روایت فتح (مستند)

مستند روایت فتح

ژانر	مستند
سازنده	گروه تلویزیونی جهاد سازندگی
بر پایهٔ	واقعیت‌های دفاع مقدس
نویسنده	سید مرتضی آوینی
کارگردان	سید مرتضی آوینی
راوی	سید مرتضی آوینی
آهنگساز	رضا سلطان‌زاده
کشور سازنده	ایران
زبان اصلی	فارسی
شمار فصل‌ها	۵
شمار قسمت‌ها	۶۳
تولید
مکان تولید	جبهه‌های جنگ
فیلم‌برداری	مصطفی دالایی، مهدی فلاحت‌پور، محمد صنعتی، احمد حائری، حسن پیرهادی، ابراهیم حاتمی‌کیا، قاسم بخشی، سعید یوسف‌زادگان، امیراسکندر یکه‌تاز، محمد منزوی، میرکیوان خلیل پور،‌ اصغر بختیاری
تدوین‌گر	سید مرتضی آوینی
مدت	از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۷ش
پخش
شبکهٔ اصلی	شبکه یک
انتشار اولیه	تابستان ۱۳۶۵ش

مستند روایت فتح نام مجموعه مستندهایی درباره دفاع مقدس که اثر سید مرتضی آوینی بوده و مهم‌ترین و برجسته‌ترین روایت تصویری درباره جنگ تحمیلی هشت ساله ایران و عراق به شمار می‌رود. این مجموعه در طول جنگ ایران و عراق توسط گروه تلویزیونی جهاد سازندگی و به کارگردانی سید مرتضی آوینی تولید و از شبکه یک سیمای ایران پخش می‌شد. گفته می‌شود مستندهای روایت فتح، عظمت رزمندگان دفاع مقدس را ماندگار کرد تا جایی که اگر چنین روایت‌هایی نبود شاید کسی متوجه عظمت رزمندگان نمی‌شد. در این میان نقش سیدمرتضی آوینی بسیار پررنگ و برجسته بود.

روایت فتح شامل پنج مجموعه و فصل و ۶۳ قسمت درباره جنگ ایران و عراق است که در سال‌های ۱۳۶۴ش تا ۱۳۶۷ش تولید شد. مجموعه اول درباره عملیات والفجر هشت، مجموعه دوم درباره عملیات کربلای یک، مجموعه سوم پیرامون عملیات کربلای پنج،‌ مجموعه چهارم پیرامون اتفاقات نظامی، سیاسی و فرهنگی سال ۱۳۶۶ش و مجموعه پنجم ضمن مرور عملیات‌های گذشته رزمندگان ایرانی مانند عملیات کربلای ۱۰، حوادث این مقطع از جنگ را تا پایان آن مرور می‌کند.

پس از پایان جنگ تحمیلی در سال ۱۳۶۷ش،‌ آوینی و همکارانش ساخت مستند روایت فتح را رها کردند؛ اما در اواخر ۱۳۷۰ش، با تأسیس مؤسسه فرهنگی روایت فتح به دستور مقام معظم رهبری، ساخت روایت فتح مجدداً از سر گرفته شد.

مستند‌های روایت فتح که از سوی گروه تلویزیونی جهاد سازندگی تولید می‌شد، تیتراژ نداشت. از همین رو، مشخص نبود در هر فیلم چه کسی یا کسانی مشارکت داشتند. سید مرتضی آوینی، افزون بر کارگردانی روایت فتح، تدوین‌گر و نویسنده متن مستند و گوینده آن بود. مصطفی دالایی، مهدی فلاحت‌پور، محمد صنعتی، احمد حائری، حسن پیرهادی، ابراهیم حاتمی‌کیا، قاسم بخشی، سعید یوسف‌زادگان، امیراسکندر یکه‌تاز، محمد منزوی، میرکیوان خلیل پور،‌ اصغر بختیاری جزو فیلم‌بردارهای مجموعه و مهدی همایونفر، هادی قمی، رضا مرادی‌نسب،‌ سعید یزدانی،‌ ابوالقاسم بوذری، حسن پیرهادی، پرویز رمضانی جزو صدابرداران بودند. آهنگ‌سازی مستند نیز بر عهده رضا سلطان‌زاده بود.

