بهرام بیضایی

بهرام بیضایی

اطلاعات شخصی
تاریخ تولد	۵ دی ۱۳۱۷ ‏(۸۵ سال)
ملیت	ایرانی
زبان مادری	فارسی
محل تولد	تهران
محل اقامت	آمریکا
تحصیلات	دیپلم دبیرستان
اطلاعات هنری
عنوان هنری	نویسنده - کارگردان
زمینه فعالیت	سینما - تلویزیون
پیشه	فیلم‌ساز • کارگردان تئاتر • نمایشنامه‌نویس • فیلم‌نامه‌نویس • تدوینگر • محقق • استاد دانشگاه
شروع فعالیت هنری	۱۳۴۱
آثار برجسته	هشتمین سفر سندباد عیّارِ تنها مرگِ یزدگرد باشو، غریبه‌ی کوچک سگ‌کُشی

بهرام بیضایی (زادهٔ ۵ دی ۱۳۱۷ در تهران) کارگردان‌ و نمایشنامه‌نویس ایرانی است. وی در زمینه‌های مختلف هنرهای نمایشی، به‌ویژه در تئاتر و سینما، تأثیرات عمیقی داشته است. بهرام بیضایی درحال‌حاضر در ایالات متحده آمریکا زندگی می‌کند.

آغاز فعالیت هنری

بهرام بیضایی در سال ۱۳۴۱ به‌عنوان نویسنده به اداره هنرهای دراماتیک رفت و با کارگردان‌های مختلف تئاتر وارد همکاری شد و همزمان نوشتن را در ماهنامه‌های هنری از جمله موسیقی و ستاره تهران پی‌گرفت.

اولین کار تلویزیونی بهرام بیضایی در سال ۱۳۴۵، ضبط مجموعه «نمایش عروسک‌ها» با همکاری گروه هنر ملی اتفاق افتاد که این مجموعه در سال ۱۳۴۶، در تلویزیون ملی پخش شد. «عمو سیبیلو» عنوان اولین فیلم کوتاهی بود که در سال ۱۳۴۹، کارگردانی کرد تا اینکه در سال ۱۳۵۰، فیلم «رگبار» را ساخت که این فیلم در جشنواره فیلم سپاس جایزه بهترین فیلم را کسب کرد.

در سال ۱۳۶۴ «باشو، غریبه کوچک» را ساخت اما اجازه اکران نگرفت تا اینکه در سال ۱۳۶۹ اکران شد. این فیلم در جشنواره‌های بین‌المللی مانند جشنواره فیلم «ونیز» و «کن» به نمایش درآمدند و مورد تقدیر قرار گرفتند. این موفقیت‌ به شهرت جهانی او افزود و باعث شد که در سطح بین‌المللی نیز شناخته شود.

شهرت

بهرام بیضایی به‌خاطر نوآوری‌هایی که در تئاتر و سینمای ایران به ارمغان آورد، شهرت زیادی پیدا کرد. آثارش از نظر هنری و ساختاری همیشه متفاوت و پیشرو بودند. نمایشنامه‌هایی همچون «مرگ یزدگرد» پایه‌گذار نگاهی نو به تاریخ و فرهنگ ایرانی بود و فیلم‌ سینمایی «باشو، غریبه‌ی کوچک» که مضامین اجتماعی و سیاسی را با زبان سینما ترکیب کرده بود، باعث جلب توجه مخاطبان شد.

انتقاد به سانسور در سینما و مهاجرت

یکی از مهم‌ترین مسائل بیضایی در ایران، نگرانی از گسترش سانسور در عرصه هنر بود. او به‌ویژه به این مسئله توجه داشت که پس از انقلاب، آثار هنری و سینمایی باید مطابق با معیارهای خاصی که از سوی انقلاب اسلامی ایران تعریف می‌شدند، تولید شوند. این امر بیضایی را به جایی رساند که برخی از آثارش دچار سانسور شدند یا حتی اجازه‌ی اکران عمومی پیدا نکردند. نمایشامه «گزارش ارداویراف» و فیلم «باشو، غریبه کوچک» به‌دلیل محتوای انتقادی و موضوعات اجتماعی و سیاسی، با مشکلات اکران مواجه شدند. بیضایی در نمایشنامه «گزارش ارداویراف» به‌طور غیرمستقیم به مشکلات و تنگناهای دوران پس از انقلاب اشاره می‌کند. این نوع نگاه انتقادی که از سینما و تئاتر برای بیان معضلات اجتماعی استفاده می‌کرد، او را از دیگر هنرمندان هم‌عصرش متمایز کرد.

