خسرو شکیبایی

از یاقوت
خسرو شکیبایی
اطلاعات شخصی
تاریخ تولد۷ فروردین ۱۳۲۳
ملیتایرانی
محل تولدتهران
تاریخ درگذشت۲۸ تیر ۱۳۸۷
آرامگاهقطعه هنرمندان بهشت زهرا، تهران
تحصیلاترشتهٔ بازیگری
دانشگاهدانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران
اطلاعات هنری
عنوان هنریبازیگر
پیشهبازیگر • فیلمنامه‌نویس • صداپیشه • دکلمه‌خوان
سال‌های هنری۱۳۴۲–۱۳۸۷


خسرو شکیبایی (۷ فروردین ۱۳۲۳ – ۲۸ تیر ۱۳۸۷) بازیگر اهل ایران بود.[۱] او تحصیلاتش را در رشتهٔ بازیگری در دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران به پایان برد. تا پیش از انقلاب اسلامی، او فقط در عرصهٔ تئاتر و دوبله فعالیت داشت و فعالیت حرفه‌ای در سینما را با بازی در فیلم خط قرمز (۱۳۶۱) ساختهٔ مسعود کیمیایی آغاز کرد. شکیبایی بابت بازی در نقش حمید هامون در فیلم هامون (۱۳۶۸) برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر شد.[۲][۳]

دیگر کارهای او شامل مجموعه های تلویزیونی روزی روزگاری (۱۳۷۰–۱۳۷۱) و خانۀ سبز (۱۳۷۵)، و فیلم‌های یکبار برای همیشه (۱۳۷۱) کیمیا (۱۳۷۳)، سایه به سایه (۱۳۷۴)، کاغذ بی‌خط (۱۳۸۰)، سالاد فصل (۱۳۸۳) و اتوبوس شب (۱۳۸۵) می‌شوند.

زندگی

خسرو شکیبایی در ۷ فروردین ۱۳۲۳ در محله خیابان مولوی تهران به دنیا آمد.[۴] در شناسنامه نامش «خسرو» است؛ ولی خانواده و نزدیکان، او را «محمود» صدا می‌کردند. پدر خسرو سرگرد ارتش بود و وقتی او ۱۴ ساله بود، بر اثر سرطان از دنیا رفت. شکیبایی پیش از اینکه وارد عرصۀ تئاتر شود، در حرفه‌هایی چون خیاطی و کانال‌سازی و آسانسورسازی کار می‌کرد. وی فارغ‌التحصیل بازیگری دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود و فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۴۲ با بازیگری تئاتر آغاز کرد.

فعالیت هنری

تئاتر

خسرو شکیبایی فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۴۲ با بازیگری تئاتر آغاز کرد. در ۱۹ سالگی برای اولین بار روی صحنه تئاتر رفت و بعد از مدتی به عباس جوانمرد، معرفی و به صورت کاملاً حرفه‌ای بازیگر تئاتر شد. از جمله نمایش‌هایی که وی در آن‌ها ایفای نقش نموده‌ است، می‌توان به سنگ و سرنا، همۀ پسران من، شب بیست و یکم، و بیا تا گل برافشانیم اشاره کرد. او چندین نمایش تلویزیونی مانند فیزیکدان‌ها و هنگامۀ شیرین وصال را هم در کارنامه دارد.

سینما

شکیبایی نخستین بار در سال ۱۳۵۳ در فیلم کوتاه و ۱۶ میلی‌متری «کتیبه» به کارگردانی فریبرز صالح مقابل دوربین رفت. در سال ۱۳۶۱ در حالی که مشغول بازی در نمایش «شب بیست و یکم» بود، مورد توجه مسعود کیمیایی قرار گرفت و با بازی در نقش کوتاهی در فیلم خط قرمز (مسعود کیمیایی، ۱۳۶۱) به سینما آمد و تا سال ۱۳۶۸ نقش آفرینی‌هایی کرد. از جمله در فیلم‌های دزد و نویسنده، ترن و رابطه خوب ظاهر شد. اما پس از بازی در فیلم هامون (داریوش مهرجویی، ۱۳۶۸) بود که نام خسرو شکیبایی بر سر زبان‌ها افتاد. او برای بازیش در همین فیلم از «هشتمین جشنواره فیلم فجر»، سیمرغ بلورین دریافت کرد و تحسین منتقدان و مردم را برانگیخت.