مجموعه گفتارها و متن روایت فتح در قالب کتاب‌هایی مانند «گنجینه آسمانی» و «با من سخن بگو دوکوهه‏» زیر به چاپ رسیده است. در کتاب «یک تجربه‌ماندگار (روایت فتح به روایت شهید سیدمرتضی آوینی)» نیز شرح چگونگی ساخت مجموعه مستند تلویزیونی روایت فتح از شهید آوینی، گردآمده است.

معرفی اجمالی

مجموعه مستند روایت فتح، مشهورترین اثر سید مرتضی آوینی و یکی از شاخص‌ترین مستندهای مربوط به جنگ هشت‌ساله ایران و عراق است. این مجمومه به نوعی به تاریخ مصور دفاع مقدس تبدیل شده است. مستند روایت فتح در پنج مجموعه و شصت و سه قسمت و محصول سال‌های ۱۳۶۴ش تا ۱۳۶۷ش بود و از فروردین یا تابستان ۱۳۶۵ش تا پایان جنگ در ۱۳۶۷ش هر شب جمعه از شبکه یک تلویزیون پخش می‌شد.

این مستند توسط گروه تلویزیونی جهاد تلویزیون ساخته شد. کارگردان آن شهید سید مرتضی آوینی، هنرمند و نویسنده عرصه دفاع مقدس، بود. این مستند تلویزیونی به بررسی اوضاع اجتماعی شهرها در رابطه با جنگ، حضور نیروهای مردمی و بسیج در جبهه‌های نبرد و همچنین مصاحبه‌های میدانی با رزمندگان می‌پردازد. روایت فتح از همان ابتدای پخش از تلویزیون با اقبال بسیار زیادی روبرو شد و همچنان پس از گذشت سال‌ها از جنگ تحمیلی، پخش آن با اقبال قابل ملاحظه‌ای روبرو است. این مستند یادآور حماسه‌ها و رشادت‌های جوانمردانی است که حتی برخی از آنها با سن و سالی کم، توانستند هر کدام به الگو و قهرمان ملی ما ایرانیان تبدیل شوند.

سید مرتضی در روایت فتح، وظیفه روایتگری حماسه بزرگ دفاع مقدس را بر دوش داشت که قهرمانانش نه از پشت کوه قاف آمده بودند و نه از آسمان هفتم، بلکه افرادی به‌ ظاهر معمولی بودند که می‌خندیدند، می‌گریستند، می‌ترسیدند، عشق می‌ورزیدند و می‌گذشتند. آوینی شیوه روایتگری این حماسه بزرگ را متحول کرد و به چهارچوب‌های جدیدی در عرصه روایتگری دست یافت. او با درک بالایی که از مفهوم جهاد فی سبیل الله داشت، کوشید نوع جدیدی از روایت را ارائه کند که متناسب با عرصه‌های معنوی دفاع مقدس بود. او به جای پرداختن به شیوه‌های مستعمل و نخ‌نما شده روایت‌گری، به روش‌های جدیدی روی آورد که مبتنی بر حکمت و ذوق بود.

مجموعه مستندهای «روایت فتح»، با پایان یافتن جنگ متوقف شد و آوینی و همکارانش بلاتکلیف ماندند و ساخت مستند روایت فتح را رها کردند؛ اما در اواخر ۱۳۷۰ش، با تأسیس مؤسسه فرهنگی روایت فتح به دستور و حمایت مقام معظم رهبری، ساخت روایت فتح از سر گرفته شد. گروه مستند روایت فتح سفر به مناطق جنگی را از سر گرفتند و طی مدتی کمتر از یک سال، تهیه شش برنامه از مجموعه ده قسمتی «شهری در آسمان» را به پایان رساندند. سیدمرتضی آوینی در جریان تولید یکی از برنامه‌های سری جدید روایت فتح، در ۲۰ فروردین سال ۱۳۷۲ش در فکه بر اثر اصابت ترکش مین‌های به جای مانده از جنگ ایران و عراق به شهادت رسید.