بهرام بیضایی یکی از پایه‌گذاران کانون نویسندگان در سال ۱۳۴۷ بود و از سال ۱۳۴۸ تدریس در دانشگاه تهران را آغاز کرد اما در سال ۱۳۶۰ از تدریس در دانشگاه اخراج شد. بیضایی در سال ۱۳۶۷ به آلمان مهاجرت کرد اما پس از گذشت یکسال دوباره به ایران بازگشت و فیلم «مسافران» را ساخت. بهرام بیضایی در سال ۱۳۸۹ به‌خاطر برخی از بی‌مهری‌ها و با دعوت دانشگاه استنفورد آمریکا راهی ای کشور شد و در آنجا علاوه بر تدریس مشغول به انجام فعالیت‌های هنری شد.

او در مصاحبه‌ها و نوشته‌هایش بارها به این نکته اشاره کرده که فضای پس از انقلاب نه تنها آزادی هنری را محدود کرده، بلکه هنرمندانی که دیدگاه‌های متفاوت داشتند را تحت فشار قرار داده است. بیضایی پس از مهاجرت، در خارج از ایران همچنان به فعالیت‌های هنری خود ادامه داد و آثارش را در عرصه‌های بین‌المللی مطرح کرد.

بزرگداشت

در زمستان ۱۳۹۶ در جشنواره تیرگان در تورنتو بزرگداشتی برای بهرام بیضایی برگزار شد.

آثار

فیلم

فیلم‌ها
سال	نام	کارگردان	تدوینگر	فیلم‌نامه‌نویس	تهیه‌کننده	موسیقی	مدّت (دقیقه)	رنگ	توضیحات
۱۳۸۷	وقتی همه خوابیم					محمّدرضا درویشی	۱۰۷	رنگی
۱۳۸۵	قالی سخنگو				رضا میرکریمی	محمّدرضا درویشی	۸	رنگی	بخش سوّمِ فیلم فرش ایرانی
۱۳۷۹	سگ‌کُشی					وارطان ساهاکیان و صبا خضوعی	۱۴۵	رنگی	سرمایه‌گذاران: بیضایی و بهروز هاشمیان
۱۳۷۷	گفتگو با باد				محسن غریب		۲۰	رنگی	این بخش از قصّه‌های کیش حذف شد و بیضایی حقوقش را از تهیه‌کننده خرید.
۱۳۷۰	مسافران					بابک بیات	۹۸	رنگی
۱۳۶۶	شاید وقتی دیگر					بابک بیات	۱۶۰	رنگی	نیز سازندهٔ آنونس
۱۳۶۴	باشو، غریبه‌ی کوچک				علیرضا زرّین		۱۲۱	رنگی	تا ۱۳۶۹ توقیف شد.
۱۳۶۰	مرگ یزدگرد					بابک بیات	۱۱۰	رنگی
۱۳۵۷	چریکه‌ی تارا		بهرام بیضایی و گورگن گریگوریانس				۱۱۰	رنگی	طرّاحِ صحنه و لباس هم. نخستین فیلم توقیفی پس از انقلاب ۱۳۵۷
۱۳۵۶	کلاغ				بهمن فرمان‌آرا	شیدا قراچه‌داغی	۱۲۵	سیاه‌وسفید
۱۳۵۲	غریبه و مه						۱۴۰	رنگی
۱۳۵۱	سفر						۳۴	سیاه‌وسفید
۱۳۵۱	رگبار		مهدی رجاییان		باربد طاهری	شیدا قراچه‌داغی	۱۲۸	سیاه‌وسفید
۱۳۴۹	عمو سیبیلو		عبّاس گنجوی			اسفندیار منفردزاده	۲۹	سیاه‌وسفید