او برای بازی در فیلم کیمیا (احمد رضا درویش، ۱۳۷۳) بار دیگر برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول از سیزدهمین جشنواره فیلم فجر شد. او سومین سیمرغ خود را هم برای بازی در نقش عادل مشرقی فیلم سالاد فصل (فریدون جیرانی) گرفت. از آخرین افتخارات شکیبایی هم دیپلم افتخار برای فیلم اتوبوس شب (کیومرث پوراحمد) بود. خسرو شکیبایی آخرین جایزه‌اش را از ششمین جشن ماهنامه «دنیای تصویر» برای بازی در فیلم کاغذ بی خط دریافت کرد.

پس از گذشت نزدیک به ۲۲ سال از اولین حضورش در فیلم کیمیایی، در فیلم حکم (۱۳۸۳)، باری دیگر در فیلم وی در کنار عزت‌الله انتظامی ایفای نقش کرد.

در ۹ تیرماه ۱۳۸۷ در دومین جشن منتقدان سینمایی، جایزه یکی از برترین بازیگران سی سال سینمای پس از انقلاب را گرفت.[۵] او همچنین در بیست و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر، بازیگر و گوینده تیزر جشنواره بود.[۶]

تلویزیون

خسرو شکیبایی در سال ۱۳۵۴، یعنی یک سال بعد از اولین حضور خود در فیلم کوتاه «کتیبه»، به دعوت محمدرضا اصلانی در سریال سمک عیار ایفای نقش کرد و پس از آن در سریال‌هایی چون لحظه، کوچک جنگلی، مدرس، تهران ۵۳، روزی روزگاری، خانه سبز، سرزمین سبز، کاکتوس، آواز مه، تفنگ سر پر و در کنار هم بازی کرد.

خسرو شکیبایی در چند فیلم تلویزیونی هم حضور یافت. آخرین نقش‌آفرینی این هنرمند در فیلم تلویزیونی پیوند (سعید عالم‌زاده) و آخرین نمایش فیلمش، آشیانه‌ای برای زندگی (حمید طالقانی) بود که به مناسبت روز پدر از تلویزیون پخش شد.

صداپیشگی

شکیبایی ۵ سال پس از ورود به تئاتر، یعنی در سال ۱۳۴۷ وارد حرفهٔ دوبلوری شد و مدت کوتاهی نیز در زمینه دوبله به فعالیت پرداخت. شاخص‌ترین اثر سینمایی که خسرو شکیبایی در آن صحبت کرد فیلم شعله بود که در آن به جای پیرمرد مسلمان ده ایفای صدا نمود. او علاوه بر هنرنمایی در نقش آفرینی سینما و تئاتر و تلویزیون، برخی از سروده‌های فروغ فرخزاد، سهراب سپهری، سید علی صالحی و محمدرضا عبدالملکیان را به صورت دکلمه اجرا کرده بود.

درگذشت

خسرو شکیبایی در ساعت ۵ صبح جمعه ۲۸ تیرماه ۱۳۸۷ در سن ۶۴ سالگی بر اثر ایست قلبی در بیمارستان پارسیان تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا دفن شد. او مدت‌ها از عارضه دیابت و همچنین سرطان کبد رنج می‌برد.