نظر مقام معظم رهبری درباره مستند روایت فتح

من تا مدّت‌ها که روایت فتح پخش می‌شد، اصلاً شهید آوینی را نمی‌شناختم؛ ولی از مشتری‌های همیشگی روایت فتح بودم. یعنی هر شب جمعه، حتماً می‌نشستم و این برنامه را نگاه می‌کردم. روی من تأثیر زیادی می‌گذاشت و می‌دیدم که این کلام چقدر اثر دارد. یک وقت همان جوانان آمدند پیش من (به نظرم مال جهاد بودند) من در همان جلسه گفتم: «این صدای نجیبی که اینها را بیان می‌کند، چیز خیلی جالبی است؛ این را نگهدارید.» خودش هم قاعدتاً در آن جلسه بود. کسی هم به من نگفت که «این آقاست.» اما بعدها خودِ ایشان به من نوشت: «آن کسی که اینها را تهیه می‌کند، من هستم.» کسی که می‌خواهد چنین برنامه‌هایی بسازد، باید آن نجابت و معصومیت و استحکام و اطمینان به سخن را داشته باشد. گاهی حرفی را کسی میزند و حرف بزرگی است؛ اما پیداست که خودش اعتقادی به این حرف ندارد. امّا این صدا، آن صدایی است که بزرگترین حرف‌ها را می‌زد و خودش اعتقاد داشت. مثلاً می‌گفت: «این جوانان ما، به راه‌های آسمان آشناترند تا به راه‌های زمین.» این را چنان می‌گفت که گویا راه‌های آسمان را خودش رفته، دیده و می‌داند که این‌ها آشناتر هستند! ما خیال می‌کنیم صدای جنگی باید صدای کلفت و نخراشیده‌ای باشد؛ امّا ایشان آن‌طور صدایی نداشت. صدایی بود معصوم و نجیب و درعین‌حال استحکامی ویژه داشت؛ در قالب نوشتاری قوی و هنرمندانه. این نوشته‌ها، نوشته‌های قوی و خوبی بود. خودِ ایشان مینوشت و خودش هم اجرا می‌کرد.

مستند روایت فتح در میان لیست ۱۰۰ مستند برتر تاریخ ایران در سامانه منظوم، مرجع ارزشگذاری سینما و تلویزیون، رتبه ۲ را با امتیاز و رأی مردم کسب کرده است. همچنین این مستند در سایت منظوم به‌عنوان سایت مرجع ارزش‌گذاری سینما و تلویزیون و معرفی لیستی از برترین آثار سینما و تلویزیونی، نمره ۸.۹ از ۱۰ را از سوی مردم به دست آورده است.

انتخاب قالب مستند برای روایت فتح، به این دلیل بود که آوینی می‌خواست واقعیت‌های عینی جبهه‌های جنگ تحمیلی را انعكاس دهد و هر آنچه را كه مانع باور مخاطب است، از حلقه‌های فیلم بیرون بریزد. بنابراین شیوه مستند حقیقت پایه كار تولید چنین برنامه ماندگار شد.

سبک و ویژگی‌ها

برای مستند روایت فتح ویژگی‌هایی بیان شده است که برخی از آنها از این قرار است:

• مهم‌ترین ویژگی ساختاری و محتوایی برنامه «روایت فتح» توجه به زبان تاثیرگذار آن شمرده شده است. به اعتقاد شهید آوینی می‌بایست از طریق نمایش این آثار تلویزیونی در مخاطبان یك تحول عمیق و درونی ایجاد كرد. بنابراین او با زبان فطرت با مخاطبان خود ارتباط برقرار می‌كرد. به تعبیری دیگر او با استفاده از متون نگارشی، ابلاغ كننده مستند شاعرانه اشراقی بود. یعنی با دست مایه قراردادن مضامین جنگ تحمیلی ارتباط مخاطب را با فطرت پاك انسانی گره می‌زد. این زبان اشراقی شنیداری - دیداری مجموعه روایت فتح را مختص آوینی دانسته‌اند که با شهادت آوینی متوقف شد.

