هنر از نگاه آیت الله خامنه‌ای

شک نباید کرد که انقلاب به هنر نیازمند است و هنر انقلاب از آنجا که باید حامل مفاهیمی نو و قهراً نا آشنا باشد و از آنجا که باید با همه معارضه ها وخصومت هایی که هیچ انقلابی از آن مصون نیست، درگیر شود و از آنجا که باید معارف نوین را در ذهن ها راسخ و ماندگار سازد، ناگزیر باید هنری ممتاز و فاخر و پیشرو باشد.

ابزارهای هنری بی شک، رساترین، بلیغ ترین و کاری ترین ابزار ابلاغ و تبلیغ پیام است.

هنر یک شیوه بیان است، یک شیوه ادا کردن است. منتها این شیوه بیان، از هر تبیین دیگر رساتر، دقیق تر، نافذتر و ماندگارتر است. دقت در هر یک از این چند تعبیری که عرض کردم:رساتر بودن، دقیق تر بودن، نافذتر و ماندگارتر بودن، در فهم معنای هنر کمک می کند. ای بسا که یک گزارش غیر هنری، گر چه علمی و تحقیقی و دقیق، خاصیت ارائه هنری را نداشته باشد. بارها گفته ام که هر پیامی، هر دعوتی، هر انقلابی، هر تمدنی و هر فرهنگی تا در قالب هنر ریخته نشود، شانس نفوذ و گسترش ندارد و ماندگار نخواهد بود و فرقی هم بین پیام های حق و باطل نیست .

کار هنر با محتوی پایان نمی یابد، قالب نیز ارزش بسیار دارد. ظرف نازیبا، مظروف زیبا را زشت جلوه می دهد و برای ساختن ظرف زیبا در عرصه هنر، تنها استعداد کافی نیست، آموزش هم ضرورت دارد. هنرمندانی که قدرت آموزش اصول هنری را در خود می بینند، باید به یاری جوانان بشتابند.

شعر و هنر، زیباترین قالب برای همه پیام های نوین و مایه گسترش و نفوذ این پیام ها تا همه جای خطه وسیع دل ها و جان های انسانی ست و شاعران و سخن سرایان آگاه، همیشه توانسته اند والاترین معارف انسانی را در کتیبه روزگار با نقشی جاودانه، به نسل های بعد از خود بنمایانند.

هنر دقیق ترین و رساترین وسیله انعکاس اندیشه ها و آرمان های شریف می باشد.

هنری که در خدمت حق، انسانیت و راستی و درستی قرار داشته باشد، ارزشمند محسوب می شود.

اگر در جامعه، درخشش هنر وجود داشته باشد، فضای جامعه درخشان می شود.

هنر در جمهوری اسلامی یک وسیله و ابزار و از شمار بهترین هاست. اگر جمهوری اسلامی حرفی برای گفتن و یا ایده ای برای عرضه کردن دارد، این عرضه باید با بهترین شیوه ها که همان هنر است انجام گیرد.

هنر امروز ایران، هنر مقاومت است، نه هنر تسلیم و سازش. این گونه هنر، شرط اصلی آگاهی و زمان شناسی و نیز شجاعت و گستاخی در برابر تهاجم وحشیانه ای است که در آن از همه ابزارها برای سرکوبی و به ذلت کشانیدن ملت ما استفاده می شود.

بنده از ته دل و از بن دندان، ایمان راسخ و قطعی دارم که هنر آینده این کشور، هنری جوشنده و هنری برتر خواهد بود. همان طور که در میدان های دیگر مشاهده کردیم.

آرمان اصلی ملت ایران رسیدن به جامعه ای رشید، موحد، پرنشاط، پرامید، عدالت طلب، دارای اعتماد به نفس، پرکار، پیشرو، پیشرفته، دارای توکل و برخوردار از روح ایثار و گذشت است و فرهنگ مهم ترین عامل دست یابی به این هدف والاست.

باید ضمن پرهیز از بحث های صرفاً نظری و ذهنی، به تطبیق وضع فرهنگی موجود با وضع مطلوب و آرمانی پرداخت و با مشخص کردن عیب ها و مشکلات و بررسی علل و عوامل آن ها، به برنامه ریزی زمانبندی شده برای رفع مشکلات و دست یابی به اهداف و آرمان ها، همت گماشت.