در پی این رویداد، محمد خاتمی رئیس‌جمهور سابق ایران غلامعلی حداد عادل رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس و عزت‌الله ضرغامی رئیس سازمان صدا و سیما پیام تسلیت صادر کردند، همچنین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، پیام تسلیت محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت ایران را در مراسم تشییع پیکر «خسرو شکیبایی» اعلام داشت.[۷]

یادبود

در سال ۱۳۸۹، کتاب خسرو شکیبایی به تألیف الهام قره‌خانی با نگاهی به شخصیت او توسط انتشارات «خانۀ فرهنگ و هنر گویا» منتشر شد. این کتاب مقدمه‌ای بر اصول بازیگری خسرو شکیبایی از نگاه آیدین آغداشلو،اکبر عالمی، جمشید مشایخی، مهران مدیری، هدیه تهرانی و هفتاد نفر دیگر از سایر هنرمندان ایران است. در این کتاب تنی چند از هنرمندان سینمای ایران از دیدگاه‌های گوناگون دربارهٔ زندگی و هنر خسرو شکیبایی سخن گفته‌اند.[۸]

آثار

آثار خسرو شکیبایی به شرح زیر است.

فیلم‌شناسی

فیلم‌های سینمایی

سال نام فیلم نام نقش نام کارگردان نکات مهم
۱۳۶۰ خط قرمز جمال مسعود کیمیایی تجربهٔ بازی در یک فیلم سینمایی برای اولین بار
۱۳۶۲ دادشاه شنبه حبیب کاووش
۱۳۶۳ صاعقه حسن ضیاءالدین دری
۱۳۶۴ دزد و نویسنده رحمان کاظم معصومی
۱۳۶۵ رابطه آقای معلم پوران درخشنده
۱۳۶۶ شکار مصطفی مجید جوانمرد
ترن رسول امیر قویدل
۱۳۶۸ عبور از غبار رشید بختی پوران درخشنده
هامون حمید هامون داریوش مهرجویی * برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از هشتمین جشنواره فیلم فجر
  • انتخاب به عنوان بازیگر ماندگارترین نقش تاریخ سینمای ایران برای بازی در نقش حمید هامون
۱۳۶۹ جستجو در جزیره اسعد احمدی مطلق مهدی صباغ‌زاده
ابلیس سعید احمدرضا درویش نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد از اولین جشن سینمای ایران
۱۳۷۰ بانو محمود داریوش مهرجویی
۱۳۷۱ یک بار برای همیشه محمود نباتی سیروس الوند * نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از یازدهمین جشنواره فیلم فجر،
سارا گشتاسب داریوش مهرجویی نامزد دریافت آهوی بلورین مردم به عنوان بهترین بازیگر نقش دوم مرد از سومین جشن سینمای ایران
پرواز را به خاطر بسپار بهرام شرافت حمید درخشانی
۱۳۷۲ بلوف رسول یاوری ساموئل خاچیکیان
۱۳۷۳ کیمیا رضا رضایی‌منش احمدرضا درویش * برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از سیزدهمین جشنواره فیلم فجر
  • بهترین بازیگر نقش اول مرد در اولین جشنواره سینما و زن
  • برنده آهوی بلورین مردم به عنوان بازیگر برگزیده سینمای دفاع مقدس از ششمین جشن سینمای ایران
  • نامزد دریافت آهوی بلورین مردم به عنوان بهترین بازیگر نقش اول مرد از ششمین جشن سینمای ایران
پری در ۲ نقش: صفا و اسد داریوش مهرجویی
درد مشترک دکتر یاسمین ملک‌نصر
۱۳۷۴ خواهران غریب منصور خسروی کیومرث پوراحمد
عاشقانه نادر علیرضا داودنژاد
سایه به سایه امیر حیدری علی ژکان نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از پانزدهمین جشنواره فیلم فجر
۱۳۷۵ سرزمین خورشید دکتر کسری احمدرضا درویش
۱۳۷۶ زندگی نصرت اصغر هاشمی
روانی نوری (مسافر) داریوش فرهنگ
۱۳۷۸ میکس خسرو داریوش مهرجویی
عشق شیشه‌ای آقای بازیگر حمید حیدرنژاد نقش کوتاه
دختردایی گمشده خسرو داریوش مهرجویی
۱۳۷۹ دختری به نام تندر در ۲ نقش:

رحیم‌خان و مجنون

حمیدرضا آشتیانی‌پور
۱۳۸۰ مزاحم نیما دادگر سیروس الوند
لژیون صابر شارمین ضیاءالدین دری
کاغذ بی خط جهانگیر ناصر تقوایی نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از بیستمین جشنواره فیلم فجر
  • برنده لوح زرین بهترین بازیگر مرد از سایت ایران آکتور (دوره سوم)
  • دومین بازیگر نقش اول مرد سال در هفدهمین دوره منتخب نویسندگان و منتقدان
اثیری عمو محمدعلی سجادی
۱۳۸۲ صبحانه‌ای برای دو نفر علی آذر مهدی صباغ‌زاده
۱۳۸۳ ازدواج صورتی عنایت‌الله ساکت منوچهر مصیری
سالاد فصل عادل مشرقی فریدون جیرانی برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از بیست و سومین جشنواره فیلم فجر
  • نامزد لوح زرین بهترین بازیگر مرد از سایت ایران آکتور (دوره ششم)
حکم حد میثاق مسعود کیمیایی * نامزد لوح زرین بهترین بازیگر مرد از سایت ایران آکتور (دوره ششم)
۱۳۸۴ چه کسی امیر را کشت؟ اکبر مهدی کرم‌پور نامزد تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد در دهمین جشن خانه سینما
عروسک فرنگی شهاب سالک فرهاد صبا
پیشنهاد ۵۰ میلیونی خسرو بردباری مهدی صباغ‌زاده
ستاره‌ها ۳: ستاره بود ابراهیم مشرقی فریدون جیرانی برنده تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد در دوازدهمین دوره جشن خانه سینما
۱۳۸۵ دست‌های خالی امیرحسین ترابی ابوالقاسم طالبی نامزد تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد در یازدهمین دوره جشن خانه سینما
اتوبوس شب رحیم کیومرث پوراحمد برنده دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد از بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر
نسکافه داغ داغ آقای بندری علی قوی تن
رئیس دکتر مسعود کیمیایی
۱۳۸۶ دایناسور استاد خوش‌نویس پرویز شیخ‌طادی
دوشیزه باران محمدعلی سلیمان تاش هنوز اکران نشده
شب سید رضا رسول صدرعاملی
دل شکسته مهندس خجسته علی روئین‌تن
۱۳۸۷ امروز نه فردا فریدون جیرانی
شرقی خسرو عبدالرضا منجزی بخش‌هایی که خسرو شکیبایی در آن حضور دارد برش‌هایی از سینمایی «آبادانی» می‌باشد
حیران پدربزرگ ماهی شالیزه عارف پور آخرین فیلم خسرو شکیبایی
- سلامی دیگر مستندی درباره بهروز وثوقی و دیدار خسرو با بهروز وثوقی

مجموعه‌های تلویزیونی

ٰ

سال عنوان کارگردان توضیحات
۱۳۵۴
سمک عیار محمدرضا اصلانی
خلیل ده مرده محمود استاد محمد
۱۳۵۶ لحظه محمد صالح علا
۱۳۶۵ مدرس هوشنگ توکلی • در نقش مدرس
کوچک جنگلی ناصر تقوایی (نیمه تمام)، بهروز افخمی
۱۳۶۸
روزی روزگاری امرالله احمدجو • در نقش مرادبیگ
تهران ۵۳ هوشنگ توکلی • در نقش معلم
۱۳۷۲ میثاق خون حسین مختاری
میراث مشترک گوینده گفتار متن
۱۳۷۴
بوی گل‌های وحشی حسینعلی لیالستانی در نقش کوهیار
۱۳۷۵
خانه سبز بیژن بیرنگ، مسعود رسام • در نقش رضا صباحی
۱۳۷۶
سرزمین سبز بیژن بیرنگ، مسعود رسام پخش در سال ۱۳۸۶
۱۳۷۷
کاکتوس محمدرضا هنرمند فقط در سری اول این مجموعه تلویزیونی بازی کرده‌اند
۱۳۷۸/۱۳۷۹
تفنگ سرپر امرالله احمدجو در نقش آقا سید
۱۳۸۱
آواز مه حسینعلی لیالستانی • در نقش ایلیا
در کنار هم فتحعلی اویسی • در نقش آقای رکن آبادی
باران عشق فریدون حسن‌پور/احمد امینی • در نقش رسول عطریان
۱۳۸۱–۱۳۸۶
شیخ بهایی شهرام اسدی شیخ عزالدین (پدر شیخ بهایی)