…==== همکاری در فیلم‌های دیگران ====

فیلم‌های کارگردانانِ دیگر
سال	نام	کارگردان	تدوینگر	فیلم‌نامه‌نویس	تهیه‌کننده	موسیقی	مدّت (دقیقه)	رنگ	توضیحات
۱۳۷۹	بادِ سرخ	علی‌محمّد قاسمی	بهرام بیضایی
۱۳۷۹	زمانه	حمیدرضا صلاحمند	بهرام بیضایی	حمیدرضا صلاحمند، پوپک راد					کارگردان پس از تدوینِ بیضایی در کار دست بُرد.
۱۳۷۶	نقشی بر آب	حمیدرضا صلاحمند	بهرام بیضایی
۱۳۷۵	فصل پنجم	رفیع پیتز	حسن حسن‌دوست	بهرام بیضایی
۱۳۷۴	بازی‌های پنهان	کریم هاتفی‌نیا	بهرام بیضایی	کریم هاتفی‌نیا، عباس اکبری
۱۳۷۴	برج مینو	ابراهیم حاتمی‌کیا	بهرام بیضایی	ابراهیم حاتمی‌کیا
۱۳۷۳	روز واقعه	شهرام اسدی	مهدی رجاییان	بهرام بیضایی				رنگی	نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم فجر ۱۳۷۳
۱۳۶۳	دونده	امیر نادری	بهرام بیضایی					رنگی
۱۳۶۰	خطِّ قرمز	مسعود کیمیایی	عبّاس گنجوی	بهرام بیضایی				رنگی
۱۳۶۰	بچه‌های جنوب؛ جستجوی دو (فیلم نیمه بلند)	امیر نادری	بهرام بیضایی
۱۳۵۹	سلندر	واروژ کریم‌مسیحی	بهرام بیضایی	بهرام بیضایی			۳۳	رنگی

