایی، گوشه‌ای از کارهای این گروه است.
معجم هنر و زیبایی در قرآن و سنت
تمدن اسلامی در دل خود آثار هنری درخشانی را پدید آورده است که مخصوصاً در قرن اخیر با توجه به مطالعات پژوهشگران غربی و مسلمان ابعاد مختلفی از آن روشن شده است. در این میان منابع حدیثی از توجه کمتری برخوردار بوده‌اند. پژوهش حاضر می‌کوشد تا با استخراج مباحث مربوط به هنر و زیبایی از آیات قرآن کریم و احادیث در دو جهت به مطالعات این حوزه یاری رساند:
نخست این که نحوه نگاه منابع اصلی اسلام به مسائل هنر و زیبایی روشن شود.
دوم اینکه خود این منابع به مثابه آینه‌ای برای شناخت وضعیت هنر و زیبایی در روزگار نخستین اسلامی به کمک پژوهشگران بیاید.
این پروژه از سال ۱۳۹۲ آغاز شده و فاز نخست آن به قرآن کریم و منابع حدیثی شیعه (۱۲۸ کتاب) می‌پردازد. پروژه‌ای میان رشته‌ای است و تلاش دارد تا با توجه به آخرین تحقیقات و پژوهش‌ها در زمینه هنر و زیبایی در اسلام و نیز مطالعات قرآنی و حدیثی و مباحث تاریخ تطور واژگان عربی، گفتگویی برقرار کند میان افق معاصر و افق نزول قرآن کریم و بیان و تدوین احادیث. در این پروژه تلاش بر آن است که آیات و احادیث به گونه‌ای تدوین و تنظیم شود که ناظر به مسائل هنرمندان و پژوهشگران معاصر باشد تا آنها بتوانند آن را در متن هنر و پژوهش خود به کار گیرند.
در فازهای بعدی منابع حدیثی اهل سنت و بخش معظم تراث مکتوب اسلامی تا پایان قرن چهارم در جستجوی موضوعات هنر و زیبایی، مطالعه و بررسی خواهد شد تا نهایتاً پیکره کاملی از تمامی مباحث مرتبط با این حوزه فراهم شود.
این طرح تحت اشراف علمی جناب حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید ابوالقاسم حسینی (ژرفا) و با تلاش گروهی از پژوهشگران فاضل این موسسه در حال انجام است و نتیجه کار ان‌شاءالله در چهار جلد منتشر خواهد شد.
مدرسه کتابت قرآن کریم
با توجه به پایش فضای هنر خوشنویسی به عنوان قدیمی‌ترین هنر اسلامی، توجه به مباحث پژوهش این هنر، مهم‌ترین نکته مغفول بوده است.
با بررسی‌های مدرسه در طول سال‌های گذشته مراکز رسمی فعال در حوزه خوشنویسی همچون انجمن خوشنویسان ایران، مرکز دارالکتابه، سازمان اوقاف، حوزه هنری و دیگر نهادها با تلاشی ستودنی در پی بسط آموزش و ترویج و خلق آثار خوشنویسی بوده‌اند. این در حالی است که تاکید بر پژوهش در این حوزه می‌تواند تکمیل کننده فعالیت‌های نهادهای همکار محسوب شود و فعالیتی مجزا و غیر قابل رقابت در این زمینه محسوب می‌شود.
رویکرد مدرسه در مورد هنر خوشنویسی، کاملاً آکادمیک بوده و در همین راستا دعوت از محققان و اساتید این هنر جهت تالیف و تدوین مجموعه‌های تحقیقی در زمینه هنر خوشنویسی در صدر اهداف این مرکز قرار دارد. ورود آکادمیک این مرکز به مقوله هنر خوشنویسی و نیاز وجود تشکیلاتی مجزا برای پیگیری این مسائل سبب شد، با موافقت هیئت امنای این مرکز، مدرسه کتابت قرآن کریم تاسیس گردد.
دوره تربیت فیلمنامه نویس قرآنی (دراماتورژی قرآن)
این دوره آموزشی – تربیتی با هدف تربیت گروهی از فیلمنامه نویسان و هنر آموختگان برگزیده ادبیات نمایشی برای تولید درام در بستر معارف ناب قرآنی از سال جاری آغاز شده است.
در این دوره که با حضور اساتید و صاحب نظران شاخص کشور در حوزه‌های قرآن، روایت شناسی و فیلمنامه نویسی برگزار می‌شود؛ با تولیداتی در عرصه پژوهش، آثار نمایشی و فیلمنامه‌ای و نیز یک شیوه‌نامه کامل آموزشی همراه خواهد شد.
پانویس
- ↑ «مدرسه اسلامی هنر». دریافت‌شده در ۲۷ مهر ۱۴۰۳.