• توجه به فرمانروایی عشق از دیگر ویژگی‌های این برنامه بیان شده است. شهید آوینی در زمینه به كارگیری این سبك روایی در جایی می‌نویسد: من در روایت فتح رودربایستی را كنار گذاشتم و آنگاه حرف زدن را آغاز كردم كه عجب شجاعتی می‌خواهد و با عقل‌اندیشی و ژورنالیسم جور درنمی‌آید؛ اما من باید عالَم بسیجیان را روایت می‌كردم كه عاشق بودند و با قلبشان در عالَم می‌زیستند؛ عالم آنان عالم ظاهر نبود. آنان اهل باطن، حقیقت و معنا بودند. دست‌اندركاران این برنامه در پشت جبهه به گزارش‌های ساده و غیرواقعی بسنده نمی‌كردند؛ بلکه با نزدیک شدن به خطوط مقدم ضمن انعكاس روحیات ایثارگران، خود نیز در فضای معنوی پرسه می‌زدند تا بهتر مضامین جنگ تحمیلی را درک کنند.
• در برنامه روایت فتح، ارتباط و پیوند تنگاتنگی بین دفاع مقدس و نهضت بزرگ عاشورا برقرار است. عاشورا و کربلا در اندیشه شهید آوینی دارای جایگاه ویژه‌ای است. بنابراین روایت فتح روایت عاشقانی است که ترس از مرگ جایی در قلب آنها نداشت. به همین دلیل فیلم‌سازان روایت فتح هم عاشقانه فیلم می‌ساختند. آوینی دراین‌باره می‌گوید: «این کارهایی که ما می‌کردیم از پول بوروکراسی یا سیستم‌های نظامی یا هر چیز دیگر برنمی‌آید عشق می‌خواهد و انگیزه‌اش در عشق است.
• آگاهی کامل گروه مستند روایت فتح از تکنیک‌های سینما و محتوای کار: گروه فیلم‌سازان روایت فتح نسبت به سینما آگاهی کاملی داشتند و چون نسبت به مضمون هم به شناخت کافی و عمیق رسیده بودند، تکنیک روایت فتح به‌خوبی از عهده بیان مضمون برآمد. به اعتقاد آوینی بین مضمون و ساختار باید چنان پیوندی برقرار باشد که نتوان آن‌ها را از هم جدا کرد و در روایت فتح این اتفاق به شایستگی رخ داد.
• در روایت فتح، علاوه بر ارتباط قلبی فیلم‌ساز با جبهه، تا حد امکان موانع سر راه بروز حقیقت مثل میکروفن، گزارشگر و غیره را حذف نموده است. آوینی در مستندسازی شیوه‌ای را دنبال می‌کرد که خود آن را «شیوه اشراقی» در فیلم‌سازی می‌نامید.
• موسیقی روایت فتح در جهت نمایان‌تر شدن حس معنوی فیلم مورداستفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این موسیقی متن که به‌گونه‌ای یادآور طبل و سنج‌های نمایش‌های تعزیه است، مخاطب را به لحاظ روحی و با نوعی انعکاس شرطی آماده می‌کند تا به فضا و احساس مشخصی برسد و بتواند تعامل و ارتباط بیشتری با برنامه برقرار کند. رضا سلطان‌زاده، آهنگ‌ساز روایت فتح، درباره ویژگی‌های موسیقی روایت فتح می‌گوید: موسیقی روایت فتح کاملاً یک کار نو و بکر است. آوینی نه موسیقی سنتی را می‌پسندید و نه کلاسیک را. اولین قطعه‌ای که من در روایت فتح کار کردم، از فیلم آمریکایی «مصایب جنگ» الگو گرفتم. وقتی این موضوع را با آوینی مطرح کردم، گفت: «اشکالی ندارد ولی مواظب باش به آن نزدیک نشوی.»
• جنگ در روایت فتح، حماسه‌ای است از وفا، مردانگی، ایثار، عشق که قهرمانانش از بسیجی‌های شهرهای مختلف ایران هستند. روایت فتح وظیفه روایتگری حماسه بزرگی را بر دوش داشت که آوینی قهرمانانش را نه از پشت کوه قاف آورده بود و نه از آسمان هفتم، بلکه افرادی بودند به‌ظاهر معمولی که می‌خندیدند، می‌گریستند، می‌ترسیدند، عشق می‌ورزیدند، می‌گذشتند، اما شیوه روایتگری این حماسه بزرگ را او متحول کرد و به چهارچوب‌های جدیدی در عرصه روایتگری دست یافت. در واقع، روایت فتح می‌تواند به‌عنوان یکی از بارزترین جلوه‌های اقتدار روایتگری در هنر معاصر ایران تلقی شود.
• دوری از زیاده گویی و ساده گویی، از دیگر ویژگی‌های این مستند بیان شده است.