کتاب‌های منتشرشده

کتاب‌های منتشرشدهٔ بیضایی
سالِ نگارش	نـام	گونه	سالِ انتشار	ناشر	توضیحات
۱۳۳۷ و ۱۳۴۲	آرش	برخوانی	۱۳۵۶	کوچک نیلوفر	پاره‌هایی ازش در زبان و ادبیّات فارسی (عمومی): برگزیده‌ی متون فارسی، مباحث دستور و زبان‌شناسی (۱۳۷۸) و سخن شیرین پارسی نیز آمده. سالِ ۱۳۹۲ به کارگردانیِ نویسنده آواخوانی شد.
نگاشته و بازنگریسته از ۱۳۳۷ تا ۱۳۷۴	سه بَرخوانی	مجموعهٔ برخوانی	۱۳۷۶	روشنگران	سه برخوانیِ «آرش»، «اژدهاک » و «کارنامه‌ی بُندارِ بیدَخش» که اوّلی و سوّمی به کارگردانیِ نویسنده به ترتیب آواخوانی شده و به نمایش درآمده. «اژدهاک» پیش‌تر به سالِ ۱۳۴۵ در ماهنامهٔ پیام نوین و به سالِ ۱۳۷۰ در کتاب روشن و «کارنامه‌ی بُندارِ بیدَخش» به سالِ ۱۳۷۵ در مجلّهٔ کلک منتشر شده بود.
۱۳۴۱	مترسکها در شب و عروسکها	مجموعهٔ نمایشنامه	۱۳۴۱	نویسنده	دو نمایشنامهٔ «مترسکها در شب» و «عروسک‌ها». این کتاب هرگز تجدید چاپ نشده. و نمایشنامهٔ یکُم چاپِ دیگری نداشته؛ ولی به کارگردانیِ جعفر والی به سالِ ۱۳۴۲ تله‌تئاتر شده است.
۱۳۴۱ و ۱۳۴۲	سه نمایشنامه‌ی عروسکی	مجموعهٔ نمایشنامه	۱۳۴۲	نویسنده نگاه روشنگران	سه نمایشنامهٔ «عروسک‌ها» و «غروب در دیاری غریب» و «قصه‌ی ماه پنهان» که یکُمی را نویسنده به نمایش درآورده و در نمایشِ دو تای دیگر نیز همکاری کرده.
۱۳۳۸ و ۱۳۴۳	نمایش در ژاپن	پژوهش	۱۳۴۳	مجله موسیقی روشنگران	با همکاریِ داریوش آشوری و سهراب سپهری در خطّاطی و بخش‌های ترجمه. انتشارِ پیشین در مجلّه موسیقی (۱۳۴۳؛ از شمارهٔ ۸۹ تا ۹۶)
۱۳۴۱ و ۱۳۴۲	نمایش در ایران	پژوهش	۱۳۴۴	نویسنده روشنگران	انتشارِ پیشین در مجلّه موسیقی (۱۳۴۱ و ۱۳۴۲؛ از شمارهٔ ۶۲ تا ۷۷)
۱۳۴۲	پهلوان اکبر می‌میرد	نمایشنامه	۱۳۴۴	صائب نگاه روشنگران	چاپِ دیگرِ پاره‌ای در کارنامه نثر معاصر (۱۳۷۹). نخستین بار پاییز و زمستانِ ۱۳۴۴ با همکاریِ نویسنده در تالارِ ۲۵ شهریور به وسیلهٔ گروهِ هنرِ ملّی به نمایش درآمد.
۱۳۴۳	هشتمین سفر سندباد	نمایشنامه	۱۳۵۰	جوانه روزبهان روشنگران	پاییزِ ۱۳۴۳ شصت نسخهٔ پلی‌کپی از این نمایشنامه به طورِ محدود منتشر شد که در دسترسِ اهلِ نمایش بود.
۱۳۴۴	دنیای مطبوعاتی آقای اسراری	نمایشنامه	۱۳۴۵	مروارید روشنگران
۱۳۴۴	'سلطان مار	نمایشنامه	۱۳۴۵	نویسنده تیراژه روشنگران	نویسنده سالِ ۱۳۴۸ بر صحنه برد.
۱۳۴۶	ضیافت / میراث	مجموعهٔ نمایشنامه	۱۳۵۵	نگاه روشنگران	دو نمایشنامهٔ تک‌پرده‌ایِ «میراث » و «ضیافت» که نویسنده سالِ ۱۳۴۶ به نمایش درآورده. نامِ کتاب در چاپِ نخست میراث و ضیافت بود.