فیلم‌های تلویزیونی

سال نام فیلم نام نقش نام کارگردان نکات مهم
۱۳۸۶ میراث رضا حسین زینعلی پخش از شبکه یک سیما
۱۳۸۷ آشیانه‌ای برای زندگی قربانعلی نعمتی حمید طالقانی پخش از شبکه یک سیما
بختک یوسف صیادی

بهشت هشتم

فیلم‌های کوتاه

سال نام فیلم نام نقش نام کارگردان نکات مهم
۱۳۵۳ کتیبه فریبرز صالح

نمایش‌های تئاتر

از جمله نمایش‌هایی که شکیبایی در آنها حضور داشت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • پنجهٔ عدالت
  • زیر گذر لوطی صالح
  • تراژدی کسری
  • هنگامه شیرین وصال
  • بلیت تئاتر
  • پنجه به دست آوردن
  • صیادان
  • با خشم به یاد آر
  • بازرس
  • سنگ و سرنا
  • همهٔ پسران من
  • شب بیست و یکم
  • بیا تا گل برافشانیم
  • شاهزاده و گدا

صداپیشگی

  • شعله (پیرمرد مسلمان)
  • غازهای وحشی (آرتور ویتی)
  • چارلتون هستون زلزله، بوکانیر، چهار تفنگدار، نبرد میدوی، آخرین مردان سرسخت، سرگرد داندی)
  • جیمز میسون(معلم من شیطان، قیمت یک زندانی)
  • بیل کازبی

آلبوم‌های موسیقی

سال عنوان سروده‌های نوع (ژانر) ناشر توضیحات
۱۳۷۳
نامه‌ها
دکلمه
مؤسسهٔ فرهنگی ـ هنری دارینوش
-
۱۳۷۴
مهربانی
محمدرضا عبدالملکیان
دکلمه
مؤسسهٔ فرهنگی ـ هنری دارینوش
-
صدای پای آب
دکلمه
مؤسسهٔ فرهنگی ـ هنری دارینوش
(مجوز انتشار شماره ۱۵۹۰/۴/ج از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)
۱۳۷۵
نشانی‌ها
سید علی صالحی
دکلمه
مؤسسهٔ فرهنگی ـ هنری دارینوش
-
۱۳۸۲
سهراب سپهری
دکلمه
مؤسسهٔ فرهنگی ـ هنری دارینوش
-
پری‌خوانی
دکلمه
مؤسسهٔ فرهنگی ـ هنری دارینوش
-
حجم سبز
سهراب سپهری
دکلمه
مؤسسهٔ فرهنگی ـ هنری دارینوش
-
۱۳۹۱
۴۰ حکایت از گلستان سعدی
حکایت‌های گلستان سعدی
دکلمه
مؤسسهٔ فرهنگی ـ هنری آوای خورشید
آهنگساز: کارن همایون‌فر، سنتور، صداهای الکترونیک و دستیار آهنگساز: آرش بادپا. تار: مهدی سیف. کمانچه: همایون پشت‌دار. نی: بابک حبیبی. (شمارهٔ مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: ۹۱–۷۴۴۴)

جایزه‌ها و افختارات

جشنواره فیلم فجر

جشنواره فیلم فجر

سال فیلم رده نتیجه
۱۳۶۸ هامون سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد برنده
۱۳۷۳ کیمیا سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد برنده
۱۳۸۳ سالاد فصل سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برنده
۱۳۷۱ یکبار برای همیشه سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد نامزدشده
۱۳۷۵ سایه به سایه سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد نامزدشده
۱۳۸۰ کاغذ بی خط سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد نامزدشده
۱۳۸۵ اتوبوس شب سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد نامزدشده
۱۳۸۵ اتوبوس شب دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد برنده