وجه نامگذاری

بعد از پیروزی ایران در عملیات طریق‌القدس در سال ۱۳۶۰ش، امام خمینی در پیام خود به رزمندگان چنین فرمودند: «آنچه برای اینجانب غرورانگیز و افتخارآفرین است، روحیه بزرگ و قلوب سرشار از ایمان و اخلاص و روح شهادت‌طلبی این عزیزان - که سربازان حقیقی ولی‌الله الاعظم ارواحنا فداه هستند - می‌باشد و این است فتح الفتوح». شهید آوینی متأثر از این جمله، قسمت یازدهم مجموعهٔ مستند حقیقت را که گزارشی از عملیات مذکور بود، «و این است فتح الفتوح» نام گذاشت و به موضوع جوانان، ایمان و شهادت‌طلبی و تحول انسان توجه نمود. بعدها که ایشان در سال ۱۳۶۴ تولید مجموعه مستندهای جنگی را از سر گرفت، باز همین مضمون، فحوای کلی تمام قسمت‌های این مجموعه را تشکیل می‌داد؛ یعنی مظاهر تحولی که در انسانِ انقلاب اسلامی رخ داده و او را از متن جهالت مدرن به رسالت الهی مبعوث کرده است. ازاین‌رو، نام مجموعه مستند روایت فتح متأثر از همان فرمایش امام، روایت فتح شد؛ روایتِ فتح انسان توسط انقلاب اسلامی.

عوامل مستند روایت فتح

سید مرتضی آوینی و همکارانش در حاشیه فیلمبرداری مستند روایت فتح، فکه، فروردین ۱۳۷۲ش

تصویر جلد گنجینه‌های آسمانی؛ گفتار متن فیلم‌های روایت فتح

---

مجموعه‌های روایت فتح

روایت فتح در ۵ فصل و مجموعه ساخته شده است که عبارتند از:

مجموعه اول

مجموعه اول روایت فتح شامل یازده قسمت درباره عملیات بزرگ والفجر هشت است. عملیات والفجر هشت غروب روز بیستم بهمن سال ۱۳۶۴ش از ساحل شرقی اروندرود شروع شد. این مجموعه در سال ۱۳۶۵ش به روی آنتن رفت.

مجموعه دوم

مجموعه دوم درباره عملیات کربلای یک که در تابستان ۱۳۶۵ انجام شد، در دوازده قسمت تولید شد و در ۱۳۶۵ش در شبکه یک تلویزیون به نمایش درآمد.

مجموعه سوم

این مجموعه پانزده قسمتی درباره عملیات کربلای پنج که در زمستان ۱۳۶۵ و در شلمچه روی داد، تولید و در سال ۱۳۶۵ و ۱۳۶۶ش پخش شد.

در این عملیات سه تن از عوامل فیلم‌سازی گروه روایت فتح به فاصله یک روز از هم شهید شدند: رضا مرادی‌نسب، ابوالقاسم بوذری و حسن هادی. به همین دلیل سه برنامه از پانزده قسمت این مجموعه به این سه شهید اختصاص یافته است.

مجموعه چهارم

وجه مشترک برنامه‌های مجموعه چهارم روایت فتح اتفاقاتی است که در سال ۱۳۶۶ش علاوه بر جبهه نظامی، در عرصه‌های سیاسی و فرهنگی بر ایران گذشت مانند انتقال عملیات سراسری ایران از جنوب به غرب، هجوم تبلیغی دشمن برای ناامید کردن مردم از ادامه جنگ و خالی کردن جبهه‌ها و شروع دخالت مستقیم آمریکا در جنگ. این مجموعه هم در یازده قسمت ساخته و در سلا ۱۳۶۶ش پخش شد.