۱۳۴۶	چهار صندوق	مضحکه	۱۳۵۸	روزبهان انتشارات روشنگران و مطالعات زنان	نخستین بار بهمن‌ماهِ ۱۳۴۶ در نخستین شمارهٔ دفترهای زمانه چاپ شد.
۱۳۴۷	دیوان بلخ	نمایشنامه	۱۳۴۷	امیر کبیر نگاه	پاره‌ای ازش در ادبیات معاصر ایران (نثر) نیز آمد.
۱۳۴۸	گمشدگان	نمایشنامه	۱۳۵۷	پیام
۱۳۴۸	نمایش	پژوهش	۱۳۴۹	امیر کبیر روشنگران	با نمایشنامه‌های لی کویی، گردباد سیاه و مُهرِ تقلّبی و دایره‌ی گچی به ترجمهٔ داریوش آشوری
۱۳۴۹	راه توفانی فرمان پسر فرمان از میان تاریکی	نمایشنامه	۱۳۵۷	نیلوفر	نخست در کیهان سالِ ۱۳۵۱ با نامِ «فرمان » چاپ شده بود.
۱۳۴۹	حقیقت و مرد دانا	داستانِ کودکان	۱۳۵۱	کانونِ پرورشِ فکری	با نقّاشی‌های مرتضی ممیّز
۱۳۴۹	عیّار تنها	فیلم‌نامه	۱۳۶۴	روشنگران	چاپِ نخست: الگو:یادکرد ژورنال
متنِ نوینِ بازنگریسته‌ای از بیشترِ نمایشنامه‌های سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۹	دیوان نمایش	مجموعهٔ نمایشنامه	۱۳۸۲	روشنگران	دفترِ یکُم و دوّم چاپ شده که متنِ بازنگری‌شدهٔ هجده نمایشنامه از دههٔ ۱۳۴۰ است. این صورت از این نمایشنامه‌هاست که از ۱۳۸۲ به بعد به صورتِ تکی نیز چاپ شده.
۱۳۵۴	حقایق درباره‌ی لیلا دختر ادریس	فیلم‌نامه	۱۳۶۱	تیراژه روشنگران
۱۳۵۵	آهو، سلندر، طلحک و دیگران	فیلم‌نامه	۱۳۵۶	نگاه روشنگران	«طلحک و دیگران» در شمارهٔ ۱ فصلنامه تئاتر (پاییزِ ۱۳۵۶) نیز چاپ شد. «سلندر» یک بار سلندر شده (کارگردان: واروژ کریم‌مسیحی) و دیگر بار بر اساسش فیلمی ساخته‌اند (سازنده: رفیع پیتز). نامِ این هر دو فیلمِ کوتاه «سلندر» است.
۱۳۵۶	ندبه	نمایشنامه	۱۳۷۱	رامین تصویر و زمانه روشنگران	بخشی از آغازِ نمایشنامه تابستانِ ۱۳۵۹ در شمارهٔ سوّم نامهٔ کانون نویسندگان ایران آمده. نسخهٔ کاملش اوّل بار تابستانِ ۱۳۶۲ در شمارهٔ سوّمِ الفبای پاریس به نامِ «بهروز برومند» منتشر شد.
۱۳۵۸	مرگ یزدگرد	نمایشنامه	۱۳۵۹	روزبهان روشنگران	نخستین بار در شمارهٔ پانزدهمِ کتاب جمعه در آبانِ ۱۳۵۸ چاپ شد. نمایشِ نویسنده به سالِ ۱۳۵۸ و فیلم‌شده به سالِ ۱۳۶۰. بخش‌هایی از فیلم‌نامه‌اش با مختصری توضیحات به سالِ ۱۳۷۱ در مجموعهٔ مقالات در نقد و معرفی آثار بهرام بیضایی نیز آمده.
۱۳۵۳ و ۱۳۵۸	'قصه‌های میرِ کفن‌پوش	فیلم‌نامه	۱۳۶۳	ابتکار روشنگران
۱۳۵۹	شب سمور	فیلم‌نامه	۱۳۶۶	عکس معاصر	چاپِ نخست: الگو:یادکرد ژورنال فیلمِ خط قرمز را بر اساسِ این کار ساخته‌اند.
۱۳۵۹	اشغال	فیلم‌نامه	۱۳۶۸	روشنگران رامین	چاپِ نخست: الگو:یادکرد ژورنال
