محمدحسین فاضل تونی
| فقیه و فیلسوف | |
 | |
| نام کامل | محمدحسین فاضل تونی |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۲۵۹ |
| زادگاه | تون از توابع فردوس |
| تاریخ وفات | ۱۳ بهمن ۱۳۳۹ |
| شهر وفات | تهران |
| محل دفن | قبرستان شیخان در قم |
| محل سکونت | تهران |
| استادان | ادیب نیشابوری جهانگیرخان قشقایی آخوند فشارکی میرزا هاشم اشکوری |
| شاگردان | حسن‌زاده آملی جوادی آملی سید رضی شیرازی |
| محل تحصیل | تون مشهد اصفهان تهران |
| تالیفات | تعلیقه بر الشفاء ابوعلی سینا تعلیقه بر اسفار اربعه ملاصدرا |
محمدحسین فاضل تونی، (زادهٔ ۱۲۵۹ در تون - درگذشت ۱۳ بهمن ۱۳۳۹ در تهران) معروف به فاضل تونی، فیلسوف، مجتهد، ادیب و مدرّس حکمت و عرفان بود.
تولد و درگذشت
محمدحسین تونی در سال ۱۲۵۹ در تون از توابع فردوس در خراسان جنوبی، متولد شد. پدرش، ملاعبدالعظیم، واعظ بود و فرزندش را پیش از رسیدن به سن تعلم، به مکتب سپرد.[۱]
زیست علمی
آموزش تحصیل مقدمات ادبیات عربی در تون نزد اساتیدی نظیر ملا محمدباقر تونی
هجرت به مشهد و حضور در کلاس درسی ادیب نیشابوری، میرزا عبدالرحمن مدرس شیرازی، بجنوردی، شیخ اسماعیل قائنی[۲]
عزیمت به اصفهان و شرکت در درس منظومه جهانگیرخان قشقایی[۳] و فقه در درس سید محمدصادق خاتون‌آبادی، آخوند فشارکی و سید علی نجف‌آبادی، فقه [۴]
هجرت به تهران و حضور در درس آقا میرزا هاشم اشکوری، استاد نامور فلسفه در مدرسه سپهسالار جدید.[۵]
تدریس
تونی پس از درگذشت استادش، آقامیرزاهاشم اشکوری، به مدرسه دارالشفا رفت و به تدریس پرداخت.[۶] وی در مدرسه علوم سیاسی و دارالفنون، عربی و فقه و منطق[۷] و از ۱۳۱۳ش در دارالمعلمین عالی، که تازه تأسیس شده بود، زبان عربی و بعدها منطق و فلسفه تدریس کرد. همچنین در دانشکده معقول و منقول از بَدو تأسیس[۸] و در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، فلسفه و زبان و ادبیات عرب تدریس می‌کرد.[۹]
جلسات درس فاضل تونی بسیار پربار و آموزنده بود. وی مطالب را شمرده و با آرامش خاطر شرح می‌داد، مشکل‌ترین و پیچیده‌ترین مطالب را ساده و روشن می‌ساخت، درس خود را به آیات و احادیث و اشعار مولوی و حافظ و شیخ محمود شبستری و جامی و جز آنان می‌آراست و بیانش گاه با طنز و طیبت همراه می‌شد.[۱۰]
شاگردان
تنی چند از شاگردان تونی بدین قرار است:
مهمترین از آثار
فاضل تونی بر بسیاری از آثار عرفانی و فلسفی، از جمله اسفار و منطق شفا، حواشی مختصری نوشته است. برخی از آثار فاضل تونی عبارت‌اند از:
- صرف و نحو و قرائت عربی
- تعلیقه بر شرح فصوص الحکم قیصری
- قسمت نحوِ کتاب‌های صرف و نحو و قرائت، که کتاب‌های درسی سال‌های اول و دوم و سوم دبیرستان‌ها بوده‌اند.
- منتخب قرآن و نهج البلاغه؛
- منتخب کلیله و دمنه عربی و وفیات الاعیان ابن خلّکان، با شرح و توضیح لغات مشکل آنها.
- جزوه منطق که تقریرات او در رشته فلسفه (دانشکده ادبیات) است.
- حکمت قدیم (در طبیعیات)
- الهیات [۱۵]
- تعلیقه بر الشفاء ابوعلی سینا؛[۱۶]
- تعلیقه بر اسفار اربعه ملاصدرا؛[۱۷]
- ترجمه فن سماع طبیعی[۱۸]
رحلت
او در ۱۳ بهمن ۱۳۳۹ در تهران درگذشت[۱۹] و در قبرستان شیخان قم دفن شد.
درباره فاضل تونی
جلال الدین همایی مادّه تاریخی دربارهٔ فوت وی سروده که بر سنگ مزارش حک شده است.[۲۰] شماره سومِ سال نهمِ (فروردین ۱۳۴۱) مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در بزرگداشت وی و به‌عنوان یادنامه فاضل تونی انتشار یافت.
پانویس
- ↑ حسن‌زاده آملی، در آسمان معرفت، ۱۳۷۵، ص۳۵۷.
- ↑ خوانساری، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص۴۵۴۶.
- ↑ خوانساری، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص۴۷.
- ↑ خوانساری، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص۴۷-۴۸.
- ↑ خوانساری، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص۴۹.
- ↑ خوانساری، ص۴۹۵۰.
- ↑ «چند سطر از زندگی استاد...»،ص۳
- ↑ خوانساری، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص۵۰.
- ↑ چند سطر از زندگی استاد...، ص۳.
- ↑ خوانساری، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص۵۰-۵۱.
- ↑ «مصاحبه با آیت‌الله سید رضی شیرازی»، ص۱۸.
- ↑ حسن زاده آملی، در آسمان معرفت، ۱۳٧٥، ص۳۵۷-۳۷۴.
- ↑ جوادی آملی، ج۲، بخش۲، ص۹۷، بخش۵، ص۱۴۵.
- ↑ جمعی از نویسندگان، منطق، ص۱۳۴.
- ↑ خوانساری، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص۵۴-۵۵.
- ↑ حسن زاده آملی، هزار و يك كلمه، ج٣، ص٣٥.
- ↑ حسن زاده آملی، هزار و يك كلمه، ج٣، ص٣٥.
- ↑ خوانساری، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص۵۴-۵۵ ؛ فروغی، فن سماع طبیعی، ص۳.
- ↑ چند سطر از زندگی استاد...، ص۳۴؛ خوانساری، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص۵۳.
- ↑ رجوع کنید به ص۳۸؛ خوانساری، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص۵۲