مجموعه پنجم

در این مجموعه که شامل چهارده قسمت دارد، ضمن مرور عملیات‌های گذشته نیروهای ایرانی مانند عملیات کربلای ۱۰ و برخی عملیات‌ها در غرب کشور، حوادث این مقطع از جنگ را تا پایان آن مرور می‌کند. چهار قسمت برنامه، مربوط به عملیات مرصاد با عنوان «درخششی دیگر» است که تصویرگر دفع حمله گروهک منافقین است. در طی ساخت این چهار قسمت، یکی از اعضای گروه روایت فتح به نام «حسین شریعتی» به شهادت رسید.

دو مجموعه «شهری در آسمان» و «با من سخن بگو دوکوهه» هم برنامه‌هایی است که شهید آوینی پس از پایان جنگ ساخت. این مجموعه سال ۱۳۶۷ش پخش شد.

عوامل

مستند‌های روایت فتح تیتراژ نداشت. ازهمین‌رو مشخص نبود در هر فیلم چه کسی یا چه کسانی مشارکت داشتند. در تیتراژ فقط نوشتهٔ «روایت فتح» می‌آمد. با اینکه در بحث میدانی برای تهیه مستند، گروهی شاملِ فیلمبردار، صدابردار، دستیار فیلمبردار و راننده به جبهه می‌رفتند و مقابل آتش و گلوله مستند تولید می‌کردند؛ اما در هیج فیلمی اسمی از آنان برده نشد. این روش را به روحیه آوینی نسبت داده‌اند. آوینی می‌گفت باید در گمنامی کار کنیم و به وظیفه الهی‌مان عمل کنیم؛ می‌گفت چه طور از آن بسیجی که به عملیات می‌رود، نمی‌پرسند که هستی و از کجا آمده‌ای؟ ما هم باید مثل او باشیم. کاری که برای خدا انجام بگیرد، اجر و قربش بیشتر است. به همین دلیل، روایت فتح تیتراژی نداشت و عواملش مشخص نبودند. چند نکته درباره آوینی و روایت فتح

مجموعه مستند روایت فتح در پنج فصل توسط گروه تلویزیونی جهاد سازندگی و با افراد متفاوتی تولید شد؛ هرچند همگی یک وحدت رویه را دنبال می‌کردند. عوامل این مجموعه از این قرارند:

• کارگردان: سید مرتضی آوینی
• فیلم‌بردارها: مصطفی دالایی، مهدی (بهروز) فلاحت‌پور، محمد صنعتی، احمد حائری، حسن پیرهادی، ابراهیم حاتمی‌کیا، قاسم بخشی، سعید یوسف‌زادگان، امیراسکندر یکه‌تاز، محمد منزوی، میرکیوان خلیل‌پور و اصغر بختیاری
• دستیار فیلم‌بردار: مرتضی شعبانی
• صدابرداران: مهدی همایونفر، هادی قمی، رضا مرادی‌نسب (در کربلای پنج شهید شد)،‌ سعید یزدانی،‌ ابوالقاسم بوذری، حسن پیرهادی، پرویز رمضانی
• تدوین‌گر: سید مرتضی آوینی
• آهنگ‌ساز: رضا سلطان‌زاده
• نویسنده: سید مرتضی آوینی
• گوینده: سید مرتضی آوینی

مهدی همایونفر، مسئول گروه تلویزیونی جهاد سازندگی نیز بود.