۱۳۵۹	'آینه‌های روبرو	فیلم‌نامه	۱۳۶۱	دماوند روشنگران
۱۳۶۰	خاطرات هنرپیشه نقش دوم	نمایشنامه	۱۳۶۲	دماوند روشنگران
۱۳۶۱	روز واقعه	فیلم‌نامه	۱۳۶۳	ابتکار روشنگران	سالِ ۱۳۷۳ با همین نام فیلم کرده‌اند.
۱۳۶۱	زمین	فیلم‌نامه	۱۳۶۴	ابتکار روشنگران
۱۳۶۱	فتحنامه‌ی کلات	نمایشنامه	۱۳۶۲	دماوند روشنگران
۱۳۶۳	پرونده‌ی قدیمی پیرآباد	فیلم‌نامه	۱۳۶۳	ابتکار روشنگران	سالِ ۱۳۷۵ فیلمی به نامِ فصل پنجم بر این اساس ساخته‌اند. نیز داستانِ فیلمِ اتوبوس (۱۳۶۴) با این فیلم‌نامه می‌خواند.
۱۳۶۳	عَیّارنامه	فیلم‌نامه	۱۳۶۴	فاریاب سیمرغ روشنگران	با نقّاشیِ آیدین آغداشلو
۱۳۶۳	'تاریخ سرّی سلطان در آبسْکون	فیلم‌نامه	۱۳۶۵	عکس معاصر روشنگران
۱۳۶۳	وقت دیگر، شاید . . .	فیلم‌نامه	۱۳۶۸	ابتکار	با نقّاشیِ آیدین آغداشلو − سالِ ۱۳۶۶ با نام شاید وقتی دیگر فیلم شده. دو فصلش به سالِ ۱۳۷۱ در مجموعهٔ مقالات در نقد و معرفی آثار بهرام بیضایی نیز چاپ شده.
۱۳۶۳	پرده‌خانه	نمایشنامه	۱۳۷۲	انتشارات روشنگران
۱۳۵۸ و ۱۳۶۵	طومار شیخ شرزین	فیلم‌نامه	۱۳۶۸	رامین روشنگران	با نقّاشیِ آیدین آغداشلو
۱۳۶۵	دیباچه‌ی نوین شاهنامه	فیلم‌نامه	۱۳۶۹	روشنگران	با نقّاشیِ آیدین آغداشلو. پاره‌ای از این فیلم‌نامه به سالِ ۱۳۸۵ در شمارهٔ ۹ مجلّهٔ رودکی نیز چاپ شده است.
۱۳۶۵	پرده‌ی نئی	فیلم‌نامه	۱۳۷۱	ت روشنگران	چاپِ دیگرِ گزیده‌ای در دُرج دَری (۱۳۸۹)
۱۳۶۵ و ۱۳۶۷	گفت‌وگو با بهرام بیضایی	گفتگو	۱۳۷۱	آگاه	گفتگو با زاون قوکاسیان. بخش‌هایی از این گفتگو با عنوانِ «پالایش آیین‌ها» در شمارهٔ ۳۲ و با عنوانِ «نگهبانِ عشق و باروری» در شمارهٔ ۷۹ و با عنوانِ «ترس از گذر زمان» در شمارهٔ ۸۰ و با عنوانِ «آتش و خاک» در شمارهٔ ۹۲ و با عنوانِ «تاریخ را پیروزشدگان می‌نویسند» در شمارهٔ ۱۱۶ ماهنامهٔ صنعت سینما دوباره منتشر شده است.
۱۳۶۷	جنگنامه‌ی غلامان	نمایشنامه	۱۳۶۹	{{کوچک عصر جدید روشنگران}}
۱۳۶۸	سفر به شب	فیلم‌نامه	۱۳۹۶	روشنگران	چاپِ پیشینِ طرح در شمارهٔ ۶۸ ماهنامهٔ صنعت سینما
۱۳۶۸	مسافران	فیلم‌نامه	۱۳۷۱	روشنگران	به سالِ ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ مسافران شده. پاره‌ای پیش‌تر چاپ شده در الگو:یادکرد ژورنال
۱۳۶۹	فیلم در فیلم	فیلم‌نامه	۱۳۷۳	روشنگران
۱۳۷۰	جدال با جهل	گفتگو	۱۳۸۸	ثالث	گفتگو (با نوشابه امیری؟) – چاپِ ناقصِ پیشین: الگو:یادکرد ژورنال
۱۳۷۰	هیچکاک در قاب	گفتگو	۱۳۷۴	روشنگران