زبانی که می تواند پیام انقلاب را به اعماق جامعه رسوخ دهد، زبان شعر و ادبیات است، زبان هنر است ... شعر انقلاب باید بتواند لباب انقلاب و مضمون حقیقی انقلاب را در بهترین قالب ها منعکس کند ... شعر امروز آئینه آینده است، انسان های قرن های بعد چطور بفهمند در جامعه امروز ما چه می گذشته است ... واقعاً پنجاه سال دیگر خیلی مشکل است به آیندگان این جامعه و فرزندان ما که این روزگار را ندیده اند فهماند که در روزگار انقلاب، در روزگار جنگ تحمیلی ... هنگام پیروزی انقلاب، هنگام ورود امام، در این سال های عجیبی که هر لحظه اش یک حادثه است در این مملکت و در این جامعه چه گذشته است ... تنها چیزی که می تواند این پیام را به نسل های بعد منتقل کند همین شعر و هنر و ادبیات است.

پیام انقلاب باید به زبان شعر و هنر که اصیل ترین و خالص ترین و گیراترین زبان هاست؛ منتقل شود. انقلاب در قالب هنر و ادبیات آسان تر و صادقانه تر از هر قالب دیگری قابل صدور است.

باید هنر به عنوان رساترین زبان برای انتقال ایده های شریف مورد توجه باشد و تشویق هنرمندان متعهد جامعه و نیز پرورش هنرمند یک اقدام اساسی تلقی گردد.

عزیزان، توجه داشته باشید هنری که امروز به نام هنر اسلامی و هنر انقلابی ارائه می شود، آبروی جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی ست، لذا باید هم از لحاظ تکنیک هم از لحاظ محتوی، همواره در منتهای قوت باشد ... ما امیدوار هستیم که آن اوج و جهش را بعد از چند سال بدست آوریم ... باشد محتوای هنر و قالب هر دو با هم و به موازات هم ترقی و پیشرفت داشته باشند.

انقلاب اسلامی ماندگار است چرا که هدایت الهی و حمایت مردمی پشتوانه آن است. هنر شما باید در راه تعمیق ارزش های آن بکار رود. شما باید از ابزار هنر خود شمشیری بسازید تا ناپاکی ها و ناخالصی ها را بزداید، تا راه رشد و پاکی و خلوص و تقوی در جامعه باز و هموار شود.

هر ذهن آفریننده می تواند در شرف و شجاعت این مردم، در مبارزه به خاطر زندگی شایسته با گرگان درنده استکبار، در شکستن بت های زر و زور و تزویر، در صفای دل جوانان، در استحکام و مقاومت مادران ... در افراشتن پرچم حمایت از مستضعفین و در صدها جلوه انقلاب اسلامی، مسحور کننده ترین زیبایی ها را ببیند و با سرانگشت ذهن خلاق خود را برای دیگران ترسیم کند. این طبیعی ترین توقعی ست که انقلاب از شاعر و هنرمند امروز دارد، انقلاب بی شک چشم به راه آن ها که می گفتند "بر طاغوت اند" اما در عمل "با طاغوت" رفتند، نخواهد ماند. بیشترین تکیه انقلاب بر نیروهای زاییده از انقلاب و پرورش یافته در مهد آن است.

ما باید قرص و محکم، مواضع خودمان را بگوییم که ای نویسنده! فیلمساز! نمایشنامه نویس! تو اگر واقعاً می خواهی برای این انقلاب و با مردم باشی، ایدئولوژی این مردم را بفهم و با این ایدئولوژی حرکت کن و شاعر مردمی و هنرمند مردمی باش. اما اینکه تو بخواهی در برج عاج خودت بنشینی و همان ذهنیات قدیمی را مطرح کنی، از مردم جدا می مانی و منزوی می شوی و چون این حکومت، حکومتی مردمی ست وقتی از مردم جدا شدی از همه جا منزوی و بیگانه خواهی شد.

هنر را با معیار های اسلامی یاد بگیرید و یاد بدهید و آن را به کار ببرید تا بتوانیم مفاهیم و ارزش های الهی و اسلامی را به مردم نشان دهید .