پایتخت کتاب ایران

افزودن پیوند
از یاقوت
پایتخت کتاب ایران
طرح فرهنگی-ترویجی «پایتخت کتاب ایران»
کشورایران
میزبانوزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
وضعیتفعال
نخستین جایزه۱۳۹۳
آخرین جایزه۱۴۰۲
گونه جایزهدولتی


پایتخت کتاب ایران عنوان طرحی در ایران است که بر مبنای آن هر سال شهری به‌عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب می‌شود. موضوع این طرح، کتاب و ادبیات است و توسط وزارت ارشاد پشتیبانی می‌شود.

بخش‌هایی از این طرح از پایتخت جهانی کتاب الگوبرداری شده است اما از نظر ساختار اجرایی همخوانی‌های زیادی با شرایط فعالیت فرهنگی در ایران پیدا کرده است.

تاریخچه

انتخاب پایتخت کتاب ایران از سال ۱۳۹۳ آغاز شده است، با اعلام فراخوان شبکه ترویج کتاب‌خوانی که زیر نظر معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جای دارد و با همکاری سازمان اسناد و کتابخانه ملی، هر سال شهرهایی که داوطلب دریافت این عنوان هستند، برنامه‌های خود را ارائه می‌دهند و داوران با انتخاب بهترین طرح‌های ارائه‌شده، پایتخت کتاب را برمی‌گزینند.

پایتخت کتاب برنامه خود را با همکاری همه نهادهای فرهنگی، نظیر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، کتابخانه ملی مرکز استان، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، شهرداری‌ها و... پیش می‌برد و هر شهر با توجه به قابلیت‌هایی که دارد، برنامه‌های گوناگونی را اجرا خواهد کرد.

پایتخت کتاب از میان شهرهای کشور که در فراخوان شرکت کرده‌اند، برگزیده می‌شود؛ شهری که بهترین برنامه‌های گذشته و بهترین برنامه‌های پیش‌بینی‌شده برای دو سال آینده را داشته باشد.

پایتخت کتاب باید زیرساخت‌های مناسب و برنامه‌های ترویجی برای کتاب و کتاب‌خوانی را در برنامه داشته باشد و بتواند در جهت پیشبرد آن‌ها تلاش کند.[۱]

آیین برگزاری

در نخستین دوره از اجرای این برنامه، ۶۴ شهر با ۳۹۰ طرح و برنامه به این فراخوان جواب داده و تقاضا داشتند به عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب شوند. اهواز با مشارکت نهادهای غیردولتی همچون کانون آموزش شهروندی برای توسعه (کاشت) موفق به اخذ این عنوان شد. در سال دوم، نیشابور توانست این عنوان را از آن خود کند. شهر بوشهر به عنوان سومین پایتخت کتاب ایران و کاشان به عنوان چهارمین پایتخت کتاب ایران انتخاب شدند. همچنین شهر یزد بر اساس شاخص‌هایی از جمله استمرار فعالیتهای ترویج کتابخوانی، ارائه برنامه‌های خلاقانه، هم افزایی و همگرایی بخش‌های دولتی و خصوصی و با حمایت مالی برندهای معتبر تجاری خود بعنوان پنجمین پایتخت کتاب ایران معرفی شد.

لازم است ذکر شود شهر یزد دوره‌های گذشته بعنوان شهر خلاق کتابخوانی نیز انتخاب شده بود. شیراز عنوان ششمین پایتخت کتاب ایران را به دست آورد که به دلیل شیوع کرونا چند ماه بیشتر از سایر پایتخت‌های کتاب ایران، این عنوان را در دست داشت. شیراز همچنین در دوران پایتختی کتاب ایران، برای کسب عنوان پایتخت جهانی کتاب اعلام نامزدی کرد. سنندج نیز پس از شیراز به عنوان هفتمین پایتخت کتاب ایران معرفی شد.

برگزیدگان

دوره اول - سال ۱۳۹۴

اهواز: (گزینش در ۲ اسفند ۱۳۹۳). این شهر به‌دلیل ارائه برنامه‌های نوآورانه، مشارکت‌جویانه، مؤثر و منسجم و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، تشکل‌های مردمی، صنایع و مراکز ورزشی و فرهنگی، به اولین برگزیده در طرح پایتخت کتاب ایران شد.

دوره دوم - سال ۱۳۹۵

نیشابور: (گزینش در ۱۴ اسفند ۱۳۹۴) با انتخاب این شهر به‌عنوان پایتخت کتاب ایران غبار از چهره گرفته شد و جوهره وجودی آن برجسته‌تر شد. نیشابور برای سال ۲۰۱۸ نامزد پایتخت جهانی کتاب هم شده است.