۱۳۷۱	سگ‌کشی	فیلم‌نامه	۱۳۸۰	روشنگران	به سالِ ۱۳۷۸ و ۱۳۷۹ فیلم شده. پاره‌ای پیش‌تر چاپ شده در الگو:یادکرد ژورنال و سپس‌تر پاره‌ای در الگو:یادکرد ژورنال و تصویرِ دستخطِّ پاره‌ای سپس‌تر در الگو:یادکرد ژورنال
۱۳۷۲	سیاوش‌خوانی	نمایشنامه و فیلم‌نامه	۱۳۷۵	روشنگران
۱۳۷۳	آوازهای ننه آرسو	فیلم‌نامه	۱۳۷۵	روشنگران	فیلمِ سایه به سایه را بر اساسِ این فیلم‌نامه نوشته و ساخته‌اند.
۱۳۷۵	مقصد	فیلم‌نامه	۱۳۷۷	روشنگران
۱۳۵۳ و ۱۳۷۵	چشم‌انداز	فیلم‌نامه	۱۳۸۸	روشنگران
۱۳۷۶	اَفرا، یا روز می‌گذرد	نمایشنامه	۱۳۸۱	روشنگران	نویسنده سالِ ۱۳۸۶ نمایش داده.
۱۳۷۷	مجلس قربانی سِنِمّار	نمایشنامه	۱۳۸۰	روشنگران
۱۳۷۷	گفتگو با باد	فیلم‌نامهٔ کوتاه	۱۳۷۹	دیدار	فیلم‌شده به سالِ ۱۳۷۷ به کارگردانیِ نویسنده. کتاب با نامِ کاملِ گفتگو، نقد و نظر و فیلمنامهٔ گفتگو با باد با گفتگوهایی با بیضایی و عوامل فیلم و مقالاتی دربارهٔ فیلم به کوششِ زاون قوکاسیان
۱۳۷۳ و ۱۳۷۸	سهراب‌کُشی	نمایشنامه	۱۳۸۶	روشنگران	پاره‌هایی چند از واپسین بخشِ نمایشنامه، که مویهٔ تهمینه بر مرگِ سهراب است، به سالِ ۱۳۸۵ در شمارهٔ ۵۷ مجلّهٔ بخارا چاپ شده بود، و مژده شمسایی نیز همین بخش را در شبِ بخارای بهرام بیضایی در زادروزش در همان سال برای حاضران خوانده بود.
۱۳۷۹	ایستگاه سلجوق	فیلم‌نامه	۱۳۸۱	روشنگران
۱۳۷۹	مَجلس ضَربت زدن	نمایشنامه	۱۳۸۱	روشنگران
۱۳۸۱	اتفاق خودش نمی‌افتد!	فیلم‌نامه	۱۳۸۴	روشنگران
۱۳۸۲	'شب هزارویکُم	نمایشنامه	۱۳۸۲	روشنگران	سه تک‌پرده‌ایِ هم‌نامِ پی‌درپی که نویسنده سالِ ۱۳۸۲ به نمایش درآورد.
۱۳۸۲	ریشه‌یابیِ درخت کهن	پژوهش	۱۳۸۳	روشنگران	پارهٔ یکُمِ هِزاراَفسان کجاست؟
۱۳۸۳	ماهی	فیلم‌نامه	۱۳۹۹	بیشه	سالِ ۱۳۸۸ به طورِ غیررسمی و محدود منتشر شده بود.
۱۳۸۳	مجلس شبیه؛ در ذکر مصایب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رُخشید فرزین	نمایشنامه	۱۴۰۲	بیشه	نویسنده تابستانِ ۱۳۸۴ بر صحنه برد.
۱۳۸۴	هِزاراَفسان کجاست؟	پژوهش	۱۳۹۱	روشنگران	پارهٔ دوّمِ ریشه‌یابیِ درخت کهن
۱۳۸۵	لبه‌ی پرتگاه	فیلم‌نامه	۱۳۸۶	روشنگران
۱۳۸۶	وقتی همه خوابیم	فیلم‌نامه	۱۳۸۸	روشنگران	فیلم شده.
۱۳۸۸	تاراج‌نامه (ذیل جهانگشا)	نمایشنامه	۱۳۹۰	روشنگران
۱۳۸۸	چهارراه	نمایشنامه	۱۳۹۸	روشنگران	نویسنده در فروردینِ ۱۳۹۷ بر صحنه برد.
۱۳۸۱ و ۱۳۹۶	موزاییک استعاره‌ها: گفت‌وگو با بهرام بیضایی و زنان فیلم‌هایش	گفتگو	۱۴۰۲	برج	با پروانه معصومی و سوسن تسلیمی و مژده شمسایی. به کوششِ بهمن مقصودلو برای فیلمِ بهرام بیضایی: موزاییک استعاره‌ها (۲۰۱۹ میلادی)