مجله فیلم

مجله فیلم

سال فیلم رده نقش نتیجه منبع
۱۳۸۳ هامون بازیگر ماندگارترین نقش تاریخ سینمای ایران حمید هامون برنده [۹][۱۰]

وبگاه ایران اکتور

سال دوره فیلم رده نتیجه منبع
۱۳۸۲ سومین کاغذ بی خط لوح زرین بهترین بازیگر مرد برنده [۱۱]
۱۳۸۴ ششمین سالاد فصل لوح زرین بهترین بازیگر مرد نامزدشده [۱۱]
۱۳۸۴ ششمین حکم لوح زرین بهترین بازیگر مرد نامزدشده [۱۱]

جشن سینمای ایران

سال دوره فیلم رده نتیجه
۱۳۷۰ نخستین ابلیس بهترین بازیگر نقش اول مرد نامزدشده
۱۳۷۲ سومین یک بار برای همیشه آهوی بلورین مردم بهترین بازیگر نقش اول مرد برنده
۱۳۷۲ سومین سارا آهوی بلورین مردم بهترین بازیگر نقش مکمل مرد نامزدشده
۱۳۷۵ ششمین کیمیا آهوی بلورین مردم بهترین بازیگر نقش اول مرد نامزدشده
۱۳۷۵ ششمین کیمیا آهوی بلورین بازیگر برگزیده سینمای دفاع مقدس برنده

جشنواره سینما و زن

سال دوره فیلم رده نتیجه منبع
۱۳۷۴ نخستین کیمیا بهترین بازیگر نقش اول مرد برنده [۱۲]

جشن خانه سینما

جشن خانه سینما

سال فیلم رده نتیجه
۱۳۷۶ سرزمین خورشید بهترین بازیگر نقش اول مرد نامزدشده
۱۳۸۵ چه کسی امیر را کشت؟ بهترین بازیگر نقش اول مرد نامزدشده
۱۳۸۶ اتوبوس شب بهترین بازیگر نقش اول مرد برنده
۱۳۸۷ ستاره‌ها : ستاره بود بهترین بازیگر نقش اول مرد برنده

جشنواره جهانی فیلم پیونگ یانگ

جشنواره جهانی فیلم پیونگ یانگ

سال فیلم رده نتیجه منبع
۱۹۹۸ خواهران غریب بهترین بازیگر مرد برنده [۱۳]

پانویس

  1. انتخاب. «بیوگرافی و زندگینامه خسرو شکیبایی/ از این بازیگر چه می‌دانیم؟».
  2. «خسرو شکیبایی» درگذشت (فارس نیوز)
  3. «روزی روزگاری و مراد بیگ همچنان محبوب مخاطبان است». روزنامه جوان.
  4. تابناک. «در مورد خسرو شکیبایی».
  5. برگزیدگان ۳۰ سال سینمای پس از انقلاب ایران معرفی شدند. (ایران)
  6. خسرو شکیبایی درگذشت (آفتاب)
  7. «پیام تسلیت محمود احمدی‌نژاد به مناسبت در گذشت خسرو شکیبائی». خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۷ مهر ۱۴۰۳.
  8. «کتاب «خسرو شکیبایی» منتشر شد». ایسنا. ۲۳ تیر ۱۳۸۹. دریافت‌شده در ۷ مهر ۱۴۰۳.
  9. «انتخاب شخصیت‌های ماندگار سینمای ایران». بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۸۷.
  10. «روزی که هامون آرام گرفت». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۱۶ دسامبر ۲۰۱۸.
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ «خسرو شکیبایی (; Iranact.Com - Cinema - Artists». دریافت‌شده در ۳۰ دسامبر ۲۰۱۸.
  12. «تمام جشنواره‌های مربوط به فیلم کیمیا». Iranian Movie DataBase.
  13. «تمام جشنواره‌های مربوط به فیلم خواهران غریب». Iranian Movie DataBase. دریافت‌شده در ۱۶ دسامبر ۲۰۱۸.

پیوند به بیرون