دوره سوم - سال ۱۳۹۶

بندر بوشهر: (گزینش در ۲ اسفند ۱۳۹۵) بندر بوشهر موفق شد با ارائه ۳۲ طرح نوآورانه و با شعار «راه‌های رسیدن به آزادی گران است؛ کتاب یک استثناست» این عنوان را برای یک سال تصاحب کند. از مجموع ۳۲ طرح، نیمی در مقیاس شهری، ۱۰ طرح در مقیاس منطقه‌ای و ۶ طرح به صورت ملی اجرا خواهد شد.

دوره چهارم - سال ۱۳۹۷

کاشان، ۱۳۹۷: (گزینش در ۸ اسفند ۱۳۹۶) کاشان به‌دلیل برنامه‌های نوآورانه، مشارکت‌جویانه و منسجم و استفاده از ظرفیت‌های صنعتی، فرهنگی و هنری در تدوین برنامه‌های پایتخت کتاب، به عنوان «پایتخت کتاب ایران» دست یافت و لوح افتخار وزرای کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی و کمیسیون ملی یونسکو را دریافت کرد.

دوره پنجم - سال ۱۳۹۸

یزد، ۱۳۹۸: (گزینش در ۴ اسفند ۱۳۹۷). شهر یزد بر اساس طرح‌های خلاقانه و نوآورانه ارائه شده، انسجام و هم افزایی نهادهای دولتی و خصوصی، مشارکت سازمان‌های مردم نهاد و ان جی اوهای مرتبط، حمایت و مشارکت مالی برندهای تجاری و اقتصادی معتبر خود و با شعار «یزد جهانی، شهر کتاب و دانایی» توانست به عنوان پنجمین پایتخت کتاب ایران لوح افتخار خود را از دستان اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت نماید.

دوره ششم - سال ۱۳۹۹

شیراز، ۱۳۹۹: (گزینش در ۱۹ بهمن ۱۳۹۹). شیراز اولین کلانشهر ایران است که این عنوان را از آن خود می‌کند. این شهر توانست با «تصویب احداث باغ کتاب»، «راه‌اندازی کتابخانه کودک در مدارس مناطق کم برخوردار در قالب طرح شکوفه‌های کتاب»، «تصویب اختصاص ۱۰۰ میلیون تومان بن خرید کتاب به کودکان کار و بدسرپرست و کم برخوردار»، «راه‌اندازی ۱۰ شبکه دوستدار کتاب در صنوف و اقشار مختلف شهروندان»، «راه اندازی اولین کتابخانه عمومی سایر با عنوان مسیر دانایی» و بیش از ۳۵ طرح مهم در حوزه کتاب و کتابخوانی، این عنوان را تصاحب کند.

به خاطر شیوع ویروس کرونا، برنامه انتخاب پایتخت کتاب ایران برای سال ۱۴۰۰ به تعویق افتاد و در عمل، در این سال شهر شیراز همچنان صاحب این عنوان باقی ماند. شیراز همچنین در سال ۲۰۲۰ برای کسب عنوان پایتخت جهانی کتاب نیز اعلام نامزدی کرد.

دوره هفتم - سال ۱۴۰۰

سنندج، ۱۴۰۰: (گزینش در ۶ دی ۱۴۰۰) شهر سنندج به‌دلیل استمرار در اجرای مناسب برنامه‌های سال‌های گذشته، راه‌اندازی پویش‌های مختلف در جهت ترویج کتاب‌خوانی، استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی و ایده‌های خلاقانه و تلاش در حوزه ترویج کتاب‌خوانی و توسعه کتابفروشی‌ها عنوان هفتمین پایتخت کتاب ایران را به خود اختصاص داد.

دوره هشتم - سال ۱۴۰۲

سمنان، ۱۴۰۲ (گزینش در ۹ آبان ۱۴۰۲) شهر سمنان به‌دلیل اهتمام حداکثری مجموعه مدیریتی فعالان شهری و مردمی و ارائه برنامه‌ها و طرح‌های خلاقانه به‌عنوان پایتخت کتاب ایران در دوره پیش رو معرفی شد.

پانویس

  1. ↑ «در پایتخت‌های کتاب ایران چه گذشت؟». دریافت‌شده در ۱۵ خرداد ۱۴۰۳.

پیوند به بیرون


برگرفته از «https://fa.yaghut.net/w/index.php?title=پایتخت_کتاب_ایران&oldid=76735»