برشی از صدای شهید آوینی در روایت فتح

0:00 0:00

پرویز رمضانی، یکی از صدابرداران گروه در مورد روش فیلم‌برداری اعتقاد داشت: «قبلاً صدابردار فقط کار فنی را انجام می‌داد و هیچ دخل و تصرفی در برخورد با مصاحبه‌شونده نداشت. آقا مرتضی به فیلم‌بردارها می‌گفت: «شما سوال کنید تا مصاحبه‌شونده مجبور شود به دوربین نگاه کند.» در واقع فیلم‌بردارها، کارگردانی کار را انجام می‌دادند و صدابردار خودش را با فیلم‌بردار سینک می‌کرد و قواعد کارگردانی و فیلم‌برداری را شکسته بودند. گاهی دستیار فیلم‌بردار کمک کارگردان بود یا اینکه صدابردار سؤال‌هایی را طراحی می‌کرد.» روش فیلمبرداری مصطفی دالایی، یکی از تصویربرداران برجسته و با تجربه مجموعه مستند روایت فتح در زمان جنگ، چنین بود. او معتقد است یکی از صحنه‌های پرکاربرد در مستند روایت فتح، این است که فیلم‌بردار بدون هیچ واسطه‌ای با بچه‌های جنگ صحبت می‌کند. او با این روش از فیلم‌برداری نقش زیادی در ساخت فیلم‌های روایت فتح داشت. البته فیلم‌بردارهای روایت فتح هرکدام سبک خودشان را داشتند، برای نمونه شهید فلاحت‌پور با رزمنده‌ها دوست می‌شد و تصویرهایی مثل «دسته ایمان» یا همان افق روایت فتح را می‌گرفتند. در سبک فیلم‌برداری سهیل نصیری، دوربین سوم شخص است و ناظر بی‌طرف کنار ایستاده و سوژه صحبت می‌کند و تصاویر معروفی که از شهید سید محمد جهان‌آرا باقی‌مانده، از این جنس است. در برخی دوره‌ها نیز دوربین دوم‌شخص است و ارتباط با مخاطب به کمک این روش بیشتر شد. قاسم بخشی، محمد صدری و پیرهادی هم این سبک را ادامه دادند.

روایتِ روایت فتح در آثار

مجموعه گفتارها و متن روایت فتح در قالب کتاب‌های زیر به چاپ رسیده است:

• گنجینه آسمانی: گفتار متن فیلم‌های روایت فتح، نشر واحه: این کتاب، گفتار متن همه فیلم‌های روایت فتح را از اولین برنامه تا شهادت شهید آوینی را دربرمی‌گیرد.
• یک تجربه‌ماندگار (روایت فتح به روایت شهید سیدمرتضی آوینی): ‌نشر روایت فتح،‌ چاپ اول ۱۳۷۶ش: در این کتاب، شرح چگونگی ساخت مجموعه مستند تلویزیونی روایت فتح از شهید آوینی، به نقل از مجله فیلم، فراهم آمده است.
• با من سخن بگو دوکوهه‏ (گفتار متن برنامه روایت فتح): نشر روایت فتح. روایتی متفاوت از زبان شهید آوینی در توصیف پادگان دوکوهه است

مجموعه مستند «تجربه ماندگار» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی یاسر انتظامی نیز تلاش کرده روایت‌های ناگفته از گروه تلویزیونی جهاد و برنامه روایت فتح را بیان کند.

بنیاد فرهنگی روایت فتح

مقالهٔ اصلی: بنیاد فرهنگی روایت فتح

تولید برنامه‌های روایت فتح با پایان جنگ در سال ۱۳۶۷ش متوقف شد؛ اما سه سال بعد با سفارش و دستور مقام معظم رهبری، مؤسسهٔ روایت فتح پایه‌گذاری و تولید سری جدید این مجموعه آغاز شد. سیدمرتضی آوینی در جریان تولید یکی از برنامه‌های این مجموعه به شهادت رسید؛ ولی از سال ۱۳۷۲ با انگیزه گسترش این حرکت و ادامه راه شهید آوینی، بنیاد فرهنگی روایت فتح، تأسیس و انجمن‌ها و واحدهای دیگری در کنار گروه مستندسازی روایت فتح افزوده شد و تا امروز مشغول فعالیت هستند.

شهید سید مرتضی آوینی، به‌عنوان پایه‌گذار و صاحب ایدهٔ اولیهٔ بنیاد روایت فتح است. سیدمحمدیاشار نادری با حکم سردار غیب‌پرور هدایت بنیاد فرهنگی روایت فتح را برعهده دارد.

پیوند به بیرون

• دانلود مجموعه‌های مستند روایت فتح
• مقاله: «فضاسازی در مجموعه‌ روایت فتح؛ مطالعه‌ای انتقادی بر ویژگی‌های سینمای اشراقی از منظر سید مرتضی آوینی»