جوایز و افتخارات

جشنواره	سال	فیلم	جایزه	نتیجه
فستیوالِ بین‌المللیِ فیلمهای کودکان و نوجوانان	۱۳۵۱	سفر	جایزهٔ مخصوصِ مجسّمهٔ طلائی	برنده
جشنوارهٔ جهانیِ فیلمِ تهران	۱۳۵۱	رگبار	جایزهٔ ویژهٔ هیئتِ داوران	برنده
جشنوارهٔ بین‌المللیِ فیلمِ شیکاگو	۱۳۵۱	سفر	بهترین فیلمِ کوتاه	برنده
	۱۳۵۱	رگبار	بهترین فیلم	نامزد شده
جشنوارهٔ بین‌المللیِ فیلمِ مسکو	۱۹۷۳ میلادی	رگبار	جایزهٔ ویژهٔ هیئتِ داوران	برنده
	۱۹۷۳ میلادی	سفر	بهترین فیلمِ کوتاه	برنده
جشنوارهٔ سینماییِ سپاس	۱۳۵۲	رگبار	بهترین فیلم‌نامه	برنده
			بهترین فیلم	برنده
جشنوارهٔ بین‌المللیِ فیلمِ قاهره	۱۳۵۴	غریبه و مه	جایزهٔ ویژه	برنده
جشنوارهٔ سه قارّه	۱۹۷۹ میلادی	کلاغ	بالنِ طلایی	نامزد شده
	۱۹۷۹ میلادی	کلاغ	جایزهٔ ویژهٔ هیئتِ داوران	برنده
	۱۳۶۶	'شاید وقتی دیگر	بالنِ طلایی	نامزد شده
جشنوارهٔ بین‌المللیِ فیلمِ وایادولید	۱۳۵۹	چریکه‌ی تارا	بهترین فیلم	برنده
جشنوارهٔ فیلم و هنرِ فرانسه	۱۳۶۹	باشو، غریبه‌ی کوچک	جایزهٔ اوّل	برنده
جشنوارهٔ بین‌المللیِ فیلمِ هنر و تجربهٔ اوبرویلیه	۱۹۹۰ میلادی	باشو، غریبه‌ی کوچک	بهترین فیلم	برنده
جشنوارهٔ بین‌المللیِ فیلمِ آدانا	۱۳۶۹	باشو، غریبه‌ی کوچک	جایزهٔ ویژهٔ هیئتِ داوران	برنده
جشنوارهٔ فیلمِ فجر	۱۳۶۶	شاید وقتی دیگر	بهترین تدوین	نامزد شده
	دهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر|۱۳۷۰	مسافران	بهترین فیلم	نامزد شده
			بهترین کارگردانی	نامزد شده
			بهترین تدوین	نامزد شده
			جایزهٔ ویژهٔ هیئتِ داوران	برنده
	۱۳۷۳	روز واقعه	بهترین فیلم‌نامه	نامزد شده
	۱۳۷۹	سگ‌کُشی	بهترین فیلم	نامزد شده
			بهترین کارگردانی	نامزد شده
			بهترین فیلم‌نامه	برنده
			بهترین فیلم از نگاهِ تماشاگران	برنده
	۱۳۸۷	وقتی همه خوابیم	بهترین فیلم	نامزد شده
			بهترین کارگردانی	نامزد شده
			بهترین تدوین	برنده
جشنِ بزرگِ سینمای ایران	۱۳۸۰	سگ‌کُشی	بهترین فیلم	نامزد شده
			فیلم برگزیدهٔ انجمنِ منتقدان و نویسندگانِ سینمای ایران	نامزد شده
			بهترین کارگردانی	برنده
			بهترین فیلم‌نامه	نامزد شده
			بهترین تدوین	نامزد شده
جشنِ دنیای تصویر	۱۳۸۰	مسافران	بهترین فیلمِ دههٔ ۱۳۷۰	برنده
	۱۳۸۶	یک دهه فعالیت به عنوانِ هنرمندِ ماندگار در تاریخِ سینمای ایران		برنده
جشنوارهٔ بین‌المللیِ فیلمِ استانبول	۲۰۰۴ میلادی	یک عمر دستاورد		برنده
جشنوارهٔ بین‌المللیِ فیلمِ شهر	۱۳۸۷	مجموعهٔ آثار		برنده
جشنوارهٔ فیلمِ پروین اعتصامی	۱۳۸۸	باشو، غریبه‌ی کوچک	تأثیرگذارترین فیلم دربارهٔ زن (رأی‌گیری)	برنده
جشنِ منتقدانِ سینمایی	۱۳۸۸	وقتی همه خوابیم	بهترین فیلم‌نامه	نامزد شده

پیوند به بیرون

• ریاضی، فرهاد. «مقاله‌ای جامع درباره استاد بهرام بیضایی». راسخون
• درباره بیضایی در روزنامه شرق
• به بهانه‌اجرای نمایش «افرا»؛ نگاهی به آثار و فعالیت‌های هنری «بهرام بیضایی»